قانون قرارداد بین کشورهای منطقه خلیج فارس و شرکتهای نفتی در مورد تعیین بهای نفت خام مصوب ۱۳۵۱.۳.۲۲
ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود آن قسمت از ترتیبات مقرر در موافقتنامه کشورهای اطراف خلیج فارس
با شرکتهای خریدار نفت خام‌مورخ ۳۰ دی ماه ۱۳۵۰ (برابر با ۲۰ ژانویه ۱۹۷۲) ضمیمه این ماده واحده را که مربوط
به ایران می‌باشد به موقع اجراء بگذارد.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد ضمیمه پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز سه‌شنبه
1351.۲.۱۲ در جلسه روز دوشنبه‌بیست و دوم خرداد ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و یک شمسی به تصویب
مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی
قرارداد بین کشورهای منطقه خلیج فارس و شرکتهای نفتی در مورد تعیین بهای نفت خام
قرارداد
ابوظبی. ایران. عراق. کویت. قطر و عربستان سعودی (که از این پس در این قرارداد به نام “کشورهای خلیج”
خوانده می‌شوند و شرکتهای نامبرده در‌ضمیمه شماره یک این قرارداد و شرکتهای وابسته آنها (که از این پس در
این قرارداد به نام “شرکتها” خوانده می‌شوند) قبلاً ترتیبات مختلفی از جمله‌قراردادهای نامبرده در زیر را منعقد
ساخته‌اند.
قرارداد مورخ ۱۴ فوریه ۱۹۷۱ بین کشورهای خلیج و برخی از شرکتها راجع به نفت صادر از خلیج، قرارداد مورخ ۱۴
مه ۱۹۷۱ بین کویت و عربستان‌سعودی و شرکت نفت عربی راجع به نفت صادر از خلیج، قرارداد مدیترانه شرقی
مورخ ۷ ژوئن ۱۹۷۱ بین عراق و برخی از شرکتها و قراردادهای مورخ۲۳ ژوئن ۱۹۷۱ بین عربستان سعودی و
شرکت نفت عربی آمریکایی راجع به فروش نفت خام برای تحویل در بندر صیدون (لبنان) و مرتبط با قرارداد‌مورخ
14 فوریه ۱۹۷۱ در زمینه فروش نفت خام توسط آرامکو برای صدور از خلیج.
(کلیه قراردادهای یاد شده بالا در این قرارداد به نام “قراردادهای مربوط” خوانده می‌شوند).
طرفین موافقت کرده‌اند که ترتیبات مزبور را تا حدود و به نحو مقرر در این قرارداد تکمیل نمایند. و از این رو درباره
مراتب زیر به توافق رسیده‌اند.
۱ – این قرارداد مکمل و جزئی از ترتیبات موجود بین هر یک از کشورهای خلیج و هر یک از شرکتها، از جمله “
قراردادهای مربوط” نامبرده بالا می‌باشد‌کلیه ترتیبات مزبور “از جمله جزء الف و جزء ب بند ۳ قرارداد مورخ ۱۴
فوریه ۱۹۷۱ تسری داده شده به صادرات کشورهای خلیج از بنادر مدیترانه‌شرقی (که از این پس در این قرارداد به
صادرات مدیترانه شرقی” خوانده می‌شوند) بر طبق شرایط مربوط به قوت خود باقی خواهند ماند. اما عراق
و‌عربستان سعودی ذیحق خواهند بود تعدیلات دیگری در قیمتهای “صادرات مدیترانه شرقی” خواستار شوند و
شرکتهای مربوط باید این تعدیلات را‌با حسن نیت مورد بررسی قرار دهند و از قبول آنها بدون دلیل معوق
استنکاف نورزند مشروط بر این که:
الف – هر قراردادی که همان مواد مصرح در این قرارداد را مورد توجه قرارداده و یکی از قراردادهای موجود را
اصلاح کند، بین یکی از تولیدکنندگان‌منطقه مدیترانه و یکی از شرکتهای بزرگ نفتی (به شرح مذکور در قرارداد
مورخ ۱۴ فوریه ۱۹۷۱) منعقد شده باشد، و
ب – افزایش‌هایی در قیمتهای اعلام شده در چنین قراردادی مقرر گردیده باشند که وقتی به صورت درصد بیان
شوند از درصد افزایش حاصل از‌اجرای مدلول ضمیمه شماره ۲ این قرارداد در مورد “صادرات مدیترانه شرقی”
زیادتر باشند، و
ج – افزایش‌هایی در قیمتهای اعلان شده در چنین قراردادی مقرر گردیده باشند که از افزایش‌هایی که بر مبنای
فرمولی از لحاظ مفهوم کلی همانند‌مدلول ضمیمه ۲ این قرارداد، پس از در نظر گرفتن عوامل مختلف و سایر
نابرابریهای مربوط اگر وجود داشته باشند، محاسبه شوند، زیادتر باشند.
