شوراي عالي اجراي سياست هاي كلي اصل چهل و چهارم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در جلسه مورخ 18 /7 /1388، بنا به پيشنهاد مشترك وزارت راه و ترابري و وزارت امور اقتصادي و دارايي و به استناد تبصره (2) بند (ب) ماده (3) قانون اصلاح موادي از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و اجراي سياست هاي كلي اصل چهل و چهارم قانون اساسي كه از اين پس در اين آيين نامه قانون ناميده مي شود، آيين نامه سهم بهينه بخش هاي دولتي و غيردولتي در فعاليت هاي راه و راه آهن را به شرح زير تصويب نمود:
آيين نامه اجرايي سهم بهينه بخش هاي دولتي و غيردولتي در فعاليت هاي راه و راه آهن مصوب 1388,07,18
فصل اول : بخش راه
ماده 1
مالكيت راه هاي عمومي كشور متعلق به دولت است.
ماده 2
وزارت راه و ترابري مكلف است در چارچوب برنامه هاي توسعه اي كشور نسبت به احداث راه هاي عمومي كشور از طريق بخش غيردولتي اقدام نمايد.
تبصره 1 – احداث راه هاي عمومي با مجوز وزارت راه و ترابري با هدف بهره برداري انتفاعي براي مدت معين توسط بخش غيردولتي و يا با مشاركت وزارت ياد شده مجاز است.
تبصره 2 – دستورالعمل نحوه اخذ مجوز و شرايط متقاضيان احداث راه هاي عمومي ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ اين آيين نامه توسط وزارت راه و ترابري تهيه و به اطلاع عموم خواهد رسيد.
ماده 3
نگهداري، ايمن سازي و تعمير، مرمت و بازسازي راه هاي عمومي كشور از وظايف دولت (وزارت راه و ترابري) است.
تبصره – دولت (وزارت راه و ترابري) مكلف است اقدامات موضوع اين ماده را از طريق خريد خدمت از بخش غيردولتي انجام دهد.
ماده 4
هرگونه فعاليت در زمينه حمل و نقل عمومي بار و مسافر توسط دستگاه هاي دولتي، نظامي و انتظامي ممنوع است.
تبصره 1 – در موارد اضطراري و وقوع حوادث غيرمترقبه، بنا به پيشنهاد سازمان مديريت بحران كشور و تأييد كارگروهي مركب از وزيران راه و ترابري، كشور و بازرگاني، انجام امور فوق به صورت موقت و حداكثر تا پايان وضعيت اضطراري توسط دستگاه هاي فوق بلامانع است.
تبصره 2 – چگونگي انجام عمليات جابجايي محموله هاي مرتبط با دستگاه هاي نظامي و انتظامي بر اساس دستورالعملي خواهد بود كه ظرف مدت سه ماه بعد از تصويب اين آيين نامه، بنا به پيشنهاد وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و وزارت راه و ترابري به تصويب فرماندهي كل نيروهاي مسلح خواهد رسيد.
ماده 5
انجام هرگونه خدمات رفاهي جانبي نظير احداث، بهره برداري و نگهداري از مجتمع هاي خدمات بين راه ها و پايانه هاي عمومي بار، مسافر و شهرك هاي حمل و نقلي و تير پارك ها و باسكول ها توسط دولت از ابتداي سال 1389 ممنوع است.
تبصره 1 – احداث پايانه هاي مرزي، پاسگاه پليس راه، قرارگاه و راهدارخانه از شمول اين بند مستثني است.
تبصره ۲ – وزارت راه و ترابري (سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي) موظف است حداكثر تا پايان سال ۱۳۸۸ تمامي تأسيسات جانبي، رفاهي و پايانه هاي بار و مسافر كه در مالكيت دولت هستند را به بخش غيردولتي واگذار نمايد.
ماده 6
نصب و بهره برداري از تابلوهاي تبليغاتي در حاشيه راه هاي عمومي فقط توسط بخش غيردولتي با اخذ مجوز از وزارت راه و ترابري (سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي) مجاز است.
تبصره – سازه هاي تابلوهاي مزبور اعم از احداثي توسط سازمان ياد شده يا بخش غيردولتي در مالكيت آن سازمان بوده ولي صد درصد امر بهره برداري و نگهداري آنها مي بايستي در قالب قرارداد اجاره و پرداخت هزينه اجاره آن از طريق بخش غيردولتي صورت گيرد.
ماده 7
سياست گذاري، برنامه ريزي و تنظيم مقررات مربوط به احداث و بهره برداري از راه هاي عمومي كشور بر عهده وزارت راه و ترابري است و بخش غيردولتي مكلف است كليه استانداردها، ضوابط، مقررات و مشخصات فني و ايمني در اين زمينه ها را رعايت نمايد.
