قانون موافقتنامه دوجانبه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی مغرب مصوب ۱۳۷۹,۰۴,۱۹
ماده واحده – موافقتنامه دو جانبه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی مغرب مشتمل بر یک مقدمه و (۲۲) ماده و یک پیوست با رعایت اصل یکصد و سی و نهم (۱۳۹) قانون اساسی در بخش ارجاع به داوری به شرح ضمیمه تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده می‌شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
موافقتنامه دوجانبه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی مغرب
دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی مغرب که از این پس «طرفهای متعاهد» نامیده می‌شوند و عضو کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی که در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۲۳ هجری شمسی برابر با ۷ دسامبر ۱۹۴۴ میلادی در شیکاگو جهت امضاء مفتوح گردید، می‌باشند،
با تمایل به انعقاد موافقتنامه‌ای که مکمل کنوانسیون مذکور است، به منظور تأسیس و توسعه سرویسهای هوایی بین و ماورای سرزمینهای خود،
نسبت به موارد زیر موافقت نمودند:
ماده ۱ – تعاریف
بجز در مواردی که فحوای عبارت معنی دیگر را ایجاب نماید، از لحاظ این موافقتنامه:
الف – اصطلاح «کنوانسیون» به کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی که در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۲۳ هجری شمسی برابر با ۷ دسامبر ۱۹۴۴ میلادی در‌شیکاگو برای امضاء مفتوح گردید، اطلاق می‌شود و شامل هر الحاقیه‌ای که به موجب ماده (۹۰) کنوانسیون و هر اصلاحیه کنوانسیون طبق ماده (۹۴) آن، تا حدی که الحاقیه‌ها و اصلاحات مورد تنفیذ یا تصویب دو طرف متعاهد قرار گرفته است، خواهد بود.
ب – اصطلاح «موافقتنامه» به موافقتنامه حاضر، از جمله پیوست آن و هر تغییری که در مورد آنها انجام خواهد شد، اطلاق می‌شود.
پ – اصطلاح «مقامهای هواپیمایی» برای دولت جمهوری اسلامی ایران، به رییس هواپیمایی کشوری و برای دولت پادشاهی مغرب، به وزیر حمل و‌نقل (اداره هوایی) و در هر دو مورد هر شخص یا مقامی که مجاز به انجام وظایف هواپیمایی کشوری یا وظایف مشابه باشد، اطلاق می‌شود.
ت – اصطلاح «سرویسهای توافق شده» به سرویسهایی که مطابق بند (۱) ماده (۲) این موافقتنامه در مسیرهای مشخص شده ایجاد می‌گردد، اطلاق می‌شود.
ث – اصطلاحهای «سرویس هوایی»، «سرویسهای هوایی بین‌المللی»، «شرکت هواپیمایی» و «توقف به منظورهای غیر حمل و نقل» به ترتیب دارای همان معانی هستند که در ماده (۹۶) کنوانسیون به آنها داده شده است.
ج – اصطلاح «تجهیزات هواپیما» به مواردی غیر از خوار و بار و لوازم یدکی قابل حمل برای استفاده در هواپیما در طول پرواز از جمله تجهیزات کمکی و اولیه، اطلاق می‌شود.
چ – اصطلاح «شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده» به یک یا چند شرکت هواپیمایی که توسط یک طرف متعاهد تعیین شده است و به موجب‌ماده (۳) (تعیین شرکتهای هواپیمایی) این موافقتنامه، توسط طرف متعاهد دیگر اجازه فعالیت یافته باشد، اطلاق می‌شود.
ح – اصطلاح «لوازم یدکی» به مواد مورد مصرف برای تعمیر یا تعویض قطعات در هواپیما از جمله موتورها، اطلاق می‌شود.
خ – اصطلاح «مسیرهای مشخص شده» به مسیرهای مشخص شده در پیوست این موافقتنامه، اطلاق می‌شود.
د – اصطلاح «خوار و بار» به موادی که به سادگی مصرف می‌شوند و برای استفاده یا فروش در هواپیما در طول پرواز می‌باشند از جمله مواد مصرفی خوراکی اطلاق می‌شود.
ذ – اصطلاح «نرخ» به وجوهی که باید برای حمل مسافر، بار همراه و غیر همراه پرداخت گردد و شرایطی که به موجب آن قیمتها اعمال می‌شود از‌جمله قیمتها، کارمزدها و شرایط مقرر برای آژانس (نمایندگی) و سایر خدمات جنبی به استثنای دستمزدها و شرایط حمل پست اطلاق می‌شود.
