هيئت وزيران درجلسه مورخ 24 /5 /1386 بنا به پيشنهاد شماره 6098 /11 مورخ 30 /3 /1385 وزارت راه و ترابري و به استناد تبصره (2) ماده (5) اصلاحي قانون هواپيمايي كشوري ـ مصوب1367 ـ ، آيين نامه مديريت و ساماندهي وسايل پرنده فوق سبك غيرنظامي را به شرح زير تصويب نمود:
آيين نامه مديريت و ساماندهي وسايل پرنده فوق سبك غيرنظامي مصوب 1386,05,24با اصلاحات و الحاقات بعدي
ماده 1
اصطلاحات زير در اين آيين نامه در معاني مشروح مربوط به كار مي روند:
الف ـ سازمان : سازمان هواپيمايي كشوري.
ب ـ وسيله پرنده: كليه وسايل پرندة فوق سبك غيرنظامي كه حداكثر وزن هنگام برخاستن آنها از ششصد (600) كيلوگرم تجاوز نكند از قبيل : وسايل پرنده موتوردار يا بدون موتور، يك نفره يا دو نفره و يا بدون سرنشين مانند هواپيما و هلي كوپتر فوق سبك، جايرو وپتر فوق سبك، كايت موتوردار، پاراموتور، كايت، پاراگلايدر، پاراموتور، چتر و هواپيماي مدل و نظاير آن كه بر طبق اين
آيين نامه مورد استفاده قرار مي گيرند.
ج ـ خلبان : افرادي كه داراي گواهينامه پرواز با وسايل پرنده از سازمان مي باشند.
د– مربي پرواز : افرادي كه داراي گواهينامه مربيگري وسايل پرنده مي باشند.
هـ ـ دفتر ثبت: دفتر مخصوصي كه در سازمان نگاهداري مي شود و وسايل پرنده در آن به ثبت مي رسند.
و ـ گواهينامه ثبت : سندي كه مشخصات وسيله پرنده در آن ثبت و توسط سازمان صادر مي گردد.
ز ـ گواهينامه پرواز : سندي كه نشانگر صلاحيت شخص جهت انجام پرواز با وسيله پرنده ميباشد و توسط سازمان صادر مي شود.
ح ـ معاينه فني : معاينه و آزمايش فني ـ عملياتي وسيله پرنده اعم از تشخيص اصالت، سلامت فني تجهيزات، ايمني و زيست محيطي آن .
ط – گواهينامه معاينه فني : سندي كه نشان مي دهد وسيله پرنده داراي شرايط لازم جهت انجام پرواز مي باشد.
ي ـ مؤسسات كارشناسي : مؤسساتي غيردولتي هستند كه داراي مجوز فعاليت از سازمان جهت معاينه فني وسيله پرنده و صدور گواهينامه معاينه فني مي باشند.
ك ـ مؤسسه آموزش مجاز: مؤسسه غيردولتي كه از سازمان مجوز لازم را جهت آموزش علمي و عملي پرواز با وسايل پرنده دريافت مي دارد.
ل ـ گواهي نامه انجام كار : سندي كه نشانگر صلاحيت شخص جهت انجام معاينه فني در مؤسسات كارشناسي مجاز بوده و از سوي سازمان صادر مي گردد.
م ـ مؤسسه تفريحي و گردشگري: مؤسسه اي غيردولتي كه از سازمان مجوز لازم جهت ايجاد فضا و تأسيسات و تجهيزات را دريافت داشته و ساير مؤسسات و اشخاص مي توانند خدمات آموزشي، تفريحي، گردشگري، نگهداري و تعمير، طراحي و ساخت را در اين قبيل مكانها ارايه نمايند.
