قانون تصويب كنوانسيون ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك و توصيه‌نامه مكمل آن مصوب 1380,08,08با اصلاحات و الحاقات بعدي
ماده واحده – كنوانسيون ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك و توصيه‌نامه مكمل آن به شرح پيوست تصويب و به دولت جمهوري اسلامي ايران اجازه داده مي‌شود اسناد تصويب را توديع نمايد.
تبصره 1 (اصلاحي 08ˏ04ˏ1390)– فهرست انواع كارهاي مضر موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي با هماهنگي وزارتخانه‌هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و صنعت، معـدن و تجارت و جهاد كشاورزي و كانون و انجمن‌هاي صنفي كارفرمايان و كانون شوراهاي اسلامي كار تهيه و‌براي تصويب به هيأت وزيران ارائه خواهد شد.
تبصره 2 (اصلاحي 08ˏ04ˏ1390)– اشخاصي كه كودكان را به كارهاي موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون بگمارند، مشمول مجازاتهاي ماده (172) قانون كار مصوب29/8/1369 مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌باشند و پروانه كار آنها توسط دستگاه ذي‌ربط به طور موقت لغو خواهد شد. در خصوص ساير بندهاي‌ماده (3) طبق قوانين موضوعه خواهد بود.
آيين‌نامه اجرائي اين تبصره كه متضمن موارد اشتغال افراد از شانزده سال به بالا در كارهاي موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون نيز مي‌باشد، توسط وزارتخانه‌هاي تعـاون، كار و رفاه اجتماعي و صنعت، معـدن و تجارت تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
تبصره 3 (اصلاحي 08ˏ04ˏ1390)– وزارتخانه‌هاي تعـاون، كار و رفاه اجتماعي و صنعت، معـدن و تجارت مسؤوليت اجراي اين كنوانسيون و توصيه‌نامه مكمل آن و نيز نظارت بر اعمال اين مقررات را در كارگاهها برعهده دارند و برنامه‌هاي اجرائي را طراحي و با هماهنگي و موافقت سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور به دستگاههاي‌اجرائي ابلاغ خواهند كرد.
كنوانسيون ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك
كنفرانس عمومي سازمان بين‌المللي كار؛
با دعوت هيأت مديره دفتر بين‌المللي كار هشتاد و هفتمين اجلاس خود را در تاريخ اول ژوئن 1999 ميلادي 11/3/1378 هجري شمسي) در ژنو‌برگزار نمود، و
باتوجه به نياز به تصويب اسناد جديد به منظور ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك، به عنوان اولويت عمده براي اقدام ملي و بين‌المللي، از‌جمله همكاري و مساعدت بين‌المللي، براي اجراي كنوانسيون و توصيه‌نامه حداقل سن براي پذيرش اشتغال مصوب سال 1973 ميلادي (1352هجري شمسي) كه كماكان اسناد اساسي در زمينه كار كودك مي‌باشند، و
باتوجه به اينكه محو مؤثر بدترين اشكال كار كودك مستلزم اقدام فوري و جامع با در نظر داشتن اهميت آموزش و پرورش پايه‌اي رايگان و نياز به دورساختن كودكان مورد نظر از تمامي اين نوع كارها و تأمين بازپروري و سازگاري اجتماعي آنها ضمن توجه به نيازهاي خانواده‌هاي آنها مي‌باشد، و
با يادآوري قطعنامه مربوط به محو كار كودك مصوب كنفرانس بين‌المللي كار در اجلاس هشتاد و سوم آن در سال 1996 ميلادي (1375 هجري‌شمسي)، و
با پذيرش اينكه كار كودك تا حد زيادي معلول فقر است و اينكه راه حل درازمدت در رشد پايدار اقتصادي منتهي به پيشرفت اجتماعي، به ويژه تسكين فقر و آموزش و پرورش همگاني، قرار دارد، و