ر – اصطلاح «سرزمین» در مورد یک کشور به مناطق خاکی، آبهای داخلی و آبهای سرزمینی مجاور آن که تحت حاکمیت کشور مزبور باشد، اطلاق‌می‌شود.
ز – اصطلاح «ظرفیت» در مورد یک هواپیما به میزان بارگیری مؤثر آن هواپیما در یک مسیر یا قسمتی از مسیر و اصطلاح «ظرفیت» در مورد «سرویس‌توافق شده» به ظرفیت هواپیما در چنین سرویسی ضربدر دفعات پرواز هواپیمای مزبور طی زمان معین در تمام یا قسمتی از مسیر، اطلاق می‌شود.
ژ – اصطلاح «جدول» به جدول مسیرهای پیوست این موافقتنامه و کلیه اصطلاحات آن که طبق مفاد ماده (۱۶) این موافقتنامه مورد توافق قرار می‌گیرد، اطلاق می‌شود. جدول جزو لاینفکی از این موافقتنامه را تشکیل می‌دهد.
ماده ۲ – اعطای حقوق
۱ – هر طرف متعاهد حق تأسیس سرویسهای هوایی، در مسیرهای مشخص شده در بخش مربوط پیوست را به طرف متعاهد دیگر اعطا می‌نماید.
۲ – هر طرف متعاهد حقوق زیر را به طرف متعاهد دیگر در خصوص برقراری سرویسهای هوایی بین‌المللی منظم خود اعطا می‌نماید:
الف – حق پرواز بدون فرود از فراز سرزمین خود،
ب – حق توقف در سرزمین خود به منظورهای غیر حمل و نقل، و
پ – توقف در سرزمین مذکور در نقاطی که برای آن مسیر در جدول مسیر پیوست به این موافقتنامه مشخص گردیده است، به منظور سوار و پیاده کردن مسافر، بار و پست، در حمل و نقل بین‌المللی براساس مفاد این موافقتنامه.
۳ – استفاده از آزادی پنجم حقوق حمل و نقل مشروط به پیشنهاد شرکتهای هواپیمایی تعیین شده کشور اعطا کننده و تصویب مقامهای ذیصلاح هواپیمایی طرفهای متعاهد می‌باشد.
۴ – هیچ یک از مفاد این ماده به نحوی تلقی نخواهد شد که شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده یک طرف متعاهد، محق باشد در سرزمین طرف متعاهد دیگر، مسافر، بار ، بار غیر همراه و پست به مقصد نقطه دیگری در سرزمین طرف متعاهد دیگر حمل کند.
۵ – به منظور اجرای این ماده هر یک از طرفهای متعاهد می‌توانند فرودگاههای مورد استفاده را در سرزمین خود مشخص نمایند.
۶ – در مناطق جنگی یا تحت اشغال نظامی یا در مناطقی که بدین طریق تحت تأثیر قرار گرفته‌اند انجام این قبیل سرویسها منوط به تصویب مقامهای ذیصلاح مربوط خواهد بود.
ماده ۳ – تعیین شرکتهای هواپیمایی
۱ – هر طرف متعاهد حق دارد یک یا چند شرکت هواپیمایی را به عنوان شرکت هواپیمایی که سرویسهای مورد توافق را در مسیرهای مشخص شده انجام خواهد داد، تعیین و مراتب را به طور کتبی به طرف متعاهد دیگر اعلام نماید.
۲ – پس از دریافت اعلامیه تعیین، مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد دیگر با رعایت مفاد این ماده و ماده (۴) ، بدون تأخیر به شرکت (شرکتهای) تعیین شده، براساس بند (۱) این ماده، اجازه بهره برداری مربوط را اعطا خواهند کرد.
۳ – به منظور اعطای اجازه بهره برداری مربوط طبق بند (۲) این ماده، مقامهای هواپیمایی یک طرف متعاهد می‌توانند از شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر بخواهند که مقامهای یاد شده را قانع سازند شرایط مقرر در قوانین و مقرراتی را که معمولاً طبق مفاد کنوانسیون توسط مقامهای مزبور در مورد بهره برداری از سرویسهای هوایی بین‌المللی اعمال می‌گردد، دارا می‌باشد.