ن – باشگاه ورزشهاي هوايي: باشگاه ورزشي كه به منظور تعليم و توسعه رشته هاي ورزشي هوايي (از قبيل پاراگلايدر، پاراموتور، پاراسل، كايت و چتربازي)، نحوه آموزش و استفاده از تجهيزات و وسايل ورزشهاي هوايي، طبق استانداردهاي پذيرفته شده ملي و بين المللي توسط اشخاص حقيقي يا حقوقي پس از تأييد سازمان با مجوز وزارت ورزش و جوانان مطابق قانون اجازه تأسيس باشگاه ورزشي و ورزشگاه توسط مردم با نظارت دولت – مصوب 1369- و آيين نامه اجرايي آن تأسيس و اداره مي شود.
ماده 2
هر وسيله پرنده كه در فضاي هوايي جمهوري اسلامي ايران پرواز مي نمايد بايد در دفتر به ثبت برسد و علامت ثبت و تابعيت ايراني دريافت دارد.
ماده 3
پرواز با وسيله پرنده كه به ثبت نرسيده ممنوع است مگر آنكه در موارد ضروري قبل از پرواز از سازمان گواهينامه ثبت موقت دريافت كرده باشد.
ماده 4
تشخيص ثبت انواع وسيله پرنده موضوع اين آيين نامه با سازمان است.
ماده 5
وسيله پرنده با علامت ثبت و تابعيت خارجي فقط با اجازه سازمان مي تواند در فضاي هوايي جمهوري اسلامي ايران پرواز نمايد.
ماده 6
مالك وسيله پرنده ممكن است شخصاً يا از طريق نماينده قانوني خود به سازمان مراجعه و وسيله پرنده را به ثبت برساند و گواهينامه ثبت دريافت دارد.
دستورالعمل اجرايي و صدور گواهينامه ثبت، پس از تصويب سازمان، به اجرا درمي آيد.
ماده 7
مالك وسيله پرنده در صورت هرگونه نقل و انتقال بايد موضوع را به اطلاع سازمان برساند تا در دفتر ثبت و گواهينامه ثبت اصلاح گردد.
ماده 8
مالك وسيله پرنده بايد حداكثر ده روز پس از زمان تغيير محل اقامت يا مركز فعاليت، نشاني و كدپستي خود را به طور كتبي به سازمان اعلام نمايد. مسئوليتهاي قانوني مربوط به اطلاع ندادن تغيير محل اقامت يا مركز فعاليت به عهده مالك خواهد بود.
ماده 9
درصورتي كه وسيله پرنده از سوي مراجع صالح توقيف، ضبط و يا مصادره شود بايد مراتب ظرف مدت پانزده (15) روز از سوي مراجع صالح و يا منتقل اليه به سازمان اعلام شود.
ماده 10
چنانچه مالك وسيله پرنده اشخاص حقوقي باشند، مدير مربوطه مكلف است ظرف چهل و هشت (48) ساعت پس از تاريخ درج آگهي انحلال در روزنامه مراتب را به طور كتبي به اطلاع سازمان برساند.
ماده 11
در صورت فوت يا محجور شدن مالك وسيله پرنده، بر حسب مورد يكي از وراث يا نماينده وراث يا قيم قانوني مكلف است ظرف مدت ده (10) روز از تاريخ فوت يا حجر موضوع را به اطلاع سازمان برساند.
ماده 12
هرگاه گواهينامه ثبت وسيله پرنده مفقود يا از بين برود مالك يا نماينده قانوني وي بايد مراتب را ظرف مدت چهل و هشت (48) ساعت به سازمان اعلام كند و اقدام به دريافت گواهينامه ثبت المثني نمايد.
ماده 13
سازندگان و فروشندگان وسيله پرنده موظف هستند به منظور عرضه و انتقال و انجام آزمايش وسيله پرنده از سازمان گواهينامه ثبت موقت دريافت دارند.
ماده 14
چنانچه مالك قصد تغيير رنگ يا تعويض بدنه و موتور وسيله پرنده را داشته باشد بايد قبلاً مجوز لازم را از سازمان دريافت نمايد.
ماده 15
درصورتي كه وسيله پرنده مفقود شود يا به سرقت رود و يا به هر علت ديگر مورد تصرف غيرقانوني قرار گيرد، مالك يا نماينده قانوني وي بايد بلافاصله مراتب را به سازمان اعلام نمايد.