با يادآوري كنوانسيون حقوق كودك مصوب 20 نوامبر 1989 ميلادي (برابر با 20/8/1368 هجري شمسي) مجمع عمومي سازمان ملل متحد، و
با يادآوري اعلاميه سازمان بين‌المللي كار در مورد اصول و حقوق اساسي كار و سند تكميلي آن، مصوب هشتاد و ششمين اجلاس كنفرانس بين‌المللي‌كار در 1998 ميلادي (1377 هجري شمسي)، و
با يادآوري اينكه برخي از بدترين اشكال كار كودك موضوع ساير اسناد بين‌المللي هستند، به ويژه كنوانسيون كار اجباري، 1930 ميلادي (1309 هجري شمسي)، و كنوانسيون مكمل سازمان ملل متحد در زمينه لغو بردگي، تجارت برده، و نهادها و شيوه‌هاي مشابه بردگي، 1956 ميلادي (1325 هجري‌شمسي)، و
با تصميم به تصويب برخي پيشنهادها در رابطه با كار كودك كه چهارمين بند از دستور كار اجلاس است، و
با عزم به اينكه اين پيشنهادها شكل كنوانسيون بين‌المللي به خود بگيرد،
كنوانسيون زير را كه مي‌تواند به عنوان كنوانسيون بدترين اشكال كار كودك، 1999 ميلادي (1378 هجري شمسي)، خوانده شود در هفدهمين روز ژوئن سال يكهزار و نهصد و نود و نه ميلادي ( 27/3/1378 هجري شمسي) تصويب مي‌نمايد.
ماده 1
هر عضوي كه اين كنوانسيون را تصويب مي‌كند بايد اقدامات فوري و مؤثري را براي تأمين ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك به عنوان‌موضوعي فوري اتخاد نمايد.
ماده 2
از نظر اين كنوانسيون، اصطلاح «كودك» در مورد كليه اشخاص كمتر از (18) سال بكار برده مي‌شود.
ماده 3
از نظر اين كنوانسيون، اصطلاح «بدترين اشكال كار كودك» شامل موارد زير است:
الف – كليه اشكال بردگي يا شيوه‌هاي مشابه بردگي، از قبيل فروش و قاچاق كودكان، بندگي به علت بدهي و رعيتي و كار با زور يا اجباري، از جمله استخدام به زور يا اجباري كودكان براي استفاده در درگيري مسلحانه ؛
ب – استفاده، فراهم كردن يا عرضه كودك براي روسپي گري، توليد زشت نگاري يا اجراهاي زشت نگارانه ؛
پ – استفاده ، فراهم كردن يا عرضه كودك براي فعاليتهاي غيرقانوني، به ويژه براي توليد و قاچاق مواد مخدر به گونه‌اي كه در معاهدات بين‌المللي‌مربوط تعريف شده‌اند؛
ت – كاري كه به دليل ماهيت آن يا شرايطي كه در آن انجام مي‌شود، احتمال دارد براي سلامتي، ايمني يا اخلاقيات كودكان ضرر داشته باشد.
ماده 4
1- انواع كارهاي موضوع بند (ت) ماده (3) در قوانين يا مقررات ملي يا توسط مقام صلاحيتدار، پس از مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و كارگري مربوط، با در نظر گرفتن معيارهاي بين‌المللي مربوط، به ويژه بندهاي (3) و (4) توصيه‌نامه بدترين اشكال كار كودك، 1999 ميلادي (1378 هجري‌شمسي) تعيين خواهند شد.
2- مقام صلاحيتدار، پس از مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و كارگري مربوط، وجود يا عدم وجود كارهايي كه به اين ترتيب تعيين شده‌اند را مشخص‌خواهد كرد.
3- فهرست انواع كارهايي كه براساس بند (1) اين ماده تعيين شده‌اند به طور ادواري مورد بررسي قرار گرفته و در صورت لزوم، با مشاوره با سازمانهاي‌كارفرمايي و كارگري مربوط، بازنگري خواهد شد.
ماده 5
هر عضو پس از مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و كارگري، ساز و كارهاي مناسبي را براي نظارت بر اجراي مقرراتي كه به اين كنوانسيون ترتيب اثر مي‌دهند ايجاد يا تعيين خواهد نمود.
ماده 6
1- هر عضو، برنامه‌هاي اقدام براي محو بدترين اشكال كار كودك را به عنوان يك اولويت طراحي و اجراء خواهد نمود.
