دستور العمل اجرایی اصلاح ساختار سامانه های حمل و نقل عمومی و ساماندهی حمل و نقل درون شهری مصوب ۱۳۸۵/۰۶/۰۱
ماده۱
در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف ـ شورای عالی: شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور.
ب ـ سازمان: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
ج ـ همتا: شورای هماهنگی ترافیک استان.
د ـ اتوبوس و مدی‌بوس: خودروی جمعی بزرگ که ظرفیت حمل ۲۷ نفر مسافر یا بیشتر را دارد.
هـ مینی‌بوس: خودروی جمعی متوسط که ظرفیت حمل ۱۶ تا ۲۶ نفر مسافر را دارد.
وـ تاکسی ون: خودروی جمعی کوچک که ظرفیت حمل ۵ تا ۱۵ نفر مسافر را دارد و مثل تاکسی فعالیت می نماید.
ز ـ تاکسی: خودروی جمعی سبک که ظرفیت حمل ۱ تا ۴ نفر را دارد.
ح ـ همپیمایی: استفاده مشترک چند نفر از یک وسیله نقلیه متعلق به یکی از اعضای گروه، که برای مبدأ یا مقصد مشترک با هم همسفر شوند. وسیله نقلیه می‌تواند نوبتی توسط هر عضو گروه آورده شود و یا برای تأمین هزینه‌های وسیله نقلیه یک عضو، بین اعضا توافق شود. تاکسی تلفنی همپیما نیز می‌تواند به جای وسیله شخصی اعضا برنامه‌ریزی و استفاده شود.
ط ـ وسایل دوچرخ: کلیه وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری دوچرخ یا سه چرخ به‌ویژه دوچرخه، اسکوتر و دوچرخه برقی.
ی ـ افراد کم‌توان: افراد سالخورده، خردسال، دارای فقر حرکتی، معلولان و آن دسته از کاربران سامانه‌های حمل و نقل که از نظر توان جسمی و واکنش در سطح پایینی قرار دارند.
ک ـ متخصص حقیقی: افراد ذی‌صلاح دارای پایه تخصصی ۱، ۲ یا ۳ در گرایش مهندسی ترافیک که تخصص مزبور در کارت نظام مهندسی ساختمان یا پروانه اشتغال آنان درج شده و دارای اعتبار باشد یا دارای مدرک کارشناسی ارشد معتبر مرتبط باشند.
ل ـ متخصص حقوقی: شرکتهای مشاور یا دفاتر فنی دارای عضو متخصص حقیقی و یا رتبه‌بندی حمل و نقل و ترافیک.
م ـ آرام سازی: کاهش سرعت تردد در معابر فرعی شهری براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
ماده۲
شهرهای موضوع این آیین‌نامه براساس اهمیت و جمعیت به گروههای زیر تقسیم می‌شوند:
گروه (الف): تهران
گروه (ب): اصفهان، مشهد، شیراز، تبریز، اهواز و کرج.
گروه (ج): قم،کرمانشاه، ارومیه، زاهدان، رشت، همدان، کرمان و اراک.
گروه (د): یزد، اردبیل، قزوین، زنجان، سنندج، بندرعباس، خرم‌آباد، ساری، گرگان، بوشهر، سمنان، اسلامشهر، بروجرد، کاشان، سبزوار، آمل و نیشابور.
گروه (هـ): بجنورد، بیرجند، ایلام، شهرکرد، یاسوج، آبادان، دزفول، نجف‌آباد، خمینی‌شهر، بابل، خوی، ملایر، قائم‌شهر، قرچک، قدس، سیرجان، مراغه، بوکان، مسجدسلیمان، سقز، گنبدکاووس، ساوه، مهاباد، ورامین، اندیمشک، خرمشهر، شاهرود، مرودشت، زابل، مرند، شاهین‌شهر، گلستان (در استان تهران)، تربت‌حیدریه، ایذه، محمدیه، ایرانشهر، رفسنجان و انزلی.
گروه (و): کلیه شهرهای دارای شهرداری که در زمره گروههای قبل نباشند.