ماده 16
هر كس بخواهد با هر نوع وسيله پرنده پرواز نمايد بايد گواهينامه پرواز معتبر و متناسب با فعاليت را از سازمان دريافت دارد.
ماده 17
صدور و تمديد انواع گواهينامه هاي پرواز و شرايط مربوط به آن و همچنين ضوابط چگونگي انجام دوره هاي آموزشي و انجام آزمونها براساس مقررات هوانوردي و دستورالعملي خواهد بود كه به تصويب سازمان مي رسد.
ماده 18
صدور گواهينامه پرواز بر مبناي ارايه گواهي صادره از مؤسسات آموزشي مجاز مبني بر گذراندن دوره آموزش علمي و مهارت عملي انجام مي پذيرد.
ماده 19
سازمان براي صدور گواهينامه پرواز مي تواند در صورت نياز از متقاضي آزمايش مجدد به عمل آورد.
ماده 20
مسئوليت فراگيري آموزش علمي و مهارت عملي پرواز و آزمايش نهايي به عهده مؤسسه آموزشي مجاز خواهد بود.
ماده 21
دارنده گواهينامه پرواز موظف است يك ماه پيش از پايان اعتبار گواهينامه، مدارك لازم را جهت تمديد يا تعويض گواهينامه به سازمان تسليم نمايد.
ماده 22
سازمان مي تواند گواهينامه پرواز غيرمعتبر را با ارايه رسيد به دارنده آن اخذ نمايد. دارنده گواهينامه پرواز پس از ارايه مدارك لازم مي تواند نسبت به تمديد يا تعويض گواهينامه پرواز اقدام نمايد.
ماده 23
در صورتي كه گواهينامه پرواز مفقود شود و يا از بين برود، دارنده آن مي تواند تقاضاي صدور المثني نمايد. سازمان با دريافت مدارك لازم نسبت به صدور گواهينامه پرواز المثني اقدام مي نمايد.
ماده 24
دارندگان گواهينامه‌هاي پرواز معتبر خارجي مي توانند تا شش (6) ماه پس از ورود به ايران با آن گواهينامه پرواز نمايند و درصورت تمايل به ادامه پرواز در ايران بايد متقاضي پيش از سپري شدن مدت مذكور با مراجعه به سازمان، گواهينامه پرواز خود را به گواهينامه پرواز ايراني تبديل نمايد.
ماده 25
هرگاه دارنده گواهينامه پرواز يكي از شرايط جسماني و سلامت را از دست بدهد، حق انجام پرواز را ندارد و بايد موضوع را به اطلاع سازمان برساند، در صورت مؤثر بودن از دست دادن شرايط، گواهينامه پرواز توسط سازمان اخذ و ابطال مي گردد.
ماده 26
پرواز با وسيله پرنده كه گواهينامه معاينه فني معتبر نداشته باشد، ممنوع است.
ماده 27
دارندگان وسيله پرنده مكلف هستند وسيله پرنده خود را در مؤسسات كارشناسي مجاز حاضر نمايند و پس از احراز شرايط لازم، گواهينامه معاينه فني دريافت دارند.
ماده 28
دارنده وسيله پرنده موظف است در صورت بروز نقص فني در زمان اعتبار گواهينامه معاينه فني براي رفع نقص اقدام نمايد.
ماده 29
مؤسسه كارشناسي مجاز پس از بازديد و آزمايش فني ـ عملياتي وسيله پرنده و احراز شرايط لازم نسبت به صدور گواهينامه معاينه فني با درج مدت اعتبار گواهي نامه كه براساس دستورالعمل مصوب سازمان تعيين خواهد شد، اقدام مي نمايد.
ماده 30
ضوابط تأسيس، تشخيص صلاحيت، اختيارات و نحوه صدور پروانه مؤسسات كارشناسي مجاز براساس دستورالعملي است كه به تصويب سازمان مي رسد.