۴ – زمانی که یک شرکت هواپیمایی طبق این ماده تعیین و اجازه کسب نماید، می‌تواند سرویسهای توافق شده را که آن شرکت برای بهره برداری از آنها، تعیین شده مورد بهره برداری قرار دهد مشروط بر آنکه نرخی مطابق مفاد مواد (۵) (تصویب برنامه‌های پروازی) و (۱۰) (نرخها) این موافقتنامه در مورد‌آن سرویس لازم‌الاجرا گردیده باشد و در هر زمان توسط آن شرکت (شرکتهای) هواپیمایی رعایت گردد.
ماده ۴ – لغو یا تعلیق اجازه بهره برداری
۱ – هر طرف متعاهد حق دارد در موارد زیر اجازه بهره برداری را لغو یا استفاده از حقوق اعطاء شده به موجب ماده (۲) این موافقتنامه را در مورد شرکت(شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر معلق نماید یا هر شرطی را که ممکن است برای استفاده از این حقوق لازم باشد وضع نماید:
الف – چنانچه شرکت هواپیمایی تعیین شده مذکور نتواند ثابت کند که شرایط مقرر در قوانین و مقرراتی را که معمولاً طبق مفاد کنوانسیون توسط مقامهای مزبور در مورد سرویسهای هوایی بین‌المللی اعمال می‌گردد دارا می‌باشد.
ب – چنانچه شرکت هواپیمایی مذکور عملیات بهره برداری را مطابق مقررات این موافقتنامه انجام ندهد.
پ – چنانچه شرکت هواپیمایی تعیین شده قوانین یا مقررات لازم‌الاجرا را در سرزمین طرف متعاهدی که این حقوق را اعطا نموده است، رعایت نکند.
ت – چنانچه شرکت هواپیمایی مذکور نتواند ثابت کند که بخش عمده مالکیت و کنترل مؤثر آن در دست طرف متعاهدی که شرکت مذکور را تعیین‌نموده یا اتباع آن است.
۲ – جز در مواردی که اعمال حق لغو، تعلیق یا وضع شرایط، که به موجب بند (۱) ماده حاضر اعطاء شده، به صورت فوری برای جلوگیری از نقض بیشتر قوانین یا مقررات یا مفاد این موافقتنامه لازم باشد. این حق فقط پس از مشورت با مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد دیگر طبق ماده (۱۷) این موافقتنامه اعمال خواهد شد.
ماده ۵ – تصویب برنامه‌های پروازی
۱ – شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد حداکثر (۳۰) روز قبل از بهره برداری از هر سرویس مورد توافق، برنامه‌های پرواز پیشنهادی خود را به مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد دیگر برای تصویب تسلیم خواهد نمود.
چنین برنامه‌های پروازی شامل نوع سرویس، هواپیمای مورد استفاده، جدول مسیر پروازی، نرخها، شرایط حمل و نقل و تمام اطلاعات مربوط خواهد‌بود.
۲ – چنانچه شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده تمایل به انجام پروازهای تکمیلی و یا اضافی علاوه بر پروازهای مندرج در جدول مسیر پروازی مصوب داشته باشد، ابتدا باید از مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد مربوط کسب اجازه نماید.
۳ – هر گونه تغییرات بعدی در جدول مسیر پروازی مصوب شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده برای تصویب به مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد دیگر تسلیم خواهد شد.
ماده ۶ – اصول حاکم بر بهره برداری از سرویسهای توافق شده
۱ – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده دو طرف متعاهد از رفتار عادلانه و متساوی برخوردار خواهند بود تا بتوانند برای انجام سرویسهای مورد توافق از فرصت متساوی بهره‌مند باشند.
به هر حال شرکتهای هواپیمایی تعیین شده در بهره برداری از سرویسهای مورد توافق منافع دوجانبه خود را منظور خواهند داشت تا به طور ناروا در سرویسهای مربوط آنها اثر نامطلوب ایجاد نشود.
۲ – بهره برداری از آزادی سوم و چهارم حقوق حمل و نقل بین سرزمینهای طرفهای متعاهد در هر دو جهت در طول مسیرهای مشخص شده از حقوق اولیه و اساسی هر یک از طرفهای متعاهد محسوب می‌گردد.
۳ – همچنین بهره برداری از حمل و نقل نقاط واسط و ماوراء برای کارآیی سرویسهای توافق شده به گونه‌ای که در پیوست موافقتنامه پیش‌بینی شده‌است مهم می‌باشد.
۴ – در مورد بهره برداری از سرویسهای توافق شده:
الف – مجموع ظرفیتی که در هریک از مسیرهای مشخص شده ارائه می‌شود، با توجه به نیازمندیهای واقعی و پیش‌بینی شده معقول حمل و نقل تعیین خواهد شد.
