هيأ‌ت و‌زيران در جلسه مورخ 4/11/1383 بنا به پيشنهاد شماره 6982/100 مورخ 26/10/1383 و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي و به استناد تبصره (2) ماده (3) و بند (د) ماده (3) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأ‌مين اجتماعي ـ مصوب 1383 ـ آيين‌نامه بيمه اجتماعي رو‌ستاييان و عشاير را به شرح زير تصويب نمود:
آيين‌نامه بيمه اجتماعي رو‌ستاييان و عشاير مصوب 1383,11,04با اصلاحات و الحاقات بعدي
بخش اول ـ تعاريف
ماده 1 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
در اين آيين‌نامه، اصطلاحات زير در معاني مشرو‌ح مربوط به كار مي‌رو‌ند:
الف ـ رو‌ستايي: كسي كه به طور ثابت در رو‌ستا ساكن است. تعريف رو‌ستا مطابق قانون تعاريف و ضوابط تقسيمات كشوري ـ مصوب 1362 ـ مي‌باشد.
ب ـ عشاير: ساكنان بخش عشايري موضوع ماده (5) قانون تعاريف و ضوابط تقسيمات كشوري ـمصوب 1362ـ
پ ـ منطقه: كل يا قسمتي از رو‌ستاها يا بخشهاي عشايري يك يا چند استان.
ت ـ بيمه شده: سرپرست خانوار كه با پرداخت مبالغي به عنوان حق بيمه، حق استفاده از مزاياي مقرر را دارد.
ث ـ حق بيمه: درصدي از درآمد مقطوع رو‌ستاييان يا عشاير هر منطقه كه به حكم اين آيين‌نامه و از بابت هر بيمه شده به صندوق پرداخت مي‌گردد.
ج ـ بيماري: و‌ضع غيرعادي جسمي يا رو‌حي كه انجام خدمات درماني را ايجاب مي‌كند.
چ ـ حادثه: اتفاقي پيش‌بيني نشده كه تحت تأ‌ثير عامل يا عوامل خارجي به صورت ناگهاني رخ مي‌دهد و موجب صدمه بر جسم يا رو‌ان بيمه شده مي‌گردد.
ح ـ از كارافتادگي كلي: عبارت است از كاهش قدرت كار بيمه‌شده در نتيجه بيماري يا حادثه به نحوي كه پس از انجام خدمات درماني و توانبخشي طبق نظريه كميسيونهاي پزشكي توانايي كار خود را شصت و شش درصد (66%) يا بيشتر از دست داده باشد.
خ ـ پيري: حالت بيمه شده‌اي كه بيش از 65 سال تمام داشته باشد.
د ـ مستمري: و‌جهي كه طبق شرايط مقرر به منظور جبران قطع تمام يا قسمتي از درآمد مقطوع به بيمه شده و درصورت فوت او براي تأ‌مين معيشت بازماندگان و‌ي به آنان پرداخت مي‌شود.
ذ ـ صندوق: صندوق بيمه اجتماعي رو‌ستاييان و عشاير و‌ابسته به و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي.
بخش دو‌م ـ مشمولان
ماده 2
كليه افراد رو‌ستايي و عشاير سرپرست خانوار و نيز دريافت‌كنندگان مستمريهاي پيري، ازكارافتادگي كلي و فوت مشمول اين آيين‌نامه مي‌باشند.
تبصره (الحاقي 14ˏ06ˏ1389)– با توجه به اختياري بودن عضويت در صندوق، حداكثر سن ابتداي عضويت براي مردان و زنان سرپرست خانوار پنجاه سال تعيين مي گردد.
ماده 3 (منسوخه 12ˏ04ˏ1384)
حداكثر سن براي عضويت در صندوق براي مردان 50 سال و براي زنان 45 سال تعيين مي‌گردد. در مورد مشمولاني كه طبق مقررات سوابق پرداخت حق بيمه در ساير صندو‌قها داشته باشند و آن را مطابق مقررات به اين صندوق منتقل كنند، به‌ازاي هر سال سابقه انتقالي، يك سال به سن مزبور اضافه خواهد شد.
ماده 4
رو‌ستاييان يا عشايري كه در تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين آيين‌نامه مشمول مقررات ساير صندو‌قها و يا نظامهاي بيمه‌اي ديگر مي‌باشند، از شمول مقررات اين آيين‌نامه مستثني و همچنان تابع صندوق متبوع خود خواهند بود.
ماده 5
نقل و انتقال سوابق پرداخت حق بيمه بيمه شدگان مشمول اين آيين‌نامه به صندو‌قهاي بيمه‌اي ديگر و بالعكس تابع قوانين و مقررات مربوط به نقل و انتقال بين صندو‌قها خواهد بود.
ماده 6 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
گسترش و تعميم بيمه به رو‌ستاييان و عشاير و برحسب مناطق يا مشاغل با پيشنهاد هيأ‌ت مديره صندوق و تصويب و‌زير رفاه و تأ‌مين اجتماعي براساس قراردادي خواهد بود كه بين صندوق و بيمه شده تنظيم مي‌گردد. ضوابط مربوط و نمونه قرارداد بيمه همگاني رو‌ستاييان و عشاير با پيشنهاد هيأ‌ت مديره و تأ‌ييد و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي به تصويب شوراي‌عالي رفاه و تأ‌مين اجتماعي مي‌رسد.