۲ – شرکتها متعهد می‌شوند که تعدیلات قیمتهای نفت خام مقرر در قراردادهای مربوط. از جمله افزایش‌های
دوره‌ای را با تعدیلات اضافی دیگری در‌قیمتهای نفت خام که ممکن است به موجب ضمیمه شماره ۲ که پیوست
این قرارداد است و جزئی از این قرارداد محسوب می‌شود مقرر گردد تکمیل‌نمایند.
۳ – الف – برای انجام ترتیباتی که به موجب آن هر یک از شرکتها عملیات خود را در قلمرو هر یک از کشورهای
خلیج ادامه می‌دهند برای تبدیل‌قیمتهای اعلان شده به پولهایی غیر از لیره و تبدیل بدهی‌های به دولتها یا
مؤسسات دولتی، که به پولهایی غیر از پول قابل پرداخت محاسبه یا نشان داده‌شده باشند به پول قابل
پرداخت.
۱ – نرخ ارز مورد عمل در هر ماه برای پولهایی غیر از پول کشور مربوط عبارت خواهد بود از میانگین ساده گواهی
شده بانک نشنال وست مینیستر لندن(یا هر بانک دیگر که مورد قبول طرفین باشد) میانگینهای روزانه نرخ خرید و
فروش انتقالات تلگرافی پولهای مورد بحث که در روزهایی که از هر ماه‌که بازار ارز خارجی لندن باز باشد از طرف
بانک در ساعت ده و نیم صبح به وقت گرینویچ اعلان شده باشد، و
۲ – نرخ ارز مورد عمل در هر ماه برای پول کشور مربوط عبارت خواهد بود از میانگین موزون ماهانه نرخی که بر
مبنای آن پول مزبور توسط شرکت در‌آن ماه خریداری شده است.
ب – هر شرکت ذیحق خواهد بود پول محلی مورد نیاز برای انجام تعهدات خود به موجب قراردادهای موجود را به
نرخهای پولی تجارتی که معمولاً‌بدون تبعیض در دسترس می‌باشد خریداری نماید.
۴ – هر یک از کشورهای خلیج قبول می‌کند که تعهدات شرکتها به موجب این قرارداد و “قراردادهای مربوط”
نامبرده بالا “برای کلیه دعاوی و هدفهای‌کشورهای خلیج نسبت به تغییراتی که در ارزش هر پول” چه بر حسب
یک معیار مشترک و چه بر حسب پول دیگری پدید آمده، و یا ممکن است پدید‌آید، و نیز برای تغییرات در قدرت
خرید، یا ارزش واقعی درآمد حاصل از صادرات نفت از کشورهای خلیج در طی مدتی که در ۳۱ دسامبر ۱۹۷۵
پایان‌می‌یابد. از جمله دعاوی و هدفهایی که مربوط به این مسائل می‌باشند، و در قطعنامه‌های اوپک، به ویژه
قطعنامه‌های شماره ۳۲، ۹۰، ۱۰۳، ۱۲۲، ۱۳۱و ۱۴۰ بدان‌ها اشاره شده یا تصریح شده، در حکم توافقی عادلانه و
مناسب و قطعی به شمار می‌آیند.
۵ – هر یک از کشورهای خلیج در قلمرو خود تدابیر لازم را برای اجرای مقررات این قرارداد اتخاذ خواهد کرد.
۶ – هر یک از شرکتهای طرف این قرارداد که طرف “قراردادهای مربوط” نامبرده بالا نبوده است با امضای این
قرارداد مقررات قرارداد مورخ ۱۴ فوریه۱۹۷۱ را تا جایی که مربوط به عملیاتش در قلمرو هر یک از کشورهای خلیج
می‌شود، از تاریخ اجرای این قرارداد می‌پذیرد و رعایت می‌کند.
۷ – “شرکت وابسته” هر شرکت عبارت است از هر شرکتی که تمام یا قسمتی از آن به طور مستقیم یا غیر
مستقیم در تملک آن شرکت باشد.
۸ – “تاریخ اجراء” این قرارداد ۲۰ ژانویه ۱۹۷۲ می‌باشد.
