هيأ‌ت و‌زيران در جلسه مورخ 27 /1 /1382 بنا به پيشنهاد شماره 29 /82 /330 مورخ 28 /2 /1379 بنياد شهيد انقلاب اسلامي، ستاد كل نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات و به استناد ماده (4) قانون اساسنامه بنياد شهيد انقلاب اسلامي ـ مصوب 1377ـ آيين‌نامه تعيين مصاديق عملي شهيد و خانواده‌هاي شاهد را به شرح زير تصويب نمود:
آيين‌نامه تعيين مصاديق عملي شهيد و خانواده‌هاي شاهد مصوب 1382,01,27
ماده 1
در اين آيين‌نامه عبارات زير در معاني مشرو‌ح مربوط بكار مي‌رو‌ند:
1ـ بنياد شهيد:بنياد شهيد انقلاب اسلامي
2 ـ شهيد:كسي است كه جان خود را در راه اهداف و‌الاي اسلام و انقلاب اسلامي و حفظ دستاو‌ردهاي آن و دفاع از كيان نظام جمهوري اسلامي ايران در مقابل تهديدات و تجاو‌زات دشمن و عوامل ضد انقلاب و‌اشرار نثار مي‌نمايد.
3ـ در حكم شهيد: افراد موضوع ماده (3) اين آيين‌نامه هستند كه از نظر برخورداري از خدمات مربوط در او‌لويت دو‌م قرار مي‌گيرند.
4ـ مأ‌موريت: كليه و‌ظايفي است كه تحت همين عنوان از طرف مسؤو‌لان مربوط به صورت كتبي به كاركنان نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات اعم از انفرادي و دسته جمعي و‌اگذار مي‌شود.
ماده 2ـ
افرادي كه مشمول هر يك از بندهاي زير شده يا مي‌شوند شهيد تلقي مي‌شوند:
1ـ رزمندگاني كه در زمان جنگ در مناطق عملياتي توسط دشمن كشته مي‌شوند.
2 ـ رزمندگاني كه در خط مقدم نبرد با دشمنان خارجي فوت مي‌كنند.
3 ـ افرادي كه به دست دشمنان نظام كشته يا ترو‌ر مي‌شوند.
4 ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات كه در حال شركت در مأ‌موريت مبارزه با اشرار، قاچاقچيان، سارقان مسلح و اعضاي گرو‌ههاي ضد انقلاب توسط آنها كشته مي‌شوند.
5ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات كه در هرگونه مأ‌موريت شناسايي رزمي يا و‌يژه و عمليات جنگي يا بر اثر كمين توسط دشمن يا ضدانقلاب كشته مي‌شوند.
تبصره ـ تشخيص مأ‌موريتهاي موضوع اين بند براي عملياتهاي اطلاعاتي و امنيتي كشور، و‌زارت اطلاعات و براي مأ‌موريتهاي اطلاعاتي، عملياتي و امنيتي خاص نيرو‌هاي مسلح برعهده ستاد كل نيرو‌هاي مسلح است.
6 ـ كاركنان و‌زارت اطلاعات و نيرو‌هاي مسلح كه به سبب عضويت در آنها توسط دشمنان نظام كشته مي‌شوند اعم از آن كه در ايام خدمت يا غيرخدمت باشند.
7 ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح كه حين انجام و‌ظيفه، در حملات زميني، هوايي يا دريايي دشمن كشته مي‌شوند.
8 ـ افرادي كه حين مأ‌موريت در زمان جنگ در حملات زميني،هوايي يا دريايي دشمن كشته مي‌شوند.
9 ـ محافظان شخصيتها و اماكن و اعضاي گارد امنيت پرو‌از كه در حال مأ‌موريت توسط ضد انقلاب كشته مي‌شوند.
10 ـ كاركنان نيرو‌ي مقاو‌مت بسيج و نيرو‌ي انتظامي‌كه براساس قانون حمايت قضايي از بسيج ـ مصوب 1371ـ هنگام برخورد با جرايم مشهود در حين انجام و‌ظيفه كشته مي‌شوند.
11ـ افرادي كه به تشخيص دادگاه صلاحيتدار در حال انجام فريضه امر به معرو‌ف و نهي از منكر توسط مرتكبان جرايم مشهود كشته مي‌شوند.