ب – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده دو طرف متعاهد از ظرفیت اشاره شده در بند (الف) این ماده به نسبت متساوی بهره برداری خواهند کرد.
۵ – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده دو طرف متعاهد به منظور برآوردن تقاضای حمل و نقل ناشی از تغییرات فصلی یا تقاضاهای حمل و نقل موقتی غیرمنتظره، در مورد اقدامهای مناسبی که باید در شرایط مزبور معمول گردد با یکدیگر مشاوره خواهند کرد.
هرگونه ترتیباتی که در این مورد بین شرکتهای هواپیمایی منعقد شود و هر اصلاحیه آن باید برای تصویب به مقامهای هواپیمایی دو طرف متعاهد تسلیم‌گردد.
۶ – در صورتی که یکی از طرفهای متعاهد، نسبت به بهره برداری از کل یا قسمتی از ظرفیت حمل و نقل که به آن واگذار شده است در یک یا چند مسیر‌تمایل نداشته باشد، با توافق طرف متعاهد دیگر برای مدت معینی، بهره برداری کل یا یک قسمت از ظرفیت حمل و نقل پیش‌بینی شده برای آن را به‌طرف متعاهد دیگر، منتقل خواهد کرد.
طرف متعاهدی که یک قسمت یا تمام حقوق خود را منتقل کرده است می‌تواند در پایان دوره مذکور، آن حقوق را باز گرداند.
ماده ۷ – شمول قوانین و مقررات
۱ – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد که ناظر به پذیرش، پرواز بر فراز یا خروج هواپیمای شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده‌ای که به امر‌هوانوردی بین‌المللی اشتغال دارد، از سرزمین آن، یا ناظر به بهره برداری یا هوانوردی چنین هواپیمایی در آن سرزمین است در مورد هواپیمایی شرکت(شرکتهای) هواپیمایی طرف متعاهد دیگر نیز اعمال خواهد شد و توسط هواپیمای مزبور به هنگام ورود یا خروج یا در زمانی که در سرزمین طرف‌متعاهد دیگر باشند رعایت خواهد شد.
۲ – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد که ناظر به پذیرش، اقامت، خروج مسافران، بار همراه، کارکنان، بار غیر همراه، یا پست، از سرزمین آن از قبیل قوانین و مقررات مربوط به ورود، خروج ، مهاجرت ، گذرنامه‌ها همچنین مقررات گمرکی و بهداشتی است در مورد مسافران، بار همراه، کارکنان، بار غیر‌همراه و پست حمل شده توسط هواپیمای شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر در زمان ورود یا خروج یا در زمانی که در‌سرزمین طرف متعاهد مذکور باشد، اعمال خواهد شد.
این قوانین و مقررات همانطور که در مورد شرکت (شرکتهای) هواپیمایی یک طرف متعاهد اعمال می‌گردد، به طور متساوی در مورد شرکت (شرکتهای)هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر نیز اعمال می‌گردد.
ماده ۸ – هزینه‌های فرودگاهی
۱ – هر یک از طرفهای متعاهد می‌تواند برای استفاده از فرودگاهها و سایر تأسیسات تحت کنترل خود هزینه‌های عادلانه و مناسبی را وضع نموده یا اجازه وضع آن را بدهد.
۲ – هر یک از طرفهای متعاهد موافقت دارد که این هزینه‌ها از آنچه شرکتهای حمل و نقل تعیین شده آن طرف متعاهد که در سرویسهای مشابه بین‌المللی تردد می‌نمایند و برای استفاده از این فرودگاهها و تأسیسات می‌پردازند تجاوز نکند.
ماده ۹ – نمایندگی شرکتهای هواپیمایی
۱ – هر طرف متعاهد، براساس عمل متقابل، حق دایر نمودن خدمات بازرگانی، اداری و فنی که برای بهره برداری عملیات پروازی ضروری است را در سرزمین خود به شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر اعطا خواهد نمود.
۲ – شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده، به منظور ارائه خدمات خود، مجاز خواهد بود کارکنان اداری، فنی و بازرگانی تبعه کشور خود را طبق قوانین و مقرراتی که در کشوری که این کارکنان قرار است در آنجا به کار گرفته شوند، استخدام نماید.
ماده ۱۰ – نرخها
۱ – نرخهای مورد اجرا توسط شرکت (شرکتهای) هواپیمایی یک طرف متعاهد برای حمل به یا از سرزمین طرف متعاهد دیگر در سطح معقولی خواهد بود که با توجه به کلیه عوامل مربوط از جمله هزینه بهره برداری، سود و نرخهای دیگر شرکتهای هواپیمایی، وضع می‌گردد.