ژنو – ۲۰ ژانویه ۱۹۷۲
از طرف کشورهای خلیج: از طرف شرکتها:
مناسعید عتیبه – ابوظبی جورج تی. پیرسی
جمشید آموزگار – ایران ب.ا. کارلایل
رشیدالرفاعی – عراق ا.سی. دکران (جوییور)
عبدالرحمن العتیقی – کویت جی. دبلیو. سیمونز
حسن کامل – قطر جی. دبلیو. آر. ساتکلیف
احمد زکی یمانی – عربستان سعودی
ضمیمه شماره ۱
شرکت نفت انگلیس محدود.
شرکت فرانسوی نفت.
شرکت گالف اویل.
شرکت موبیل اویل.
شرکت نفت شل محدود و شرکت نفت شل ان.وی
شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا.
شرکت استاندارد اویل (نیوجرزی).
شرکت تگزاگو.
شرکت نفت کنتینانتال.
شرکت آتلانتیک ریچفیلد
شرکت استاندارد اویل (اوهایو).
شرکت سهامی نفت هیسپانیکا.
شرکت نفت امریکن ایندیپندنت ایران.
شرکت نفت سیگنال (ایران).
شرکت نفت عربی محدود.
شرکت نفت فیلیپس.
ضمیمه شماره ۲
۱ – از تاریخ اجراء قیمت کنونی اعلان شده برای هر نوع نفت خام صادر از کشورهای خلیج به میزان ۸.۴۹ درصد
افزایش خواهد یافت. در مورد‌قیمت‌های اعلان شده “صادرات مدیترانه شرقی” این افزایش به قیمتهای اعلان
شده “بدون اضافه پرداخت کانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل” و‌به میزان اضافه پرداخت کانال سوئز و امتیاز
موقت حمل و نقل که گاه به گاه مورد عمل واقع شود جداگانه تعلق خواهد گرفت.
۲ – از آن به بعد تعدیل قیمتهای اعلان شده به شرح زیر خواهد بود:
الف – میانگین ساده تغییرات “نرخ ارز” ۹ پول دیگر “کشورهای گروه ده” در مقابل دلار امریکا (بر حسب نرخهای
مرکزی برابری صندوق بین‌المللی پول‌در ۳۰ آوریل ۱۹۷۱) به طوری که در الحاقی (الف) نشان داده شده ۱۱.۰۲
درصد می‌باشد و این میانگین ساده از این پس در این قرارداد (میانگین مبدأ)خوانده می‌شود.
ب – در اول مارس، اول ژوئن، اول سپتامبر و اول دسامبر هر سال میانگین ساده تغییرات “نرخ ارز” ۹ پول نامبرده
در مقابل دلار امریکا با برابریهای‌مورد عمل صندوق بین‌المللی پول در ۳۰ آوریل ۱۹۷۱ مجدداً محاسبه خواهد
گردید. چنانچه در نتیجه این تجدید محاسبه اختلافی به میزان ۲ درصد‌تمام یا بیشتر بالاتر یا پایین‌تر از “میانگین
مبدأ” (یا آخرین “میانگین مورد عمل” بر حسب مورد) مشاهده شود میانگین جدید حاصل از این تجدید‌محاسبه از
اولین دوره سه‌ماهه تقویمی بعد به عنوان “میانگین مورد عمل” محسوب خواهد شد “نرخ ارز” مورد بحث در این
قرارداد عبارت است از نرخ‌تبدیل موجود بین هر یک از ۹ پول و دلار آمریکا که در نتیجه توافق در مورد تجدیدنظر در
نرخهای ارز “کشورهای گروه ده” یا نرخهای دیگری که‌جانشین آنها باشند حاصل شده و به اطلاع صندوق
بین‌المللی پول رسانیده شده باشد.
چنانچه هر یک از پولهای نه گانه مربوط در آینده در مقابل دلار مجاز به نوسان گردد (بدین معنی که نرخ تبدیل آن
دیگر از طرف بانک مرکزی کشور‌مربوط بین حدود عمومی مورد عمل اعضای صندوق بین‌المللی پول حفظ نشود)
نرخ تبدیلی که برای آن پول در محاسبه پیش گفته به کار خواهد رفت‌عبارت خواهد بود از میانگین ساده
میانگینهای نرخ خرید و فروش انتقالات تلگرافی پول مربوط بر حسب دلار آمریکا که در ساعت ده و نیم صبح
به‌وقت گرینویچ در روزهایی از ماه تقویمی قبل از ماه محاسبه که بازار ارز خارجی لندن باز است به وسیله بانک
ناشنال وست مینیستر محدود در لندن‌اعلام شده و مورد گواهی بانک نامبرده باشد.