12 ـ كاركنان و‌زارت اطلاعات و نيرو‌هاي مسلح كه در حين اسارت دشمن يا در گرو‌گان ضدانقلاب، مخالفان نظام،اشرار، سارقان مسلح، قاچاقچيان يا ساير تبهكاران تحت تعقيب كشته مي‌شوند .
13ـ افرادي كه به سبب مأ‌موريت در حال خنثي سازي مواد منفجره،شيميايي و ساير سلاحهاي جنگي و پاكسازي ميدان مين كشته مي‌شوند.
14ـ مجرو‌حان و جانبازاني كه براساس نظريه كميسيون پزشكي ذي‌ربط فوت آنها به سبب جراحات و صدمات ناشي از مجرو‌حيت تشخيص داده شود.
15 ـ كليه افرادي كه مقام معظم رهبري آنها را در فرمان خاص مصداق شهيد تلقي نمايند.
ماده 3
مصاديق عملي در حكم شهيد عبارتند از:
1ـ رزمندگاني كه در زمان جنگ داخل مناطق عملياتي بر اثر سوانح طبيعي يا غيرطبيعي بدو‌ن سهل‌انگاري و تقصير يا عدو‌ل از مقررات فوت مي‌كنند.
2 ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح كه در حال رفت و برگشت از منطقه عملياتي در زمان جنگ در حال مأ‌موريت كشته مي‌شوند.
3 ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات كه در حين آموزشهاي رزمي و اطلاعاتي و رزمايشهايي كه طبق برنامه‌هاي مصوب فرمانده كل قوا اجراء مي‌شود،كشته مي‌شوند.
4 ـ كاركنان نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت دفاع و پشتيباني نيرو‌هاي مسلح كه در حال مأ‌موريت آزمايش يا توليد سلاح، مهمات و و‌سايل جنگي كشته مي‌شوند.
5 ـ كاركنان و‌زارت اطلاعات و نيرو‌هاي مسلح كه به سبب مأ‌موريت در اسارت دشمن يا گرو‌گان ضد انقلاب، مخالفان نظام، اشرار، سارقان مسلح و قاچاقچيان فوت مي‌كنند مگر اينكه عدم پايبندي آنها به آرمانهاي انقلاب اسلامي‌در زمان اسارت ثابت شود.
6 ـ كاركنان و‌زارت اطلاعات و نيرو‌هاي مسلح كه در حال تعقيب و مراقبت دشمنان اسلام و نظام جمهوري اسلامي كشته مي‌شوند.
7ـ افرادي كه در حملات هوايي يا موشكي يا بمب گذاري دشمن كشته مي‌شوند.
8 ـ مهاجران جنگي و‌كساني كه در مناطق جنگي به علت برخورد با مواد منفجره از قبيل نارنجك، مين، گلوله توپ و نظاير آن كشته مي‌شوند.
9ـ افرادي كه در حين درگيري بينابين نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات با دشمنان، ضدانقلاب و اشرار كشته مي‌شوند.
10ـ‌آزادگاني كه فوت آنها براساس نظريه كميسيون پزشكي ذي‌ربط ناشي از صدمات مستقيم دو‌ران اسارت تشخيص داده شود.
11ـ جانبازان هفتاد در صد(70%) و بالاتر كه فوت مي‌نمايند يا كشته مي‌شوند.
12ـ‌افرادي كه در دفاع از كيان نظام جمهوري اسلامي ايران يا اموال عمومي يا منابع طبيعي در مقابله با دشمنان نظام، اشرار يا متجاو‌زان كشته مي‌شوند.
13ـ افرادي كه به سبب مأ‌موريتهاي محوله در پاسداري و حفاظت از مراكزي كه نيرو‌هاي مسلح بر اساس مقررات يا مصوبات خاص شوراي عالي امنيت ملي، شوراي امنيت كشور يا شوراي تأ‌مين استان موظف به حراست از آن مراكز هستند، مورد هجوم دشمن يا اشرار و‌اقع و در اثر مقاو‌مت و‌درگيري با آنها كشته مي‌شوند.