ماده۳
وزارت‌کشور از محل اعتبارات قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و چگونگی برقراری و وصول عوارض و سایر وجوه از تولیدکنندگان کالا، ارایه‌دهندگان خدمات و کالاهای وارداتی ـ مصوب ۱۳۸۱ ـ و شهرداریها از محل منابع داخلی خود، موظفند سهم مقرر در موافقتنامه‌های طرحهای ساماندهی حمل و نقل درون‌شهری را با اولویت تخصیص دهند.
ماده۴
شهرداری شهرهای موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه موظفند تدابیر زیر را انجام و گزارش آن را هر سه ماه یکبار به همتا، شورایعالی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ارایه نمایند و شورایعالی گزارش جمع‌بندی عملکرد استانها را به وزارت کشور و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارایه نماید.
لف ـ تدابیر موردنظر برای شهر گروه الف:
۱ـ تکمیل مطالعات طرح جامع حمل و نقل و ترافیک و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون‌شهری و اخذ تأیید شورای عالی.
۲ـ مطالعه و تهیه طرح محدوده زمانی و مکانی تردد و اجرای آن پس از اخذ تأیید شورای عالی و ابلاغ وزیر کشور.
۳ـ توسعه توقفگاههای طبقانی در محلها و مکانهای همجوار با محدوده طرح ترافیک و ایستگاههای مترو همراه با ممنوعیت توقف‌حاشیه‌ای در حوزه نفوذ این توقفگاهها.
۴ـ گسترش ممنوعیت توقف‌حاشیه‌ای در خیابانهای دارای خط اتوبوسرانی در منطقه اضطرار آلودگی هوا متناسب با رشد حمل و نقل عمومی.
۵ ـ تعیین نرخ توقف در توقفگاههای خصوصی با همکاری وزارت بازرگانی و شواریعالی تا یک ماه پس از ابـلاغ ایـن آیین‌نامه به منظـور تشویق بخش تعاونی و خصوصی به‌سرمایه‌گذاری، احداث و بهره‌برداری از توقفگاهها.
۶ ـ ممنوعیت مؤکد صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۷ـ تأمین اعتبار سهم مقرر شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۸ ـ مطالعات معماری، ایجاد، یکـپارچه‌سازی و توسعه سامانه پایش هوشمـند حمل و نقل.
۹ـ ایجاد و تکمیل سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۱۰ـ اولویت احداث خطوط سامانه ریلی شهری در محدوده اضطرار آلودگی هوا.
۱۱ـ باز تنظیم خطوط اتوبوسرانی، مینی‌بوسرانی و تاکسیرانی خطی با محوریت خطوط مترو و خطوط اتوبوس ویژه و سریع.
۱۲ـ توسعه سامانه اتوبوس و مدی‌بوسرانی و ریلی سریع و خطوط پرظرفیت و اجرای آن پس از تأیید شورای عالی.
۱۳ـ مطالعه و بهره‌برداری از سامانه موقعیت مکانی و هدایت روی اتوبوسها و روشهایی نوین بهره‌برداری.
۱۴ـ افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی با روشهایی مانند بهبود شرایط داخلی، ظاهری و تهویه ناوگان، کاهش تأخیر، کاهش سر فاصله زمانی، افزایش سرعت و نظم حرکت، ایجاد خطوط ویژه و افزایش حداقل بیست درصد (۲۰%) ظرفیت حمل مسافر در روز با هر اتوبوس و مدی‌بوس با اتخاذ شیوه‌های مدیریت نوین.
۱۵ـ مطالعه و اجرای سامانه اخذ بلیت مشترک اتوبوس و مترو.
۱۶ـ افزایش ساعت کار خطوط اتوبوسرانی (از ساعات ۵:۳۰ صبح ۲۳:۳۰)، ضمن توسعه خطوط شبانه در خارج از بازه زمانی مزبور و اختصاص یارانه بهره‌برداری نسبت به‌عملکرد در افزایش خدمت‌رسانی حمل و نقل همگانی.
۱۷ـ واگذاری حداقل سی درصد (۳۰%) خطوط و اتوبوسهای موجود و به ویژه جدید اتوبوسرانی شهری به بخشهای تعاونی و خصوصی.