2- اين برنامه‌هاي اقدام با مشاوره با نهادهاي دولتي و سازمانهاي كارفرمايي و كارگري مربوط و در صورت اقتضاء، باتوجه به نظرات ساير گروههاي مربوط طراحي و اجراء خواهد شد.
ماده 7
1- هر عضو كليه اقدامات لازم را براي تضمين اجراء و اعمال مؤثر مقرراتي كه به اين كنوانسيون ترتيب اثر مي‌دهند از جمله پيش‌بيني، اعمال مجازاتهاي كيفري يا، در صورت اقتضاء، مجازاتهاي ديگر اتخاذ خواهد نمود.
2- هر عضو، با درنظر گرفتن اهميت آموزش و پرورش در محو كار كودك، اقدامات مؤثر و زمان‌بندي شده‌اي را براي موارد زير اتخاذ خواهد نمود:
الف – جلوگيري از بكار گرفته شدن كودكان در بدترين اشكال كار كودك،
ب – فراهم آوردن كمك مستقيم لازم و مناسب براي دورساختن كودكان از بدترين اشكال كار كودك و براي بازپروري و سازگاري اجتماعي آنها،
پ – تضمين دسترسي به آموزش و پرورش پايه‌اي رايگان، و، در صورت امكان و اقتضاء، آموزش حرفه‌اي، براي كليه كودكاني كه از بدترين اشكال كار‌كودك دور مي‌شوند،
ت – تشخيص و دستيابي به كودكان در معرض خطر خاص، و
ث – توجه داشتن به وضعيت خاص دختران.
3- هر عضو مقام صلاحيتدار مسؤول اجراي مقرراتي را كه به اين كنوانسيون ترتيب اثر مي‌دهند، تعيين خواهد كرد.
ماده 8
اعضاء اقدامات مناسبي را براي كمك به يكديگر در ترتيب اثردادن به مقررات اين كنوانسيون از طريق افزايش همكاري و يا كمك بين‌المللي از‌جمله براي حمايت از توسعه اجتماعي و اقتصادي، برنامه‌هاي ريشه‌كن كردن فقر و آموزش و پرورش همگاني اتخاذ خواهند كرد.
ماده 9
اسناد تصويب رسمي اين كنوانسيون براي ثبت به مدير كل دفتر بين‌المللي كار ارسال خواهد شد.
ماده 10
1- اين كنوانسيون فقط در مورد آن دسته از اعضاي سازمان بين‌المللي كار كه اسناد تصويب خود را نزد مدير كل دفتر بين‌المللي كار ثبت كرده‌اند، الزام‌آور خواهد بود.
2- اين كنوانسيون (12) ماه پس از تاريخي كه در آن اسناد تصويب دو عضو نزد مدير كل ثبت شده باشد، لازم‌الاجراء خواهد شد.
3- پس از آن، اين كنوانسيون براي هر عضو ديگر، (12) ماه پس از تاريخ ثبت سند تصويب آن لازم‌الاجراء خواهد شد.
ماده 11
1- عضوي كه اين كنوانسيون را تصويب كرده است، مي‌تواند پس از انقضاي (10) سال از تاريخي كه در آن كنوانسيون در ابتداء لازم‌الاجراء مي‌شود، از‌طريق يادداشتي كه براي ثبت به مدير كل دفتر بين‌المللي كار ارسال مي‌كند از عضويت انصراف دهد. اين انصراف از عضويت تا يك سال پس از تاريخ ثبت آن نافذ نخواهد بود.
2- هر عضوي كه اين كنوانسيون را تصويب كرده است و ظرف مدت سال متعاقب انقضاي دوره ده ساله يادشده در بند پيشين، از حق انصراف از عضويت پيش‌بيني شده در اين ماده استفاده نمي‌كند، براي يك دوره ده ساله ديگر متعهد خواهد بود و پس از آن مي‌تواند با انقضاي هر دوره ده ساله تحت شرايط پيش‌بيني شده در اين ماده از عضويت در اين كنوانسيون انصراف دهد.