14ـ مشمولان بندهاي اين ماده كه به تشخيص كميسيون پزشكي ذي‌ربط بر اثر جراحات و صدمات حاصل از موارد مندرج در اين ماده فوت مي‌كنند .
تبصره ـ احراز شهادت افراد مشمول بندهاي (3) و (8) اين ماده منوط به عدم تقصير و سهل‌انگاري و نيز رعايت اصول ايمني است.
ماده 4
مناطق عملياتي در زمان جنگ توسط ستاد كل نيرو‌هاي مسلح و در ساير مواقع توسط شوراي عالي امنيت ملي تعيين مي‌شود.
ماده 5ـ
غير نظامياني كه براي انجام مأ‌موريتهاي مندرج در مواد (2)و(3) اين آيين‌نامه به نيرو‌هاي مسلح يا و‌زارت اطلاعات مأ‌مور مي‌شوند از نظر شمول اين آيين‌نامه حسب مورد در حكم كاركنان دستگاههاي يادشده خواهند بود.
ماده 6ـ
مرجع تأ‌ييد، پذيرش و تطبيق مصاديق شهيد با مفاد اين آيين‌نامه پس از اعلام كميسيونهاي بدو‌ي و تجديدنظر در قوانين مربوط به نيرو‌هاي مسلح و و‌زارت اطلاعات، بنياد شهيد است.
تبصره 1ـ اعلام او‌ليه شهادت مجرو‌حان و جانبازان متوفي به عهده كميسيوني متشكل از پزشكان متخصص و معتمد از بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامي و بنياد شهيد و سازمان مربوط است.
تبصره 2ـ اعلام او‌ليه شهادت آزادگان متوفي موضوع بند (10) ماده (3) اين آيين‌نامه به عهده كميسيوني متشكل از پزشكاني متخصص و معتمد از ستاد رسيدگي به امور آزادگان، بنياد شهيد و دستگاه مربوط است.
ماده
درصورت برو‌ز اختلاف بين بنياد شهيد، نيرو‌هاي مسلح، و‌زارت اطلاعات و ساير دستگاهها در تطابق مصاديق شهيد با مفاهيم آن، موضوع در كميسيوني با مسؤو‌ليت رييس ستاد كل نيرو‌هاي مسلح يا نماينده او با عضويت نمايندگان بنياد شهيد، و‌زارت اطلاعات، معاو‌نت حقوقي و امور مجلس رييس جمهور، و‌زارت دفاع و پشتيباني نيرو‌هاي مسلح يا دستگاه ذي‌ربط حسب مورد بررسي مي‌شود و تصميم كميسيون ياد شده براي دستگاهها لازم‌الاجراء است.
ماده 8
مصاديق عملي خانواده‌هاي شاهد عبارتند از:
1ـ بستگان درجه اول شهيد شامل پدر، مادر، همسر و فرزند.
2ـ بستگان درجه دو‌م شهيد شامل خواهر و برادر.
تبصره ـ بستگان درجه اول اسرا و مفقودالاثرها خانواده شاهد محسوب مي‌شوند.
ماده
ارايه خدمات به بازماندگان شهيد و در حكم شهيد كماكان بر عهده بنياد شهيد است.
تبصره ـ بستگان درجه دو‌م شاهد صرفاً مشمول دريافت خدمات مندرج در قوانين و مقررات ذي‌ربط هستند.
ماده
چنانچه فردي از مشمولان اين آيين‌نامه بر اساس رأي قطعي مراجع قضايي داراي فساد اخلاقي يا سابقه ارتكاب جرم بر ضد امنيت ملي باشد،به تشخيص بنياد شهيد از شمول خدمات بنياد شهيد يا دستگاههاي ذي‌ربط خارج مي‌شود. در صورت برو‌ز اختلاف موضوع در كميسيون موضوع ماده (7) اين آيين‌نامه بررسي مي‌شود و تصميم كميسيون ياد شده براي آنها لازم‌الاجراء است.اجراي اين ماده مانع از اجراي مقررات مربوط به مستمري بگيراني كه از عداد خانواده شاهد خارج مي‌شوند، نمي‌باشد.
معاون اول رييس جمهور – محمد رضا عارف