۱۸ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی اتوبوسرانی و مدی‌بوسرانی، مینی‌بوسرانی، تاکسی ون و تاکسیرانی شهری با واگذاری ناوگان جدید گازسوز به آنها.
۱۹ـ اعطای مجوز جدید به ایجاد شرکتهای تاکسی‌ون و تاکسی‌ران خصوصی و تعاونی برای ارایه خدمات همپیمایی و سفرگروهی درون‌شهری برنامه‌ریزی شده بین مبادی و مقاصد.
۲۰ـ استفاده از تاکسی‌ون در خطوط ثابت پرمسافر به جای تاکسی‌سواری و راهی (مسافربر).
۲۱ـ ساماندهی حمل و نقل کالای درون شهری.
۲۲ ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه موتورسیکلت.
۲۳ـ ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن‌سازی مسیرهای مختلط موجود و اصلاح ناهمواریها و دریچه تأسیسات شهری.
۲۴ـ ایجاد توقفگاه دوچرخه در اماکن اداری، تجاری، مراکز مراجعه و تجمع و به‌ویژه مراکز آموزشی و ایستگاههای مترو و اتوبوس برای پاسخ به تقاضای سفر شهری با دوچرخه به ویژه در مرکز شهر.
۲۵ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دوچرخ برقی در مناطق شیبدار) و دوچرخه‌بر قابل نصب برروی صندوق عقب سواریها و سکوی دوچرخه‌بر در جلو اتوبوسها برای ایجاد امکان حمل دوچرخه با اتوبوس.
۲۶ـ ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۲۷ـ همکاری با سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم، تحقیقات و فناوری برای تولید و پخش برنامه‌های آموزشی و رادیو و تلویزیونی راجع‌به فرهنگ تردد.
۲۸ـ هماهنگ‌سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۲۹ـ مکان‌یابی مراکز جدید جذب سفر براساس سیاستهای حمل و نقل شهری.
۳۰ـ طراحی و احداث پارک آموزش تردد و فرهنگسازی تردد.
۳۱ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۳۲ـ طراحی آرام‌سازی و ایمن‌سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۳۳ـ مطالعات ساماندهی و ایجاد پایانه‌های مسافر و بار و اجرای آن پس از تصویب شورای شهر و تأیید شورای عالی.
۳۴ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به همپیمایی و انجام سفرهای شهری با دوچرخه و پیاده‌روی.
۳۵ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد جایگاه عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین‌نامه اجرایی جزء ۲ـ۵ بند «الف» تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب‌نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۲۸هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین‌نامه یاد شده با هماهنگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
ب ـ تدابیر مورد نظر برای شهرهای گروه (ب):
۱ـ تکمیل و بهنگامسازی مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون‌شهری و ارایه جهت تصویب به همتا و اخذ تأیید شورای عالی.
۲ـ مطالعه و تهیه طرح محدوده زمانی و مکانی تردد در ساعات یا روزهای اوج تردد و ارایه جهت تصویب شورای شهر و تأیید همتا و شورای عالی و اجرای آن پس از ابلاغ وزیر کشور.
۳ـ توسعه توقفگاههای طبقاتی در منطقه مرکزی شهر، همراه با ممنوعیت توقف حاشیه‌ای در حوزه توقفگاهها.
۴ـ ممنوعیت توقف حاشیه‌ای در خیابانهای دارای خط ویژه اتوبوسرانی و گسترش ممنوعیت در مناطق مرکزی شهر متناسب با رشد حمل و نقل عمومی.
۵ ـ تعیین نرخ توقف و در توقفگاههای خصوصی با همکاری وزارت بازرگانی و شورای عالی تا یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه به منظور تشویق بخش تعاونی و خصوصی به سرمایه‌گذاری، احداث و بهره‌برداری از توقفگاهها.
۶ ـ ممنوعیت مؤکد صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۷ـ تأمین سهم مقرر اعتبار شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۸ ـ مطالعه ایجاد، پیاده‌سازی یکپارچه و معماری سامانه‌های پایش هوشمند حمل‌و‌نقل و ایجاد مرکز پایش تردد، پس از تصویب همتا و اخذ تأیید شورای عالی.
