قانون حمايت از هنرمندان، استادكاران و فعالان صنايع دستي
ماده ۱
صنايع دستي ايران مجموعه اي از صنايع هنري و سنتي است كه ضمن رعايت ضوابط شرعي و قانوني با محوريت خلاقيت، ذوق و زيبايي شناسي با بهره گيري از مواد اوليه قابل دسترس توليد مي شود و فرآيند ساخت و توليد محصول به صورت فردي يا گروهي، عمدتاً با دست و با كمك ابزار مورد نياز انجام مي گيرد. رشته هاي فرش دستباف و صنايع دستي از قبيل نساجي سنتي، بافته هاي داري و غيرداري، پوشاك سنتي، كاشي سنتي، سفال و سراميك، صنايع دستي چرمي، هنرهاي سنتي وابسته به معماري، صنايع دستي فلزي، صنايع دستي چوبي و حصيري، صنايع دستي دريايي، صنايع دستي استخوان، رودوزي هاي سنتي، آبگينه، صنايع دستي كاغذي، طراحي و نقاشي سنتي، سازهاي سنتي، ميناكاري و پيشه هاي وابسته به گروههاي ياد شده مي باشند.
تبصره ۱ – عناوين صنايع دستي موضوع اين ماده با پيشنهاد سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و تصويب هيأت وزيران در چهارچوب تعريف مذكور قابل افزايش مي باشد.
تبصره ۲ – تشخيص مصاديق صنايع دستي و اشخاص فعال در صنايع مذكور موضوع اين ماده كه فاقد بيمه تأمين اجتماعي مي باشند جهت برخورداري از بيمه مذكور حسب مورد با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت مي باشد.
ماده ۲
دولت مكلف است در اجراي قانون بيمه اجتماعي قاليبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنايع دستي شناسه دار (كُددار) مصوب ۱۸ /۵ /۱۳۸۸ نسبت به بيمه نمودن واجدين شرايط اين قانون اقدام نمايد.
تبصره 1 – در اجراي اين قانون، عدم حضور در ساعت معين در محل كار نمي تواند در خصوص فرش و قالي مبناي قطع بيمه قرار گيرد و ارزيابي توسط بازرسان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري صرفاً بر اساس مساحت مذكور در ماده (2) قانون ياد شده انجام مي گيرد.
تبصره ۲ – دارندگان مجوز فعاليت موضوع قانون مذكور در صورت درخواست خودشان از كليه تعرفه هاي بخش صنعت در مورد حاملهاي انرژي (آب، برق و گاز) و تسهيلات بانكي برخوردار مي باشند.
ماده ۳
سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت حسب مورد موظفند در راستاي اجراي اين قانون اقدامات زير را انجام دهند:
الف – صدور مجوز تأسيس و پروانه توليد كارگاهي (انفرادي – گروهي)
ب – صدور كارت شناسايي صنعتگر موضوع اين قانون
پ – صدور مجوز فروشگاههاي انحصاري هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران
ت – صدور گواهي اصالت براي آثار صنايع دستي و هنرهاي سنتي
ث – صدور مجوز تأسيس و بهره برداري از خانه هاي صنايع دستي و بازارچه هاي صنايع دستي
تبصره – خانه هاي صنايع دستي به بناهاي واجد ارزش معماري يا تاريخي با مالكيت عمومي يا خصوصي گفته مي شود كه قابليت بهره برداري در امر توليد، فروش و مشاوره تخصصي در جهت توسعه و ارتقاي صنايع دستي را داشته و به موجب مجوز سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت ايجاد مي شود.
ج – صدور مجوز برگزاري حراج آثار فاخر قابل فروش صنايع دستي و هنرهاي سنتي
چ – صدور مجوز برگزاري نمايشگاههاي داخلي و بين المللي در زمينه صنايع دستي و هنرهاي سنتي
ح – درجه بندي و صدور گواهي كيفيت به كارگاهها و فروشگاههاي صنايع دستي و هنرهاي سنتي
تبصره ۱ – فعاليت هاي احصاء شده اين ماده به جز موارد مربوط به فرش دستباف مشمول تبصره ماده (۲) قانون نظام صنفي مصوب ۱۲ /۶ /۱۳۹۲ بوده و با صدور پروانه فعاليت و بهره برداري از سوي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، نياز به أخذ مجدد مجوز يا پروانه كسب از وزارت صنعت، معدن و تجارت نمي باشد.
تبصره ۲ – طراحي، برنامه ريزي، توسعه و نظارت بر كليه آموزش هاي غيررسمي صنايع دستي و فرش دستباف كشور اعم از آموزش هاي عمومي، تخصصي و مجازي با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت مي باشد. كليه اشخاص حقيقي و حقوقي فعال در امر آموزش صنايع دستي و فرش دستباف مكلفند سياست هاي تعيين شده سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارتخانه را در آموزش هاي خود رعايت كنند.
ماده ۴
سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت مكلفند با هماهنگي مراجع ذي صلاح اقدامات زير را به عمل آورند:
الف – اعمال نظارت و حمايت هاي لازم در جهت بهبود كيفي محصولات صنايع دستي و فرش دستباف به ويژه در حوزه صادرات
ب – برنامه ريزي، سياستگذاري و نظارت بر وضعيت كارگاههاي توليدي و آموزش صنايع دستي و فرش دستباف
پ – پشتيباني از هنرمندان و صنعتگران و همكاري با مراجع ذي صلاح براي تعيين و اعطاي درجه هنري به هنرمندان صنايع دستي و فرش دستباف در چهارچوب قوانين و مقررات مربوط
ت – هماهنگي و برنامه ريزي در مورد مالكيت هاي معنوي و فكري صنايع دستي و فرش دستباف ايران (آثار و هنرمندان) در داخل و خارج از كشور
ث – سازماندهي نظام اطلاع رساني در زمينه صنايع دستي و فرش دستباف
ج – همكاري با دستگاههاي ذي ربط به منظور تدوين سرفصل دروس هنرستان ها، آموزشكده ها و دانشكده هاي صنايع دستي و فرش دستباف
چ – هماهنگي و برنامه ريزي جهت تأسيس نهادهاي غيردولتي براي كاهش تصدي دولت و ساماندهي فعاليت صنايع دستي و فرش دستباف در چهارچوب قوانين و مقررات مربوط
ح – برنامه ريزي، سياستگذاري و نظارت بر امر تأسيس شركتهاي نمايشگاهي تخصصي صنايع دستي و فرش دستباف توسط تعاوني ها و بخش خصوصي
خ – مشاركت در همايش ها، سمينارهاي ملي و جشنواره هاي صنايع دستي و فرش دستباف
د – برنامه ريزي، سياستگذاري و نظارت در امر معرفي صنايع دستي و فرش دستباف برگزيده در مراكز عمومي از طرق مناسب تبليغي و ترويجي
ذ – برنامه ريزي، سياستگذاري و نظارت بر شناسايي و گردآوري آثار با ارزش و برگزيده صنايع دستي و فرش دستباف دوران معاصر و نمايش آنها توسط دستگاههاي ذي ربط
ر – تدوين استانداردهاي لازم براي مواد اوليه و روشهاي توليد صنايع دستي و فرش دستباف براي پيشنهاد به سازمان ملي استاندارد ايران
ز – تحقيق و بررسي مستمر جامعه آماري و جمع آوري اطلاعات لازم از وضعيت صنايع دستي و فرش دستباف ايران و جهان به منظور ارتقاي جايگاه صنايع دستي و فرش دستباف ايران
ژ – اهتمام بر ارتقاي موقعيت ايران در نظام بازار صنايع دستي و فرش دستباف جهان در جهت رونق و افزايش صادرات
س – بهره گيري از سامانه هاي پيشرفته بازرگاني به منظور توسعه بازار فروش صنايع دستي و فرش دستباف ايران در كشورهاي هدف توسط بخش غيردولتي
ش – كمك به ايجاد بازارچه هاي صنايع دستي و فرش دستباف با بهره گيري از ظرفيت هاي بخشهاي خصوصي، تعاوني و نهادهاي عمومي غيردولتي
ماده 5
سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مجاز است براي توليد و عرضه محصولات صنايع دستي و فرش دستباف و هنرهاي سنتي، املاك در اختيار از جمله فضاهاي مناسب در بناهاي تاريخي را به فعالان مرتبط با صنايع دستي و فرش دستباف با انعقاد قرارداد واگذار نمايد. عرضه محصولات غيرمصاديق ماده (1) اين قانون و توليدات خارجي در اين غرفه ها ممنوع و موجب انفساخ قرارداد و ضبط اموال غيرمجاز و خارجي عرضه شده مي شود. سازمان حق مطالبه زيان وارده از محل وجه التزام موضوع قرارداد را خواهد داشت.
ماده ۶
دستگاههاي اجرائي موضوع ماده (۵) قانون مديريت خدمات كشوري مصوب ۸ /۷ /۱۳۸۶ مكلفند در برنامه هاي تشويقي و اهداي جوايز غيرنقدي، با اولويت از توليدات صنايع دستي و فرش دستباف اصيل ايراني استفاده كنند.
ماده ۷
بانك مركزي مكلف است از طريق بانكهاي عامل، بخشي از تسهيلات مسكن بانكها را با هماهنگي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت به امر تأمين مسكن هنرمندان و توليدكنندگان صنايع دستي و فرش دستباف اختصاص دهد.
ماده ۸
به منظور حمايت، توسعه و ترويج صنايع دستي و تشويق و تكريم هنرمندان، پيشكسوتان و فعالان بخش صنايع دستي و فرش دستباف، عنوان «صندوق احياء و بهره برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي» (موجود) به «صندوق توسعه صنايع دستي و فرش دستباف و احياء و بهره برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي» اصلاح مي گردد. منابع صندوق از محل بخشي از تسهيلات صندوق كارآفريني اميد (مهر امام رضا (ع)) و كمكهاي بخش دولتي و غيردولتي و درآمدهاي حاصل از فعاليت هاي صندوق پس از درج در بودجه سنواتي و گردش خزانه تأمين مي شود. همچنين دولت (سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري) مي تواند سي درصد (۳۰%) از درآمدهاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري را به جهت تقويت منابع اين صندوق اختصاص دهد. اساسنامه صندوق ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ اين قانون با پيشنهاد مشترك سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت تهيه مي شود و به تصويب هيأت وزيران مي رسد.
ماده ۹
دستگاههاي اجرائي موضوع ماده (۵) قانون مديريت خدمات كشوري و شهرداري ها مكلفند در طراحي فضاهاي عمومي شهري از نمادهاي صنايع دستي و فرش دستباف و هنرهاي سنتي متناسب با معماري ايراني و اسلامي استفاده كنند.
ماده ۱۰
صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مكلف است در برنامه هاي مختلف نسبت به صحنه آرايي و مستندسازي و معرفي هنرمندان و آثار هنري صنايع دستي و فرش دستباف با مشاركت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارتخانه هاي «صنعت، معدن و تجارت»، «فرهنگ و ارشاد اسلامي» و «جهاد كشاورزي» اقدام نمايد.
ماده ۱۱
دولت و دستگاههاي اجرائي ذي ربط مكلفند به منظور تشويق و حمايت از رشد و ترويج توليدات صنايع دستي و فرش دستباف و هنرهاي سنتي بومي و اصيل اقدامات ذيل را انجام دهند:
الف – به منظور تشويق و حمايت از رشد و ترويج توليدات صنايع دستي و فرش دستباف و هنرهاي سنتي بومي و اصيل، نسبت به اعمال محدوديت هاي لازم براي واردات محصولات صنايع دستي و فرش دستباف از جمله وضع تعرفه مناسب اقدام كند.
ب – سقف خروج ظروف ساخته شده از نقره بدون نگين به ميزان پنج كيلوگرم و زيورآلات نقره و سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي تا سه كيلوگرم براي هر نفر براي حضور در نمايشگاههاي بين المللي خارجي از كشور با ارائه ضمانت نامه هاي بانكي و وثايق معتبر افزايش مي يابد. سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، بانك مركزي و گمرك جمهوري اسلامي ايران بر اجراي اين ماده نظارت مي كنند. اقلام تاريخي و ميراث فرهنگي تابع قوانين و مقررات خاص خود مي باشد.
پ – از صادركنندگان صنايع دستي و فرش دستباف در مقابل آثار منفي ناشي از نوسانات قيمت ارز حمايت كند.
ت – گمرك جمهوري اسلامي ايران با نظر سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نسبت به ايجاد و احصاي شناسه (كد) تعرفه هاي فرعي براي كليه محصولات صنايع دستي و فرش دستباف كشور اقدام نمايد.
ماده ۱۲
دولت مي تواند به منظور كمك به ارتقاي تحصيلي هنرمندان و استادكاران صنايع دستي و فرش دستباف، كمك هزينه تحصيلي تعيين و پرداخت كند.
ماده ۱۳ –
حمايت هاي موضوع اين قانون با هماهنگي وزارت صنعت، معدن و تجارت و ساير دستگاهها و تشكلهاي ذي ربط در مورد قاليبافي و بافندگي فرش اجراء مي شود.
ماده ۱۴
تعيين نحوه صدور كليه مجوزهاي فعاليت صنايع دستي و فرش دستباف و همچنين هماهنگي، نظارت، بازرسي و رسيدگي به تخلفات واحدهاي ذي ربط بر اساس آيين نامه اي است كه در چهارچوب قانون نظام صنفي توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت ظرف مدت سه ماه تهيه مي شود و به تصويب هيأت وزيران مي رسد.
ماده ۱۵
آيين نامه اجرائي اين قانون ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ آن توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و وزارت صنعت، معدن و تجارت تهيه مي شود و به تصويب هيأت وزيران مي رسد.
قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و هفت تبصره در جلسه علني روز سه شنبه مورخ بيست و ششم دي ماه يكهزار و سيصد و نود و شش مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ ۱۸ /۱۱ /۱۳۹۶ به تأييد شوراي نگهبان رسيد.
علي لاريجاني