ماده 12
1- مدير كل دفتر بين‌المللي كار، تمامي اعضاي سازمان بين‌المللي كار رااز ثبت تمامي اسناد تصويب و اسناد انصراف از عضويت ارسالي از سوي اعضاي سازمان آگاه خواهد كرد.
2- مدير كل در هنگام آگاه نمودن اعضاي سازمان از ثبت دومين سند تصويب، توجه اعضاي سازمان را به تاريخي كه در آن كنوانسيون لازم‌الاجراء‌خواهد شد، معطوف خواهد نمود.
ماده 13
مدير كل دفتر بين‌المللي كار جزئيات كامل تمامي اسناد تصويب و اسناد انصراف از عضويت را كه طبق مفاد ماده پيشين نزد مدير كل به ثبت‌رسيده است، براي ثبت طبق ماده (102) منشور سازمان ملل متحد به دبير كل سازمان ملل متحد ارسال خواهد كرد.
ماده 14
هيأت مديره دفتر بين‌المللي كار، هر زمان كه لازم تشخيص دهد، گزارشي در مورد كارايي اين كنوانسيون را به كنفرانس عمومي ارائه و‌ضرورت قرار دادن موضوع تجديدنظر كلي يا جزئي آن در دستور كار كنفرانس را بررسي خواهد كرد.
ماده 15
1- چنانچه كنفرانس با تجديدنظر كلي يا جزئي اين كنوانسيون، كنوانسيون جديدي را تصويب كند، در اين صورت جز در صورتي كه كنوانسيون جديد به گونه ديگري پيش‌بيني نكرده باشد :
الف – علي‌رغم مفاد ماده (11) فوق، چنانچه و زماني كه كنوانسيون تجديدنظر شده جديد لازم‌الاجراء شود، تصويب كنوانسيون جديد توسط يك‌عضو از نظر قانوني، متضمن انصراف فوري از عضويت در اين كنوانسيون خواهد بود،
ب – اين كنوانسيون از تاريخ لازم‌الاجراء شدن كنوانسيون تجديد نظر شده جديد، براي تصويب اعضاء مفتوح نخواهد بود.
2- اين كنوانسيون در هر صورت براي اعضائي كه آن را تصويب كرده‌اند اما كنوانسيون تجديدنظر شده را تصويب نكرده‌اند، با شكل و محتواي واقعي آن معتبر باقي مي‌ماند.
ماده 16
نسخه‌هاي انگليسي و فرانسوي اين كنوانسيون از اعتبار يكسان برخوردار مي‌باشند.
موارد يادشده فوق متن معتبر كنوانسيون است كه به اتفاق آراء به وسيله كنفرانس عمومي سازمان بين‌المللي كار درجريان هشتاد و هفتمين اجلاس آن كه‌در ژنو برگزار شد و در تاريخ 17 ژوئن 1999 ميلادي (27/3/1378هجري شمسي) خاتمه يافت، تصويب شد.
پيوست شماره (1)
توصيه‌نامه ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك
كنفرانس عمومي سازمان بين‌المللي كار،
با دعوت هيأت مديره دفتر توافقهاي بين‌المللي كار هشتاد و هفتمين اجلاس خود را در تاريخ اول ژوئن 1999 ميلادي (11/3/1378 هجري شمسي)در ژنو برگزار نمود، و
باتصويب كنوانسيون بدترين اشكال كار كودك، 1999 ميلادي (1378 هجري شمسي)، و
با تصميم به تصويب برخي پيشنهادها در ارتباط با كار كودك، كه چهارمين بند از دستور كار اجلاس است، و
با عزم به اينكه اين پيشنهادها شكل توصيه‌نامه مكمل كنوانسيون بدترين اشكال كار كودك، 1999 ميلادي (1378 هجري شمسي) خوانده شود، در‌هفدهمين روز ژوئن سال يكهزار و نهصد و نود و نه (27/3/1378 هجري شمسي) تصويب مي‌كند.
1- مقررات اين توصيه‌نامه مكمل مقررات كنوانسيون بدترين اشكال كار كودك، 1999 ميلادي (1378 هجري شمسي) (كه از اين پس، از آن به‌عنوان «كنوانسيون» ياد مي‌شود) است و در ارتباط با آنها اعمال خواهد شد.