۹ـ تکمیل سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۱۰ـ احداث و تکمیل خطوط سامانه ریلی شهری.
۱۱ـ مطالعه سامانه اتوبوسرانی سریع و خطوط پرظرفیت و اجرا تا بیست درصد (۲۰%) آن پس از تصویب همتا و اخذ تأیید شورای عالی.
۱۲ـ مطالعه و زمینه‌سازی اجرای سامانه اخذ بلیت مشترک اتوبوس و سامانه ریلی شهری.
۱۳ـ باز تنظیم خطوط اتوبوسرانی، مینی‌بوسرانی و تاکسیرانی خطی با محوریت خطوط سامانه ریلی شهری و خطوط ویژه و سریع اتوبوسرانی و افزایش بهره‌وری حداقل به میزان بیست درصد (۲۰%) بر اساس میانگین تعداد مسافر هر وسیله در روز.
۱۴ـ مطالعه و بهره‌برداری از سامانه موقعیت مکانی و هدایت روی اتوبوسها و روشهای نوین بهره‌برداری.
۱۵ـ افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی با روشهایی مانند بهبود شرایط داخلی، ظاهری و تهویه ناوگان، کاهش تأخیر، کاهش سرفاصله زمانی، افزایش سرعت و نظم حرکت، ایجاد خطوط ویژه و افزایش حداقل بیست درصد (۲۰%) ظرفیت حمل مسافر در روز با هر اتوبوس و مدی‌بوس با اتخاذ شیوه‌های مدیریت نوین.
۱۶ـ واگذاری حداقل سی درصد (۳۰%) خطوط و حداقل پنجاه درصد (۵۰%) اتوبوسهای موجود و به ویژه جدید اتوبوسرانی به بخشهای تعاونی و خصوصی.
۱۷ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی اتوبوسرانی و مدی‌بوسرانی، مینی‌بوسرانی، تاکسی‌ون، تاکسیرانی شهری با واگذاری ناوگان جدید گازسوز به آنها.
۱۸ـ توسعه خطوط شبانه اتوبوسرانی و مدی‌بوسرانی در مسیرهای پرتردد.
۱۹ـ اعطای مجوز جدید به ایجاد شرکتهای تاکسی‌ون و تاکسیرانی خصوصی و تعاونی برای ارایه خدمات همپیمایی و سفرگروهی درون‌شهری برنامه‌ریزی شده بین مبادی و مقاصد با تاکسیهای جدید.
۲۰ـ استفاده از تاکسی‌ون در خطوط ثابت پرمسافر به جای تاکسی سواری و راهی (مسافربر).
۲۱ـ هماهنگ‌سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۲۲ـ مکان‌یابی مراکز جذب سفر براساس سیاستهای حمل و نقل شهری.
۲۳ـ ساماندهی حمل و نقل کالای درون‌شهری.
۲۴ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه موتورسیکلت.
۲۵ـ ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن‌سازی مسیرهای مختلط موجود و اصلاح ناهمواریها و دریچه تأسیسات شهری.
۲۶ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن‌سازی مسیرهای مختلط موجود.
۲۷ـ ایجاد توقفگاه دوچرخه در اماکن اداری، تجاری، مراکز مراجعه و تجمع و به‌ویژه مراکز آموزشی و ایستگاههای قطار شهری و اتوبوس برای پاسخ به تقاضای سفر شهری با دوچرخه به ویژه در مرکز شهر.
۲۸ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دوچرخ برقی در مناطق شیبدار) و دوچرخه‌بر قابل نصب روی صندوق عقب سواریها و سکوی دوچرخه‌بر در جلو اتوبوسها برای ایجاد امکان حمل دوچرخه با اتوبوس.
۲۹ـ ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۳۰ـ همکاری با سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم، تحقیقات و فناوری برای تولید و پخش برنامه‌های آموزشی و رادیو و تلویزیونی راجع‌به به فرهنگ تردد.
۳۱ـ طراحی و احداث پارک آموزش تردد و فرهنگسازی تردد.