ماده 31
معاينه فني در مؤسسات كارشناسي مجاز بايد به وسيله كارشناسان داراي گواهينامه انجام كار از سازمان صورت پذيرد.
ماده 32
دارنده وسيله پرنده اي كه مطابق نظر مؤسسات كارشناسي مجاز داراي عيب و نقص تشخيص داده شده، فقط مي تواند وسيله پرنده را تا تاريخي كه در برگ اجازه نامه صادره توسط مؤسسه مشخص شده به تعميرگاه يا توقفگاه منتقل سازد و هرگونه استفاده ديگر از وسيله پرنده ممنوع مي باشد.
ماده 33
مؤسسات كارشناسي مجاز مكلف هستند يك نسخه از گواهينامه معاينه فني يا اجازه نامه را به سازمان ارسال نمايند. چنانچه وسيله پرنده بدون اصالت تشخيص داده شود، ضمن عدم صدور گواهينامه معاينه فني، موضوع را به اطلاع سازمان خواهند رساند.
ماده 34
در مواردي كه پرواز وسيله پرنده طبق نظر سازمان به علت معايب و نواقص فني خطرناك تشخيص داده شود، ضمن توقيف گواهينامه معاينه فني، مالك وسيله، پس از رفع عيب و تأييد مؤسسه كارشناسي مجاز، گواهينامه معاينه فني را دريافت خواهد كرد.
ماده 35
دارندگان وسيله پرنده صرفاً بايد وسيله پرنده اي را كه لوازم و تجهيزات مندرج در اسناد كارخانه ساخت آن و يا مقررات عمليات پرواز سازمان را دارا مي باشد، به پرواز درآورند، در غير اين صورت مسئول سوانح و حوادث احتمالي خواهند بود.
ماده 36
اشخاص حقيقي مالك وسيله پرنده مي توانند به منظور انجام پرواز تفريحي شخصي با رعايت مقررات اين آيين نامه از وسيله پرنده بهره برداري نمايند.
ماده 37
مؤسسات آموزشي و يا تفريحي – ورزشي و گردشگري مي توانند به منظور انجام پروازهاي آموزشي و ياتفريحي – ورزشي و گردشگري با رعايت مقررات اين آيين نامه و دستورالعملهاي اجرايي آن از وسيله پرنده بهره برداري نمايند.
ماده 38
مؤسسات خدمات خاص هوايي مي توانند به منظور انجام خدماتي از قبيل سمپاشي، اطفاء حريق، گشت و ديده‌باني، نمايش، تبليغات، فيلمبرداري، تحقيقات و نظاير آن با رعايت مقررات اين آيين نامه وسيله پرنده را مورد بهره برداري قرار دهند.
ماده 39
اجازه پروازهاي داخلي يا بين المللي با وسيله پرنده در مسيرهاي هوايي بايد از طريق مؤسسات تفريحي، ورزشي هوايي، فرودگاههاي كشور و يا باندهاي پروازي كه داراي مجوز از سازمان هستند و براساس دستورالعمل هاي مصوب سازمان و با رعايت مقررات هوانوردي صادر شود.
ماده 40
شركتهاي طراحي و ساخت و مونتاژ وسايل پرنده پس از دريافت پروانه از وزارت صنايع و معادن و سازمان مي توانند نسبت به طراحي و ساخت و مونتاژ اين نوع وسايل با رعايت مقررات و دستورالعملهاي مصوب اقدام نمايند.
ماده 41
كارگاههاي نگهداري و تعمير وسايل پرنده پس از دريافت پروانه از سازمان
مي‌توانند نسبت به نگهداري وتعمير اين نوع‌وسايل بارعايت مقررات‌ودستورالعملهاي‌مصوب‌اقدام نمايند.
ماده 42
ضوابط ايجاد، وظايف، مسئوليت ها و نحوه صدور پروانه براي مؤسسات آموزشي و يا تفريحي و گردشگري، مؤسسات خدمات خاص هوايي، كارگاههاي نگهداري و تعمير، مجتمعهاي تفريحي هوايي براساس دستورالعملي است كه به تصويب سازمان مي رسد.