اول – برنامه‌هاي اقدام
2 – برنامه‌هاي اقدام موضوع ماده (6) كنوانسيون به عنوان يك موضوع فوري، با مشاوره نهادهاي دولتي و سازمانهاي كارفرمايي و كارگري مربوط و باتوجه به نظرات كودكاني كه به‌طور مستقيم تحت تأثير بدترين اشكال كار كودك قرار گرفته‌اند، خانواده‌هاي آنها، و در صورت اقتضاء ساير گروههاي مربوط متعهد به اهداف كنوانسيون و اين توصيه‌نامه تعيين و اجراء خواهند شد. اين برنامه‌ها بايد از جمله معطوف به موارد زير باشند:
الف – تشخيص و محكوم كردن بدترين اشكال كار كودك،
ب – دور ساختن يا جلوگيري از اشتغال كودكان در بدترين اشكال كار كودك، محافظت از آنها در مقابل اعمال تلافي‌جويانه و پيش‌بيني بازپروري و‌سازگاري اجتماعي آنها از طريق اقداماتي كه نيازهاي آموزشي، جسماني و روانشناختي آنها را درنظر بگيرد؛
پ – توجه خاص به :
(1)- كودكان كم سن و سال‌تر،
(2)- كودك دختر،
(3)- مشكل موقعيت‌هاي كار پنهان كه در آنها دختران در معرض خطر خاص قرار دارند؛
(4)- ساير گروههاي كودكان در معرض آسيب پذيري‌ها يا نيازهاي خاص؛
ت – تشخيص، دستيابي و كار با جوامعي كه در آنها كودكان در معرض خطر خاص قرار دارند؛
ث – آگاه‌سازي، حساس كردن و بسيج افكار عمومي و گروههاي مربوط، از جمله كودكان و خانواده‌هاي آنها.
دوم – كار خطرناك
3- در تعيين انواع كارها موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون و در تشخيص جاهايي كه اين كارها وجود دارند، از جمله بايد به موارد زير توجه شود:
الف – كاري كه كودكان را در معرض سوء استفاده جسماني، رواني يا جنسي قرار مي‌دهد،
ب – كار در زيرزمين، زيرآب، در ارتفاعات خطرناك يا در فضاهاي بسته،
پ – كار با ماشين‌آلات، تجهيزات و ابزارهاي خطرناك، يا كاري كه متضمن جابجايي يا حمل بارهاي سنگين با دست است،
ت – كار در محيط ناسالم كه ممكن است، به طور مثال، كودكان را در معرض مواد، عوامل يا فرآيندهاي خطرناك، يا در معرض دما، صدا، يا ارتعاشهاي مضر براي سلامتي آنها قرار دهد،
ث – كار تحت شرايط بسيار مشكل از قبيل كار براي ساعات طولاني يا در خلال شب يا كار در جايي كه كودك به نحو غيرمتعارفي محدود به كارگاه كارفرما است،
4- در زمينه انواع كارهاي موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون و بند (3) بالا مقررات يا قوانين ملي يا مقام صلاحيتدار مي‌تواند، پس از مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و كارگري مربوط، اشتغال يا كار از سن (16) سالگي را مشروط به اينكه سلامتي، ايمني و اخلاقيات كودكان مربوط به طور كامل مورد حفاظت قرار گيرد، و اينكه كودكان آموزش ويژه كافي يا آموزش حرفه‌اي در رشته مرتبط فعاليت را كسب كرده باشند اجازه دهد.
سوم – اجراء
5-
(1)- اطلاعات و داده‌هاي آماري مفصل در زمينه ماهيت و گستره كار كودك بايد گردآوري شده و به روز نگهداري گردد تا به عنوان پايه‌اي براي تعيين‌اولويتهاي اقدام ملي براي الغاء كار كودك، به ويژه براي ممنوعيت و محو بدترين اشكال آن به عنوان موضوعي فوري به‌كار آيد.