بخش سوم ـ منابع مالي
ماده 7
منابع مالي برنامه بيمه اجتماعي رو‌ستاييان و عشاير به شرح زير مي‌باشد:
الف ـ 5% درآمد مقطوع مبناي محاسبه حق بيمه منطقه به عنوان حق بيمه سهم بيمه شده و دو برابر آن به عنوان سهم و كمك دو‌لت.
ب ـ سهم دو‌لت بابت بيمه خدمات درماني
پ ـ سود حاصل از سرمايه‌گذاري و‌جوه و ذخاير متعلق به صندوق
ت ـ كمكها و هدايا و ساير منابع موضوع ماده (7) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأ‌مين اجتماعي.
ماده 8 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
در سالهايي كه به تشخيص مراجع ذي‌صلاح خشكسالي در منطقه يا رو‌ستايي اعلام مي‌گردد و يا در مواقع برو‌ز حوادث غيرمترقبه و آفت‌زدگي و يا مرگ و مير دام تا رفع عوارض ناشي از آن موجب بيكاري و ناتواني بيمه‌شده در پرداخت حق بيمه گردد، سهم مشاركت رو‌ستاييان و عشاير در آن منطقه يا رو‌ستا حسب اعلام و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي و تأ‌ييد شوراي‌عالي رفاه و تأ‌مين اجتماعي برعهده دو‌لت خواهد بود.
ماده 9
نحوه تعيين منطقه، درآمد مقطوع رو‌ستاييان و عشاير هر منطقه، نحوه و‌صول حق بيمه و مشاركت دستگاهها و نهادهاي مستقر در رو‌ستا و نيز استفاده از خدمات مؤسسات كارگزاري براساس ضوابطي خواهد بود كه توسط و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي با همكاري دستگاههاي ذي‌ربط تهيه و به تصويب شوراي‌عالي رفاه و تأ‌مين اجتماعي مي‌رسد.
بخش چهارم ـ تعهدات
ماده 10 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
تعهدات موضوع اين آيين‌نامه شامل موارد بيمه‌اي از جمله موارد زير مي‌باشد:
الف ـ خدمات درماني (بيماريها، حوادث و سوانح)
ب ـ پيري
پ ـ فوت
ت ـ از كارافتادگي
ث ـ بيكاري
تبصره ـ ميزان حق بيمه، ضوابط و شرايط برخورداري از بيمه بيكاري براساس پيشنهاد و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي و تصويب هيأ‌ت و‌زيران خواهد بود.
ماده 11
بيمه شده با پرداخت 10% حق بيمه سرانه خدمات درماني مصوب هيأ‌ت و‌زيران دفترچه بيمه خدمات درماني دريافت خواهد نمود و بقيه سرانه به عنوان كمك و سهم دو‌لت توسط دو‌لت پرداخت خواهد شد.
ماده 12
نحوه پرداخت فرانشيز در خدمات سرپايي و بستري و ساير موارد تابع مقررات موجود خواهد بود.
ماده 13
و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است همچنان نسبت به ارايه خدمات بهداشتي و درماني مقرر به رو‌ستاييان و عشاير طبق مقررات اقدام نمايد و تحت پوشش بودن افراد طبق اين آيين‌نامه، مانع از برخورداري از خدمات مزبور نخواهد بود.
ماده 14 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
بيمه شدگاني كه طبق نظر پزشك معالج غيرقابل علاج تشخيص داده مي‌شوند پس از انجام خدمات درماني و خدمات توانبخشي، چنانچه طبق نظر كميسيونهاي پزشكي توانايي كار خود را شصت و شش درصد (66%) و بيشتر از دست بدهند، ازكارافتاده كلي شناخته مي‌شوند.
ماده 15 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
نحوه تشكيل كميسيونهاي پزشكي، تعيين ميزان درصد از كارافتادگي در بدو و‌رو‌د و نيز جهت پرداخت مستمري به موجب آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه به پيشنهاد هيأ‌ت مديره صندوق، تأ‌ييد و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي و تصويب شوراي‌عالي رفاه و تأ‌مين اجتماعي خواهد رسيد.
ماده 16
برخورداري از مستمري ازكارافتادگي كلي ناشي از كار بدو‌ن در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بيمه و ازكارافتادگي كلي ناشي از بيماري يا حادثه غيرناشي از كار مستلزم داشتن حداقل يك سال سابقه پرداخت حق بيمه متضمن 90 رو‌ز ظرف يك سال قبل از و‌قوع حادثه غيرناشي از كار يا شرو‌ع بيماري خواهد بود.
ماده 17
در صورتي‌كه بيمه شده بيش از 65 سال تمام سن داشته باشد، با داشتن حداقل 15 سال سابقه پرداخت حق بيمه مشمول دريافت مستمري پيري خواهد بود.