تبصره 1 : صدور مجوز تأسيس مؤسسه و انجام فعاليت منوط به موافقت شوراي تأمين استان محل فعاليت مؤسسه مي باشد. شوراي امنيت كشور دستورالعمل مربوط را تدوين و به شوراي تأمين استانها اعلام مي نمايد.
تبصره 2 – ضوابط تأسيس، وظايف، مسئوليتها و نحوه صدور پروانه تأسيس و مجوز فعاليت باشگاههاي ورزشهاي هوايي براساس دستورالعملي خواهد بود كه به تصويب وزارت ورزش و جوانان و سازمان مي رسد.
ماده 43
ضوابط تأسيس، وظايف، مسؤوليتها و نحوه صدور پروانه براي مؤسسات طراحي، ساخت و مونتاژ براساس دستورالعملي است كه به تصويب “وزارت صنايع و معادن و سازمان مي رسد“.
ماده 44
اشخاص حقيقي مالك وسيله پرنده بايد در مجتمع هاي تفريحي ـ ورزشي مجاز پرواز نمايند.
ماده 45
اشخاص حقيقي و حقوقي مكلفند تمامي ضوابط و مقررات بهره برداري از وسايل پرنده، مصوب سازمان را در چارچوب قانون هواپيمايي كشوري و اين آيين نامه را به اجرا درآورند. در غير اينصورت با متخلف مطابق با ماده (16) قانون هواپيمايي كشوري ـ مصوب 1328 ـ رفتار خواهد شد.
ماده 46
تمامي مؤسسات آموزشي و يا تفريحي ـ ورزشي هوايي، گردشگري، مؤسسات خدمات خاص هوايي، مجتمع هاي تفريحي ـ ورزشي هوايي و فرودگاههاي داراي پروانه مجاز با تأمين امكانات ايمني و پيش‌بيني‌هاي لازم براي موارد اضطراري طبق ضوابط تعيين شده سازمان، بايد با همكاري ساير نهادهاي مربوط در مورد تجسس و نجات وسايل پرنده سانحه يا حادثه ديده اقدام نمايند.
ماده 47
تمامي دارندگان وسايل پرنده بايد وسيله پرنده را حسب نوع بهره برداري از آن، بيمه شخص ثالث و يا بيمه مسئوليت نمايند.
ماده 48
اسناد و مدارك مربوط به وسيله پرندة از قبيل ثبت، معاينه فني، بيمه نامه و همانند آن بايد به گونه‌اي در دسترس باشد كه در هر زمان ممكن بتواند به رؤيت بازرسان سازمان برسد.
ماده 49
مسئوليت نگهداري و تعمير وسيله پرنده به عهده دارنده آن است و خلبان پس از اطمينان از بي عيب و نقص بودن وسيله پرنده مي تواند با آن پرواز نمايد.
ماده 50
مسئوليت رعايت و اجراي ضوابط و دستورالعملهاي بهره برداري از وسيله پرنده و انجام پرواز و جديت در تأمين و برقراري ايمني پرواز و پيشگيري از سوانح به عهده خلبان
مي باشد.
ماده 51
نشست و برخاست وسيله پرونده در محلهاي غيرمجاز مانند جاده‌ها ممنوع است مگر در مواقع اضطراري كه بايد چگونگي وقوع آن بلافاصله به وسيله خلبان به سازمان اطلاع داده شود.
ماده 52
انجام پرواز با وسيله پرنده صرفاً در مناطق پروازي از قبل تعيين شده و با رعايت محدوديتهاي تعيين شده مجاز است.
ماده 53
انجام پرواز براي افراد بيمار يا كساني كه به نوعي ممنوعيت پرواز دارند (مانند زنان باردار)، ممنوع بوده و مسئوليت آن برعهده خلبان مي باشد. دستورالعمل اجرايي اين ماده پس از تصويب سازمان به اجرا درخواهد آمد.