(2)- تا حد امكان، اين اطلاعات و داده‌هاي آماري بايد شامل داده‌هاي جداگانه به لحاظ جنس، گروه سني، شغل، رشته فعاليت اقتصادي، موقعيت‌اشتغال، حضور در مدرسه و محل جغرافيايي باشد. اهميت نظام مؤثر ثبت مواليد از جمله صدور گواهي‌هاي تولد، بايد درنظر گرفته شود.
(3)- داده‌هاي مربوط درباره تخطي از مقررات ملي در زمينه ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك بايد جمع آوري و به روز نگهداري گردند.
6- گردآوري و پردازش اطلاعات و داده‌هاي موضوع بند (5) بالا بايد باتوجه به حق محرمانه‌بودن انجام شود.
7- اطلاعات جمع آوري شده براساس بند (5) بالا بايد به طور منظم به دفتر بين‌المللي كار انتقال داده شوند.
8- اعضاء به منظور نظارت بر اجراي مقررات ملي مربوط به ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك بايد پس از مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و‌كارگري مربوط ساز و كارهاي مناسبي ايجاد يا تعيين نمايند.
9- اعضاء بايد اطمينان حاصل نمايند كه مقامات صلاحيتداري كه مسؤوليت اجراي مقررات ملي در زمينه ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك را‌دارا مي‌باشند با يكديگر همكاري و فعاليتهايشان را هماهنگ مي‌كنند.
10- قوانين يا مقررات ملي يا مقام صلاحيتدار بايد كساني را كه در موارد عدم رعايت مقررات ملي در زمينه ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك بايد مسؤول شناخته شوند، تعيين نمايند.
11- اعضاء تا آنجا كه با قوانين ملي قابل تطبيق باشد، بايد با تلاشهاي بين‌المللي در زمينه ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك به عنوان‌موضوعي فوري از طريق زير همكاري نمايند :
الف – گردآوري و مبادله اطلاعات مربوط به جرائم كيفري از جمله تخلفاتي كه در ارتباط با شبكه‌هاي بين‌المللي هستند،
ب – كشف و تعقيب كساني كه به فروش و قاچاق كودكان، يا به استفاده، فراهم آوردن يا عرضه كودكان براي فعاليتهاي غيرقانوني، روسپي‌گري، توليد زشت‌نگاري يا اجراهاي زشت نگارانه اشتغال دارند،
پ – ثبت مرتكبين اينگونه جرائم.
12- اعضاء بايد بدترين اشكال كار كودك مذكور در زير را جرايم كيفري اعلام نمايند:
الف – كليه اشكال بردگي يا روش‌هاي مشابه بردگي از قبيل فروش و قاچاق كودكان، بندگي به علت بدهي و رعيتي و كار با زور و اجباري از جمله استخدام به زور يا اجباري كودكان براي استفاده در درگيري مسلحانه،
ب – استفاده، فراهم‌آوردن يا عرضه كودك براي روسپي‌گري، توليد زشت نگاري يا اجراهاي زشت‌نگارانه، و
پ – استفاده، فراهم آوردن يا عرضه كودك براي فعاليتهاي غيرقانوني، به ويژه براي توليد و قاچاق مواد مخدر به گونه‌اي كه در معاهدات بين‌المللي‌مربوط تعريف شده‌اند، يا براي فعاليتهايي كه مستلزم حمل يا استفاده غيرقانوني سلاحهاي گرم يا ساير سلاحها است.
13- اعضاء بايد اطمينان حاصل نمايند كه مجازاتها از جمله در صورت اقتضاء، مجازاتهاي كيفري در مورد تخلف از مقررات ملي در زمينه‌ممنوعيت و محو هر يك از انواع كارهاي موضوع بند (ت) ماده (3) كنوانسيون اعمال مي‌شود.
14- اعضاء همچنين بايد به عنوان موضوعي فوري، ساير راههاي چاره‌جزائي، مدني يا اداري را، در صورت اقتضاء، براي تضمين اجراي مؤثر مقررات‌ملي در زمينه ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك از قبيل نظارت ويژه بر مؤسسات تجاري كه از بدترين اشكال كار كودك استفاده كرده‌اند، و در‌موارد اصرار بر تخطي، ملاحظه لغو موقت يا دائم پروانه كار، پيش‌بيني نمايند.