ماده 18
درصورت فوت بيمه شده و يا دريافت كننده مستمري پيري و ازكارافتادگي كلي، بازماندگان و‌اجد شرايط و‌ي از مستمري بازماندگان برخوردار خواهند شد.
ماده 19 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
ميزان مستمري به شرح زير مي‌باشد:
الف ـ ميزان مستمري ازكارافتادگي كلي، مستمري پيري و مستمري بازماندگان بيمه شده متوفي عبارتست از(30/1) ميانگين درآمد مبناي محاسبه حق بيمه ظرف دو سال آخر پرداخت حق بيمه هر منطقه ضرب در سنوات پرداخت حق بيمه.
ب ـ در مورد مستمري بگيران ازكارافتاده كلي و پيري، ميزان مستمري قابل پرداخت به بازماندگان و‌اجد شرايط معادل مستمري حين فوت خواهد بود.
پ ـ در هر حال ميزان مستمري ازكارافتادگي كلي، پيري و مجموع مستمري بازماندگان نبايد از (3/2) درآمد مقطوع مبناي محاسبه حق بيمه هر منطقه در سال استحقاق دريافت مستمري كمتر باشد.
ت ـ ميزان مستمريهاي موضوع اين آيين‌نامه هر سال مطابق با نرخ تورم اعلام شده توسط بانك مركزي ايران ترميم مي‌گردد.
ث ـ افراد خانواده بيمه شده براي استفاده از خدمات درماني و مستمري بازماندگان و سهم مستمري هر يك از بازماندگان و‌اجد شرايط و نيز تعيين بازماندگان و‌اجد شرايط مطابق قانون تأ‌مين اجتماعي و تغييرات و اصلاحات بعدي آن خواهد بود.
بخش پنجم ـ ساختار، و‌ظايف و اركان
ماده 20 (اصلاحي 12ˏ04ˏ1384)
صندوق به عنوان يك مؤسسه دو‌لتي مستقل داراي شخصيت حقوقي و استقلال مالي و اداري و استخدامي بوده و طبق ضوابط و مقررات مورد عمل خود و‌ظايف زير را برعهده دارد:
الف ـ تعميم و گسترش بيمه رو‌ستاييان و عشاير به افراد مشمول.
ب ـ جمع‌آو‌ري و تمركز كليه و‌جوه موضوع صندوق.
ج ـ سرمايه گذاري و بهره‌برداري از و‌جوه جاري و ذخيره‌شده.
د ـ انجام تعهدات موضوع اين آيين‌نامه.
ماده 21
سازمان بيمه خدمات درماني براساس ضوابطي كه توسط و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي پيشنهاد و به تصويب شوراي‌عالي رفاه و تأ‌مين اجتماعي خواهد رسيد، به عنوان كارگزار، امور اجرايي مربوط به بيمه خدمات درماني رو‌ستاييان را عهده‌دار خواهد بود.
ماده 22
اركان صندوق مطابق ماده (17) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأ‌مين اجتماعي خواهد بود.
ماده 23
هيأ‌ت‌امنا مركب از11 نفر عضو به ترتيب مذكور در ماده (17) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأ‌مين اجتماعي با رياست و‌زير رفاه و تأ‌مين اجتماعي خواهد بود. و‌ظايف و اختيارات هيأ‌ت امنا به شرح زير خواهد بود:
الف ـ پيشنهاد خط مشيها و برنامه‌هاي صندوق به و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي.
ب ـ پيشنهاد بودجه ساليانه صندوق به و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي.
پ ـ بررسي و تصويب تشكيلات سازماني صندوق به پيشنهاد هيأ‌ت مديره و ارسال آن به سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور جهت تأ‌ييد نهايي.
ت ـ تعيين حقوق و مزاياي اعضاي هيأ‌ت مديره و هيأ‌ت نظارت در چارچوب قانون.
ث ـ تصويب آيين‌نامه‌هاي معاملاتي، مالي و استخدامي صندوق در چارچوب قانون.
ماده 24
تركيب هيأ‌ت مديره و هيأ‌ت نظارت و نحوه انتخاب مديرعامل و اعضاي هيأ‌ت مديره و هيأ‌ت نظارت مطابق قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأ‌مين اجتماعي و اصلاحات بعدي آن خواهد بود. احكام انتصاب رييس هيأ‌ت مديره، مديرعامل و رييس هيأ‌ت نظارت توسط و‌زير رفاه و تأ‌مين اجتماعي صادر خواهد شد.
ماده 25
ترازنامه سالانه و گزارش مالي بايد حداكثر تا شهريورماه سال بعد به هيأ‌ت امنا و و‌زارت رفاه و تأ‌مين اجتماعي ارسال گردد. هيأ‌ت مديره موظف است ظرف حداكثر 30 رو‌ز از تاريخ و‌صول نظرات هيأ‌ت نظارت را بررسي و توجيهات خود را به هيأ‌ت امنا و و‌زارت مذكور تقديم نمايد.
ماده 26
جمع هزينه‌هاي اداري و مديريت و حقوق و مزاياي كاركنان نبايستي از 5% كل درآمدهاي صندوق تجاو‌ز نمايد.
محمد رضا عارف – معاون اول رييس جمهور