۳۲ـ مطالعات ساماندهی و ایجاد پایانه‌های مسافر و بار و اجرای آن پس از تصویب شورای شهر و همتا و تأیید شورای عالی.
۳۳ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به همپیمایی، سفرهای شهری با دوچرخه و پیاده‌روی.
۳۴ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۳۵ـ طراحی آرام‌سازی و ایمن‌سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۳۶ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین‌نامه اجرایی جزء ۲ـ۵ بند «الف» تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب‌نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۲۸ هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین‌نامـه یـاد شده با هماهنـگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
ج ـ تدابیر موردنظر برای شهرهای گروه (ج):
۱ـ شروع و بهنگامسازی مطالعات طرح جامع حمل و نقل و ترافیک و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون شهری و ارایه جهت تصویب به همتا و اخذ تأیید شورای عالی.
۲ـ مطالعه و تهیه طرح محدوده زمانی و مکانی تردد در ساعات یا روزهای اوج تردد و ارایه جهت تصویب شورای شهر و تأیید همتا و شورای عالی و اجرای آن پس از ابلاغ وزیر کشور.
۳ـ مطالعه احداث توقفگاه طبقاتی در منطقه مرکز شهر، ضمن ممنوعیت توقف حاشیه‌ای در حوزه نفوذ توقفگاه.
۴ـ ممنوعیت توقف حاشیه‌ای در خیابانهای دارای خط ویژه اتوبوسرانی و گسترش ممنوعیت توقف در مناطق مرکزی شهر متناسب با رشد حمل و نقل عمومی.
۵ ـ تعیین نرخ توقف در توقفگاههای خصوصی با همکاری وزارت بازرگانی و شورایعالی تا یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه به منظور تشویق بخش تعاونی و خصوصی به سرمایه‌گذاری، احداث و بهره‌برداری از توقفگاهها.
۶ ـ ممنوعیت مؤکد صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۷ـ مطالعه پیاده‌سازی یکپارچه و معماری سامانه‌های پایش هوشمند حمل و نقل و مرکز پایش تردد، پس از تصویب همتا و تأیید شورای عالی.
۸ ـ ایجاد و تکمیل سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۹ـ تأمین اعتبار سهم مقرر شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۱۰ـ مطالعات احداث خطوط سامانه ریلی شهری و سامانه اتوبوسرانی سریع و خطوط پرظرفیت در مسیرهای پرتردد و اجرای آن پس از تصویب همتا و تأیید شورای عالی.
۱۱ـ مطالعه و بهره‌برداری از سامانه موقعیت مکانی و هدایت روی اتوبوسها و روشهای نوین بهره‌برداری.
۱۲ـ باز تنظیم خطوط اتوبوسرانی، مینی بوسرانی و تاکسیرانی خطی با محوریت خطوط ویژه و سریع اتوبوسرانی و افزایش بهره‌وری حداقل به میزان بیست درصد (۲۰%) براساس میانگین تعداد مسافر هر وسیله در روز.
۱۳ـ افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی با روشهایی مانند بهبود شرایط داخلی، ظاهری و تهویه ناوگان، کاهش تأخیر، کاهش سرفاصله زمانی، افزایش سرعت و نظم حرکت، ایجاد خطوط ویژه و افزایش حداقل بیست درصد (۲۰%) ظرفیت حمل مسافر در روز با هر اتوبوس با اتخاذ شیوه‌های مدیریت نوین.
۱۴ـ واگذاری حداقل سی درصد (۳۰%) خطوط و حداقل شصت درصد (۶۰%) اتوبوسهای موجود و به ویژه جدید اتوبوسرانی شهری به بخشهای تعاونی و خصوصی.
۱۵ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی اتوبوس و مدی بوسرانی، مینی بوسرانی، تاکسی ون، تاکسیرانی شهری با واگذاری ناوگان جدید گازسوز به آنها.
۱۶ـ اعطای مجوز جدید به ایجاد شرکتهای تاکسی‌ون و تاکسیرانی خصوصی و تعاونی برای ارایه خدمات همپیمایی و سفر گروهی درون شهری برنامه‌ریزی شده بین مبادی و مقاصد.