فصل دوم : بخش راه آهن
ماده ۸
فهرست فعاليت هاي قابل واگذاري راه آهن به بخش غيردولتي متضمن سهم اين بخش در هر فعاليت، مطابق جدول زير تعيين مي شود:
فهرست فعاليت هاي قابل واگذاري راه آهن به بخش غيردولتي و سهم اين بخش در هر فعاليت
| رديف | نام فعاليت | سهم بخش غيردولتي (درصد) |
| ۱ | انواع واگن هاي مسافري و خدماتي مربوط و راهبري قطارهاي مسافري | ۱۰۰ |
| ۲ | انواع واگن هاي باري و راهبري قطارهاي باري | ۱۰۰ |
| ۳ | انواع لكوموتيو و خودكشنده ها و بهره برداري از آنها | ۱۰۰ |
| ۴ | نگهداري و تعميرات ناوگان و تأمين قطعات مورد نياز | ۱۰۰ |
| ۵ | مديريت ترافيك و بهره برداري از شبكه خطوط ريلي | ۱۰۰ |
| ۶ | كارگاه و دپوهاي نگهداري و تعميرات ناوگان | ۱۰۰ |
| ۷ | كارخانه ها، كارگاه هاي تأمين و توليد مواد، قطعات، ماشين آلات و تجهيزات مربوط به بخش ريلي | ۱۰۰ |
| ۸ | كارگاه هاي نگهداري و بازسازي خطوط، ابنيه فني و علايم و ارتباطات | ۱۰۰ |
| ۹ | ماشين آلات مكانيزه احداث، نگهداري و بازسازي خطوط و بهره برداري و نگهداري از آنها | ۱۰۰ |
| ۱۰ | ايستگاه هاي مسافري و باري | ۲۰ |
| ۱۱ | نگهداري و تعميرات ارتباط و علايم الكتريكي | ۱۰۰ |
| ۱۲ | خدمات مهندسي و مشاوره تحقيقاتي و پژوهشي | ۸۰ |
| ۱۳ | تكنولوژي اطلاعات (IT) | ۸۰ |
| ۱۴ | تعميرات و نگهداري خط و ابنيه فني | ۱۰۰ |
| ۱۵ | تعميرات و نگهداري ساختمان و تأسيسات (جاري و اساسي) | ۱۰۰ |
| ۱۶ | بهره برداري از گازهاي مانوري | ۱۰۰ |
| ۱۷ | پايانه ها، باراندازها، انبارها، زمين، ساختمان و تأسيسات | ۳۰ |
| ۱۸ | مالكيت خطوط فرعي (صنعتي – تجاري) | ۱۰۰ |
ماده 9
صد درصد مالكيت خطوط اصلي راه آهن شامل خطوط موجود، در حال ساخت و آنچه كه در آينده ساخته مي شود و همچنين مالكيت ناوگان و ماشين آلات امداد ريلي در اختيار دولت بوده و قابل انتقال به بخش غيردولتي نيست. در عين حال امكان فعاليت، احداث و سرمايه گذاري بخش غيردولتي در خطوط اصلي راه آهن وجود دارد و اين بخش مي تواند با رعايت ضوابط مربوط از اين خطوط بهره برداري نمايد.
هزينه فعاليت هاي مورد واگذاري در امور نگهداري و بازسازي زيرساخت ريلي توسط دولت تأمين مي شود.
ماده ۱۰
صد درصد مالكيت خطوط فرعي (صنعتي – تجاري) راه آهن شامل خطوط موجود، در حال ساخت و آنچه كه در آينده ساخته مي شود، قابل انتقال به بخش غيردولتي است. مالكيت خطوط فرعي موجود با اولويت به ايجادكننده خط، قابل انتقال است.
ماده 11
فعاليت ها و امور مربوط به مديريت عالي ترافيك شبكه، ايمني سير و حركت، اعطاي مجوزهاي احداث زيرساخت هاي ريلي، بهره برداري و سرمايه گذاري در زيربخش هاي ريلي و صدور اسناد ريلي و ابطال آنها و تغيير كاربري امور واگذار شده ريلي به بخش غيردولتي، در اختيار دولت است. اقدامات موضوع اين ماده مي تواند از طريق خريد خدمت از بخش غيردولتي صورت گيرد.
ماده 12
سياست گذاري، برنامه ريزي، هدايت و نظارت امور حمل و نقل ريلي و چگونگي تنظيم مقررات و توسعه فعاليت ها در اين بخش بر عهده وزارت راه و ترابري است و بخش غيردولتي مكلف است كليه استانداردها، ضوابط، مقررات و مشخصات فني و ايمني در اين زمينه ها را رعايت نمايد.
فصل سوم : ساير موارد
ماده 13
وزارت راه و ترابري مكلف است هرگونه اقدامات لازم به منظور ايجاد مشوق هاي مناسب براي جلب و حضور مؤثر بخش غيردولتي را در فعاليت هاي راه و راه آهن به عمل آورد. وزارت مزبور مكلف است ترتيبي اتخاذ نمايد تا نرخ بهره برداري از شبكه ريلي به گونه اي تعيين شود كه ضمن تأمين هزينه هاي بهره برداري از شبكه در بخش ريلي، نرخ مذكور براي فعالان اين بخش نسبت به ساير شيوه هاي حمل و نقل داراي مزيت باشد.
ماده 14
چنانچه در خصوص كليه فعاليت ها و امور مشمول واگذاري مرتبط با راه و راه آهن، بخش غيردولتي شرايط يا انگيزه اقتصادي لازم براي انجام آن ها را نداشته باشد و يا در موارد خاص با تصويب هيأت وزيران، وزارت راه و ترابري با اولويت ماده (13) اين آيين نامه، نسبت به انجام اين فعاليت ها اقدام مي نمايد.
وزير امور اقتصادي و دارايي – سيدشمس الدين حسيني