ماده 54
پرواز در هنگام مصرف داروهاي خواب آور براي خلبانان و مربيان پرواز و هنرجويان ممنوع مي باشد.
ماده 55
انجام هرگونه نمايش هوايي، مسابقه، آكروباسي عمليات پرش چترباز، كشيدن پارچه تبليغاتي، پرتاب هرگونه شيئي و ارايه ساير خدمات هوايي پس از كسب مجوز از سازمان مجاز خواهد بود.
ماده 56
مسئوليت پروازي هنرجويان، خلبانان و معلم خلبانان كه تحت نظارت مؤسسات آموزشي پرواز مي نمايند به عهده آن مؤسسه خواهد بود و همچنين مسئوليت پروازي افرادي كه از خدمات مؤسسات تفريحي ـ ورزشي و گردشگري استفاده مي نمايند، به عهده آن مؤسسه خواهد بود.
ماده 57 (اصلاحي 05ˏ04ˏ1387)
سازمان مي تواند هزينه هاي صدور هر گونه پروانه و يا مجوز را مطابق تعرفه هايي كه به تصويب شوراي عالي هواپيمايي مي رسد در سال 1386 دريافت نمايد. سازمان هزينه هاي يادشده را به حساب درآمد عمومي كشور نزد خزانه داري كل رديف (140120) مندرج در بند (الف) تبصره (5) قانون بودجه سال 1386 كل كشور واريز خواهد نمود.
ماده 58
طراحي و ساخت و مونتاژ و نگهداري و تعمير وسايل پرنده تحت نظر افرادي انجام خواهد گرفت كه داراي گواهينامه انجام كار از سازمان مي باشند.
ماده 59
كارگاههاي نگهداري و تعمير موظفند انجام تعميرات و تعويض قطعات وسيله پرنده را در دفترچه هواپيما ثبت نمايند.
ماده 60
كليه اشخاص حقيقي و حقوقي كه اقدام به فعاليتهاي موضوع اين آيين نامه
مي نمايند موظفند حسب مورد مجوزهاي لازم را مطابق مواد اين آيين نامه و دستورالعلمهاي مربوط از سازمان اخذ نمايند، در غيراينصورت نيروي انتظامي با معرفي سازمان از فعاليت آنان ممانعت به عمل آورده و متخلفان را به محاكم دادگستري معرفي مي نمايد.
ماده 61
دارنده وسيله پرنده كه دچار سانحه منجر به جرح يا فوت
مي گردد،موظف است بلافاصله وسيله پرنده را در محل سانحه با حفظ اصول ايمني متوقف ساخته و با نصب علايم ايمني تا انجام تشريفات رسيدگي به سانحه از تغيير وضع وسيله پرنده يا صحنه سانحه خودداري نموده و بلافاصله اقدام به انتقال مجروحان به مراكز درماني نمايد.
ماده 62
سازمان پس از اطلاع از وقوع سانحه بلافاصله اقدام به اعزام كارشناسان به محل وقوع مي‌نمايد تا پس از رسيدگي نظريه كارشناسي خود را اعلام دارند.
ماده 63
در نقاطي كه اعزام كارشناسان به آنجا مقدور نباشد، اعلام نظريه مستدل حداقل سه نفر از كارشناسان داراي گواهينامه معتبر كافي مي باشد.
ماده 64
مراكز تعميراتي وسايل پرنده موظف هستند ظرف بيست و چهار (24) ساعت پس از ديدن وسيله پرنده اي كه آثار سانحه در آن وجود دارد، مراتب را با ذكر مشخصات وسيله پرنده به سازمان اطلاع دهند.
ماده 65
دستورالعمل اجرايي اين آيين نامه حداكثر ظرف سه ماه پس از ابلاغ اين آيين نامه توسط سازمان تهيه و به مرحله اجرا درخواهد آمد.
معاون اول رئيس جمهور- پرويز داودي