۱۷ـ استفاده از تاکسی‌ون در خطوط ثابت پرمسافر به جای تاکسی سواری و راهی (مسافربر).
۱۸ـ ساماندهی حمل و نقل کالای درون شهری.
۱۹ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه موتورسیکلت.
۲۰ـ ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن سازی مسیرهای مختلط موجود و اصلاح ناهمواریها و دریچه تأسیسات شهری.
۲۱ـ ایجاد توقفگاه دوچرخـه در اماکـن اداری، تجـاری، مراکز مراجعـه و تجمـع و به ویژه مراکز آموزشی و ایستگاههای اصلی اتوبوس برای پاسخ به تقاضای سفر شهری با دوچرخه به ویژه در مرکز شهر.
۲۲ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دوچرخه برقی در مناطق شیبدار) و دوچرخه بر قابل نصب بر روی صندوق عقب سواریها و سکوی دوچرخه بر در جلو اتوبوسها برای ایجاد امکان حمل دوچرخه با اتوبوس.
۲۳ـ ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۲۴ـ طراحی و احداث پارک آموزش تردد و فعالیتهای مقدماتی برای فرهنگسازی تردد.
۲۵ـ همکاری با سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم، تحقیقات و فناوری برای تولید و پخش برنامه‌های آموزشی و رادیو و تلویزیونی راجع به فرهنگ تردد.
۲۶ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۲۷ـ طراحی آرام‌سازی و ایمن‌سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۲۸ـ طراحی و احداث پارک آموزش تردد و فرهنگسازی تردد.
۲۹ـ مطالعات ساماندهی و ایجاد پایانه‌های مسافر و بار و اجرای آن پس از تصویب شورای شهر و همتا و تأیید شورایعالی.
۳۰ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به همپیمایی و انجام سفرهای شهری با دوچرخه و پیاده‌روی.
۳۱ـ هماهنگ‌سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۳۲ـ مکان‌یابی مراکز جدید جذب سفر براساس سیاستهای حمل و نقل شهری.
۳۳ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد جایگاه عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین‌نامه اجرایی جزء ۲ـ۵ بند «الف» تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب‌نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۸۲ هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین‌نامه یادشده با هماهنگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
د ـ تدابیر موردنظر برای شهرهای گروه (د):
۱ـ شروع و تکمیل مطالعات ساماندهی حمل و نقل و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون شهری و ارایه جهت تصویب به همتا و اخذ تأیید شورایعالی.
۲ـ گسترش ممنوعیت توقف در مناطق مرکزی شهر متناسب با رشد حمل و نقل عمومی.
۳ـ تعیین نرخ توقف در توقفگاه خصوصی با همکاری وزارت بازرگانی و شورایعالی تا یـک مـاه پــس از ابـلاغ این آییـن‌نـامـه به منـظـور تشویـق بـخـش تعاونـی و خصوصــی به سرمایه‌گذاری، احداث و بهره‌برداری از توقفگاهها.
۴ـ ممنوعیت صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۵ ـ تأمین اعتبار سهم مقرر شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۶ ـ ساماندهی و ایجاد پایانه‌های مسافر و بار.
۷ـ ایجاد سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۸ ـ مطالعه و اجرای خطوط ویژه اتوبوسرانی و سایر سامانه‌ها (حداقل یک خط) پس از تصویب همتا و تأیید شورایعالی.
۹ـ بازتنظیم خطوط اتوبوسرانی، مینی‌بوسرانی و تاکسیرانی خطی با محوریت خط‌ویژه اتوبوسرانی و افزایش بهره‌برداری حداقل به میزان بیست درصد (۲۰%) براساس میانگین تعداد مسافر هر وسیله نقلیه در روز.
۱۰ـ افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی با روشهایی مانند بهبود شرایط داخلی، ظاهری و تهویه ناوگان، کاهش تأخیر، کاهش سرفاصله زمانی، افزایش سرعت و نظم حرکت، ایجاد خطوط ویژه و افزایش حداقل بیست درصد (۲۰%) ظرفیت حمل مسافر در روز با هر اتوبوس و مدی بوس با اتخاذ شیوه‌های مدیریت نوین.