ج – از تاریخ برقراری “میانگین مورد عمل” جدید قیمت اعلان شده هر نفت خام به شرح زیر تعدیل خواهد
شد.
۱ – در مورد قیمتهای اعلان شده نفت خام صادر از خلیج:
(قیمت اعلان شده تعدیل شده) مساوی است با ۸۴۹% )(A-B)\(11.02)(Tx به اضافه
(قیمت اعلان شده “شامل کلیه افزایش‌های دوره‌ای قابل اعمال به موجب قرارداد مربوط” که در اولین روز دوره
سه‌ماهه در صورت عدم کاربرد این‌آخرین تعدیل حکمفرما می‌بود).
۲ – در مورد قیمتهای اعلان شده “صادرات مدیترانه شرقی” فرمول مشروح در شق (۱) بالا به طور جداگانه برای
قیمتهای اعلان شده (بدون اضافه‌پرداخت کانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل ولی با کلیه افزایش‌های دوره‌ای
که به موجب قرارداد مربوط قابل اعمال شده باشند) مجری خواهد‌گردید.
مجموع چنین اضافه پرداخت‌ها و امتیازها که در هر مورد قابل اعمال باشند در فرمول زیر ضرب خواهد شد و
حاصل ضرب به نتیجه محاسبه‌ای که‌برای قیمت اعلان شده به شرح مذکور در جمله اول شق (۲) از جزء ج بالا به
دست آمده اضافه خواهد شد.
(میزان تعدیل شده اضافه پرداخت کانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل) مساوی است با (اضافه پرداخت کانال
سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل که به‌موجب قرارداد مربوط بدون در نظر گرفتن هر گونه تعدیلات موضوع این
قرارداد تعیین گردیده) ضربدر )(۸۴۹%Bx)\(11.02)+1( که در آن =T قیمت‌اعلان شده مورد عمل در روز قبل از
تاریخ اجرای این قرارداد به نحوی که در قرار داد مربوط مقرر گردیده.
=A آخرین “میانگین مورد عمل” قبل از تاریخ تغییر پول (یا “میانگین مبدأ” در صورتی که میانگین مورد عمل
قبلی‌ای جانشین آن نشده باشد).
و =Bمیانگین مورد عمل جدید می‌باشد.
د – علیرغم جزء ج بالا هیچ قیمت اعلان شده‌ای در هیچ دوره‌ای از میزانی که بدون در نظر گرفتن آثار تعدیلات
موضوع این قرارداد در آن دوره به‌موجب قراردادی مربوط مورد عمل واقع می‌شد کمتر نخواهد بود. چنانچه نتیجه
محاسبه مذکور در جزء ج به قیمت اعلان شده تعدیل شده‌ای برسد که‌از میزان مزبور کمتر باشد این محاسبه
همچنان گاه به گاه به صورتی که اگر قیمت اعلان شده به میزان قیمت اعلان شده تعدیل شده کاهش می‌یافت
ادامه‌می‌یابد و هرگاه نتیجه محاسبه مجدداً قیمت اعلان شده تعدیل شده‌ای به دست دهد که از آن میزان
فزون‌تر باشد قیمت اعلان شده تعدیل خواهد یافت.
الحاقی “الف” به ضمیمه شماره ۲
تغییرات نرخ ارز در مقابل دلار آمریکا:
(نرخهای مرکزی مورد عمل در تاریخ اجرای قرارداد در مقابل نرخهای مورد عمل صندوق بین‌المللی پول در ۳۰
آوریل ۱۹۷۱).
بلژیک % ۱۱.۵۷+
فرانسه % ۸.۵۷ +
آلمان % ۱۳.۵۸+
ایتالیا % ۷.۴۸ +
ژاپن % ۱۶.۸۸+
هلند % ۱۱.۵۷+
سوئد % ۷.۴۹ +
انگلستان % ۸.۵۷ +
سوییس % ۱۳.۵۰+
—————————————
جمع ۹۹.۲۱+
میانگین ساده = (۹۹.۲۱)\(۹) = 11.۰۲″ درصد +
قرارداد فوق منضم به قانون قرارداد بین کشورهای منطقه خلیج فارس و شرکتهای نفتی در مورد تعیین بهای
نفت خام می‌باشد.
رییس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی