آیین نامه استملاک اتباع خارجه – مصوب سال ۱۳۲۸
ماده ۱
اتباع خارجه که در ایران می‌خواهند ملکی برای محل سکونت یا صنعت یا کسب خود استملاک نمایند باید اظهار نامه ای مشتمل بر مشخصات زیر به اداره ثبت محل وقوع آن ملک بدهند تا برای تحصیل اجازه به اداره کل ثبت فرستاده شود
الف ـ نام و نام‌خانوادگی.
ب ـ تابعیت فعلی و در صورت تغییر تابعیت اصلی.
ج ـ سن تاهل و هر گاه تقاضا کننده مرد باشد تابعیت زن او قبل از ازدواج و در صورت داشتن اولاد ، جنسیت ، سن و تعداد آنها.
د ـ تاریخ ورود به ایران ـ مدت اقامت ـ نقاط مختلفی که در آنجاها سکونت داشته با تعیین مشاغل قبلی و شغل فعلی.
ه محل اقامت دائمی.
و ـ منظور از مالکیت که برای سکونت ـ صنعت و یا محل کسب می‌باشد.
ز ـ نوع و مشخصات و مساحت و شماره پلاک ثبت و محل وقوع ملک.
ح ـ تقاضا کننده در تقاضای خود تعهد می‌نماید که هر گاه بخواهد محل اقامت دائمی خود را به‌خارج ایران انتقال دهد باید ملک مورد تقاضای استملاک را حداکثر تا شش ماه از تاریخ خروج از ایران به یکی از اتباع ایران یا خارجیانی که طبق مقررات اجازه استملاک تحصیل نموده‌اند انتقال دهد والا اداره ثبت مربوطه با اجازه اداره کل ثبت ملک را طبق مقررات مربوطه به مزایده املاک بیع شرطی از طریق مزایده به‌فروش رسانیده وجه آن را پس از وضع هزینه ها و عوارض قانونی به‌مالک خواهد پرداخت و هرگاه در مزایده خریداری پیدا نشد اداره کل ثبت مراتب را یک مرتبه در روزنامه رسمی کشور اعلام نموده و پس از انقضای مدت شصت روز از تاریخ اعلام ملک را به هر قیمتی که خریدار داشته باشد به فروش رسانده وجه آن را به‌شرح مذکور درفوق به مالک خواهد پرداخت.
تبصره ـ ثبت ملک به‌نام ورثه متقاضی در دفتر املاک منوط به رعایت مقررات این آیین نامه و سپردن تعهد مذکور در بند (ح) می‌باشد.
ط ـ تعیین اینکه متقاضی و یا افراد خانواده او از اولاد و عیال و پدر و مادر که تحت تکفل وی هستند و با وی در یک محل سکونت و یا در کسب و صنعت شرکت دارند ملک دیگری در ایران غیر از آنچه که مورد تقاضا است دارا می‌باشند یا نه و یا اگر ملک دیگری دارند نوع و مشخصات و محل آن باید تعیین شود.
ی ـ گواهینامه اداره مربوطه دایر بر نداشتن پیشینه کیفری که متضمن عدم محرومیت از جمیع یا بعضی از حقوق اجتماعی باشد.
ک ـ رونوشت پروانه اقامت دائم که عکس متقاضی در آن الصاق و گواهی شده باشد.
ماده ۲
در مواردی که تقاضا از طرف شرکت یا سایر موسسات خارجی مجاز داده می‌شود اظهار نامه باید دارای مشخصات زیر باشد
الف ـ تابعیت ـ نوع شرکت یا موسسه ـ تاریخ تاسیس ـ میزان سرمایه ـ نوع عملیاتی که در ایران می‌نماید و منظوری که از استملاک دارد.
ب ـ طبق قانون دولت متبوع خود شرکت یا موسسه شخصیت حقوقی داشته و در ایران نیز به ثبت رسیده باشد.
ج ـ تعیین اینکه شرکت یا موسسه غیر از ملک مورد تقاضا در ایران دارای ملک دیگری هست یا خیر.
د ـ مساحت ملک مورد تقاضا ـ مشخصات ـ نوع و شماره پلاک ثبت و محل وقوع آن.
ه ـ شرکت یا موسسه مجاز خارجی باید طبق مقررات بند (ح) ماده یک تعهد بسپارد.
ماده ۳
موافقت با تقاضای استملاک که طبق مقررات بالا تنظیم شده باشد منوط به‌رعایت مراتب زیر می‌باشد
الف ـ تقاضا مخالف با مقررات عهدی دولت ایران نباشد.
ب ـ تقاضا مخالف قوانین ایران و انتظامات عمومی کشور نباشد.
ج ـ در کشور متبوع متقاضی اتباع و شرکتها و موسسات ایرانی هم حق استملاک داشته و بتوانند لااقل همان مقدار ملک را عملا تحصیل نمایند.
د ـ مساحت ملک مورد تقاضا متناسب با تعداد خانواده و وضعیت اجتماعی و مالی و یا نوع کسب و صنعت و منظوری که برای آن تقاضای استملاک شده است باشد.
ه ـ محل وقوع ملک مورد تقاضا در مناطق مرزی یا نقاطی که استملاک خارجیان بر طبق مقررات محدود یا ممنوع گردیده نباشد.
و ـ در مواردی که استملاک برای محل کار و کسب باشد باید طبق مقررات و قوانین ایران مباشرت به آن شغل مجاز بوده و در صورت لزوم پروانه اشتغال به آن شغل قبلا تحصیل شده باشد.
ماده ۴
اداره کل ثبت پس از رسیدگی به درخواست استملاک با ارسال رونوشت درخواست و ضمایم آن نظریه خود را به وزارت امور خارجه اعلام و وزارتخانه مزبور هم نسبت به رد یا قبول تقاضا اظهار نظر نموده و در صورت لزوم از مقام نخست وزیری کسب اجازه کرده و نتیجه را بعدا به‌اداره کل ثبت اعلام خواهد داشت.
ماده ۵
تقاضای استملاک برای محل سفارتخانه ها یا کنسولگری ها یا موسسات وابسته به‌سفارتها باید از مجرای سیاسی به‌عمل آمده و موافقت با آن منوط به‌این خواهد بود که در کشور متبوع متقاضی نسبت به تقاضای مشابه دولت ایران معامله متقابله بشود و در هر حال اخذ تصمیم با هیات وزیران بوده و در صورت قبول درخواست مراتب را وزارت امور خارجه به اداره کل ثبت اعلام خواهد داشت.
ماده ۶
در اداره کل ثبت دفتر مخصوصی برای ثبت صورت املاکی که با تحصیل اجازه طبق مقررات موضوعه به اتباع یا شرکتها و موسسات مجاز خارجی منتقل شده است تهیه می‌شود که نام و نام خانوادگی متقاضی و مشخصات ملک در آن قید شده و سپس جریان به وزارت امور خارجه اعلام می‌گردد تا در دفتر مخصوصی که در آن وزارتخانه برای این کار تهیه خواهد شد مراتب را به ثبت برساند.