15- ساير اقدامات معطوف به ممنوعيت و محو بدترين اشكال كار كودك ممكن است شامل موارد زير باشند :
الف – آگاه‌سازي، حساس سازي و بسيج عموم به‌طور كلي از جمله رهبران سياسي ملي و محلي، نمايندگان مجلس و قوه قضائيه،
ب – درگير كردن و آموزش سازمانهاي كارفرمايي و كارگري و سازمانهاي محلي،
پ – تأمين آموزش مناسب براي مأموران ذي‌ربط دولتي، به ويژه بازرسان و مأموران مجري قانون، و براي ساير متخصصين مربوط،
ت – پيش‌بيني تعقيب اتباع عضوي كه جرائمي را مرتكب شده باشند براساس مقررات ملي در زمينه ممنوعيت و محو فوري بدترين اشكال كار كودك در داخل خود كشور، حتي اگر اين جرائم در كشور ديگري ارتكاب شده باشند،
ث – ساده كردن تشريفات قانوني و اداري و اطمينان از اين كه آنها مناسب و آماده هستند،
ج – ترغيب توسعه خط مشي‌ها به وسيله تعهداتي براي پيشبرد اهداف كنوانسيون،
چ – نظارت و تبليغ بهترين رويه‌هاي مربوط به محو كار كودك،
ح – تبليغ مقررات قانوني يا ساير مقررات در زمينه كار كودك به زبانها يا لهجه‌هاي مختلف،
خ – اتخاذ رويه‌هاي ويژه طرح دعاوي و تنظيم مقرراتي به منظور حمايت در برابر تبعيض و اقدامات تلافي‌جويانه كساني كه به طور قانوني برخلاف مقررات كنوانسيون رفتار مي‌كنند و نيز ايجاد خطوط كمكي يا نقاط تماس و مقامات رسيدگي و بازرسي كننده.
د – اتخاذ اقدامات مناسب جهت بهبود زيربناي آموزش و پرورش و تربيت معلم براي برآوردن نيازهاي پسران و دختران،
ذ – تا حد امكان توجه به موارد زير در برنامه‌هاي ملي اقدام :
(1) – نياز به ايجاد شغل و آموزش حرفه‌اي والدين و بزرگسالان در خانواده‌هاي كودكاني كه در شرايط مورد نظر كنوانسيون كار مي‌كنند، و
(2) – نياز به حساس كردن والدين در مورد مشكل كودكاني كه در چنين شرايطي كار مي‌كنند.
16- افزايش همكاري و يا كمك بين‌المللي در ميان اعضاء براي ممنوعيت و محو مؤثر بدترين اشكال كار كودك بايد مكمل تلاشهاي ملي باشد و در‌صورت اقتضاء مي‌تواند با مشاوره با سازمانهاي كارفرمايي و كارگري توسعه يافته و اجراء شود. اين همكاري و يا كمك بين‌المللي بايد شامل موارد زير‌باشد:
الف – بسيج منابع براي برنامه‌هاي ملي يا بين‌المللي،
ب – كمك متقابل حقوقي،
پ – كمك فني از جمله مبادله اطلاعات،
ت – حمايت از توسعه اجتماعي و اقتصادي، برنامه‌هاي ريشه‌كن كردن فقر و آموزش همگاني.
موارد يادشده فوق، متن معتبر توصيه‌نامه است كه به اتفاق آراء به وسيله كنفرانس عمومي سازمان بين‌المللي كار در جريان هشتاد و هفتمين اجلاس آن در ژنو برگزار شد و در تاريخ 17 ژوئن 1999 ميلادي (27/3/1378هجري شمسي) خاتمه يافت، تصويب شد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن كنوانسيون شامل مقدمه و شانزده ماده و توصيه‌نامه مكمل آن در جلسه علني روز سه‌شنبه مورخ هشتم آبان ماه يكهزار و سيصد و هشتاد مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 23/8/1380 به تأييد شوراي نگهبان رسيده است.
رييس مجلس شوراي اسلامي- مهدي كروبي