۱۱ـ واگذاری حداقل سی درصد (۳۰%) خطوط و حداقل شصت درصد (۶۰%) اتوبوسهای موجود به ویژه اتوبوس و مدی‌بوس جدید شهری به بخشهای تعاونی و خصوصی.
۱۲ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی اتوبوس و مدی بوسرانی، مینی‌بوسرانی، تاکسی ون، تاکسیرانی شهری با اولویت واگذاری ناوگان جدید گاز سوز به آنها.
۱۳ـ استفاده از تاکسی ون در خطوط ثابت پرمسافر.
۱۴ـ اعطای مجوز جدید به ایجاد شرکتهای تاکسی ون و تاکسیرانی خصوصی و تعاونی برای ارایه خدمات همپیمایی و سفر گروهی درون شهری برنامه ریزی شده بین مبادی و مقاصد.
۱۵ـ ساماندهی حمل و نقل کالای درون شهری.
۱۶ـ ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۱۷ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه موتورسیکلت.
۱۸ـ ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن سازی مسیرهای مختلط موجود و اصلاح ناهمواریها و دریچه تأسیسات شهری.
۱۹ـ طراحی و احداث پارک آموزش تردد و فرهنگسازی تردد.
۲۰ـ ایجاد توقفگاه دوچرخه در اماکن اداری، تجاری، مراکز مراجعه و تجمع و به‌ویژه مراکز آموزشی و ایستگاههای اصلی اتوبوس و مدی‌بوس برای پاسخ به تقاضای سفر شهری با دوچرخه به ویژه در مرکز شهر.
۲۱ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دوچرخ برقی در مناطق شیبدار) و دوچرخه‌بر قابل نصب روی صندوق عقب سواریها و سکوی دوچرخه‌بر در جلو اتوبوسها برای ایجاد امکان حمل دوچرخه با اتوبوس.
۲۲ـ طراحی آرام‌سازی و ایمن سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۲۳ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۲۴ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به همپیمایی، سفرهای شهری با دوچرخه و پیاده‌روی.
۲۵ـ هماهنگ‌سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۲۶ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد جایگاه عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین‌نامه اجرایی جزء ۲ـ۵ بند «الف» تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۸۲ هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین‌نامه یادشده با هماهنگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
هـ ـ تدابیر مورد نظر برای شهرهای گروه (هـ):
۱ـ شروع و تکمیل مطالعات ساماندهی حمل و نقل و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون شهری و ارایه جهت تصویب به همتا و اخذ تأیید شورایعالی.
۲ـ تعیین نرخ توقف در توقفگاههای خصوصی با همکاری وزارت بازرگانی و شورایعالی تا یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه به منظور تشویق بخش تعاونی و خصوصی به سرمایه گذاری، احداث و بهره‌برداری از توقفگاهها.
۳ـ مطالعه، بازتنظیم و توسعه خطوط مینی بوسرانی و تاکسیرانی و افزایش بهره‌وری (براساس میانگین تعداد روزانه مسافر).
۴ـ ممنوعیت صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۵ ـ تأمین اعتبار سهم مقرر شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۶ ـ بسترسازی ایجاد سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۷ـ افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی با روشهایی مانند بهبود شرایط داخلی، ظاهری و تهویه ناوگان، کاهش تأخیر، افزایش سرعت و نظم حرکت و افزایش حداقل بیست درصد (۲۰%) ظرفیت حمل مسافر در روز با مدیریت نوین.
۸ ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی مینی بوسرانی و تاکسیرانی شهری با اولویت واگذاری ناوگان جدید گازسوز.
۹ـ واگذاری خطوط و ناوگان موجود و به ویژه جدید عمومی به بخشهای تعاونی و خصوصی.
۱۰ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایمن‌سازی مسیرهای عبور دوچرخه.
۱۱ـ ایجاد توقفـگاه دوچرخـه در اماکن اداری، تجـاری، مراکز مراجعـه و تجمـع و به ویژه مراکز آموزشی و مرکز شهر.
۱۲ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دوچرخ برقی در مناطق شیبدار).
۱۳ـ ساماندهی معابر برای تردد معابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۱۴ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایجاد مسیرهای ویژه موتورسیکلت.
۱۵ـ ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و ایمن‌سازی مسیرهای مختلط موجود و اصلاح ناهمواریها و دریچه تأسیسات شهری.
۱۶ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۱۷ـ ساماندهی و ایجاد پایانه‌های کوچک مسافر و بار و ساماندهی حمل و نقل کالای درون شهری.
۱۸ـ طراحی آرام سازی و ایمن سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۱۹ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به پیاده‌روی و سفرهای شهری با دوچرخه.
۲۰ـ هماهنگ‌سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۲۱ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین‌نامه اجرایی جزء ۲ـ ۵ بند « الف » تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب‌نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۲۸ هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین نامه یاد شده با هماهنگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
و ـ تدابیر مورد نظر برای شهرهای گروه (و):
۱ـ شروع و تکمیل مطالعات ساماندهی حمل و نقل و تدوین نظام و سیاستهای حمل و نقل درون شهری و ارایه جهت تصویب به همتا و اخذ تأیید شورای عالی.
۲ـ ممنوعیت صدور پروانه ساختمانی برای احداث ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری فاقد توقفگاه لازم.
۳ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و خصوصی تاکسیرانی شهری با اولویت واگذاری ناوگان جدید گازسوز.
۴ـ ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم توان به ویژه معلولان.
۵ ـ ایجاد پایانه‌های کوچک مسافر و بار.
۶ ـ طراحی و نصب علایم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی در معابر براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۷ـ طراحی آرام سازی و ایمن سازی معابر برای کاهش سرعت و تصادفات براساس آیین‌نامه‌های مصوب.
۸ ـ تشویق کاربران سامانه‌های حمل و نقل به همپیمایی.
۹ـ ساماندهی تردد وسایل نقلیه دوچرخ و ایمن سازی مسیرهای عبور دوچرخه.
۱۰ـ ایجاد توقفگاه دوچرخـه در اماکـن اداری، تجـاری، مراکز مراجـعه و تجمع و به ویژه مراکز آموزشی.
۱۱ـ ترویج دوچرخه شهری ارزان (و وسایل نقلیه دو چرخ برقی در مناطق شیبدار).
۱۲ـ تأمین اعتبار سهم مقرر شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی.
۱۳ـ بسترسازی ایجاد سامانه‌های الکترونیکی ارایه کلیه خدمات دولتی نظیر سامانه دبیرخانه الکترونیکی تحت وب و سامانه اخذ الکترونیکی عوارض و قبوض جهت تحقق دولت الکترونیک و کاهش مراجعه حضوری مردم به ادارات.
۱۴ـ هماهنگ سازی کاربری زمین و طرحهای جامع و تفصیلی شهری با سیاستهای حمل و نقل شهری.
۱۵ـ تأمین و اختصاص زمین مناسب برای ایجاد جایگاه عرضه گاز طبیعی فشرده براساس آیین نامه اجرایی جزء ۲ـ۵ بند « الف» تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۳۸۵ کل کشور، موضوع تصویب نامه شماره ۹۳۹۵/ت۳۴۹۲۸ هـ مورخ ۲/۵/۱۳۸۵ و احداث و بهره‌برداری از جایگاهها با استفاده از تسهیلات موضوع آیین‌نامه اجرایی یادشده با هماهنگی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت.
ماده۵
وزارت کشور موظف است تدابیر لازم جهت اجرای مفاد مطالعاتی و تخصصی این آیین‌نامه توسط متخصصان حقیقی یا حقوقی را اتخاذ نماید و پیگیری و هماهنگی لازم برای رفع موانع قانونی و اجرایی و تهیه برنامه ظرفیت‌سازی بکارگیری و تربیت متخصص مورد نیاز متعهد به خدمت در هر استان را ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه انجام دهد.
ماده۶
وزارت کشور مسؤول حُسن اجرای این آیین‌نامه بوده و موظف است هر سه ماه یک بار گزارش اقدامات انجام شده را به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارایه نماید.