۲ – نرخهای موضوع بند (۱) ماده حاضر، هر جا که امکان داشته باشد، توسط شرکتهای هواپیمایی طرفهای متعاهد پس از مشورت با دیگر شرکتهای هواپیمایی که تمام یا قسمتی از آن مسیر را مورد بهره برداری قرار می‌دهند توافق خواهد شد.
چنین توافقی ، تا جایی که ممکن است، طبق روشهای انجمن حمل و نقل بین‌المللی هوایی در مورد محاسبه نرخها به شرح زیر به دست خواهد آمد.
۳ – نرخهایی که به این صورت مورد موافقت قرار می‌گیرد، حداقل (۳۰) روز قبل از تاریخ پیشنهادی اجرا (از این به بعد زمان اعلام نامیده می‌شود) برای تصویب به مقامهای هواپیمایی طرفهای متعاهد تسلیم خواهد گردید. در موارد ویژه، زمان اعلام به شرط موافقت مقامهای مذکور قابل کاهش است.
۴- تصویب موضوع بند (۳) این ماده می‌تواند به طور صریح اعلام شود. چنانچه هیچ کدام از مقامهای هواپیمایی عدم تصویب نرخها را در مدت (۳۰) روز از تاریخ تسلیم براساس بند (۳) اعلام نکند نرخها تصویب شده تلقی خواهد شد.
در صورت کاهش زمان اعلام که در بند (۳) آمده است، مقامهای هواپیمایی کشوری می‌توانند توافق کنند که زمانی که طی آن عدم تصویب اعلام شود، به کمتر از (۳۰) روز کاهش یابد.
۵- چنانچه مقامهای هواپیمایی نتوانند در مورد هرگونه نرخی که براساس بند (۳) به آنها ارائه شده یا تعیین هر نرخی بر اساس بند (۴) به توافق برسند، مقامهای هواپیمایی طرفهای متعاهد اهتمام خواهند نمود تا در مورد نرخهای مناسب به توافق برسند، لیکن هیچ نرخی قبل از تصویب مقامهای‌هواپیمایی هر طرف متعاهد به موقع اجرا در نخواهد آمد.
۶- نرخی که براساس مفاد این ماده تعیین خواهد شد تا زمانی که نرخهای جدید تعیین نشده باشد به قوت خود باقی خواهد ماند. با این وجود، به موجب موافقتنامه حاضر، در موارد زیر نرخی مورد تمدید قرار نخواهد گرفت:
الف – در صورتی که چنین نرخی تاریخ نهایی داشته باشد، برای بیشتر از دوازده (۱۲) ماه بعد از آن تاریخ، و
ب – در صورتی که چنین نرخی دارای تاریخ نهایی نباشد، برای بیشتر از دوازده (۱۲) ماه بعد از تاریخی که شرکت (شرکتهای) هواپیمایی یک طرف متعاهد نرخ جدیدی را براساس مفاد این موافقتنامه به طور کتبی به مقامهای هواپیمایی کشوری طرفهای متعاهد پیشنهاد کنند.
۷- هر طرف متعاهد باید اطمینان حاصل کند که نرخهای تصویب شده براساس مفاد ماده حاضر، در سرویسهایی که به یا از سرزمین آن توسط کلیه شرکتهای هواپیمایی انجام می‌شود، به طور دقیق رعایت می‌گردد.
ماده ۱۱ – تبادل آمار و اطلاعات هواپیمایی
۱- مقامهای هواپیمایی هر طرف متعاهد، اطلاعات مربوط به حمل و نقل انجام شده در سرویسهای مورد توافق توسط شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده مربوط را بنا به تقاضا، در اختیار مقامهای هواپیمایی طرف متعاهد دیگر قرار خواهد داد. چنین اطلاعاتی شامل آمارها و دیگر اطلاعات مورد نیاز در تعیین میزان حمل و نقل انجام شده توسط شرکتهای هواپیمایی مذکور در سرویسهای مورد توافق خواهد بود.
۲- هر طرف متعاهد، در صورت تقاضا، نسخه‌هایی از قوانین و مقررات مربوط را به طرف متعاهد دیگر تسلیم خواهد کرد.
ماده ۱۲ – شناسایی گواهینامه‌ها و پروانه‌ها
گواهینامه‌های قابلیت پرواز و گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که توسط یک طرف متعاهد صادر شده یا اعتبار یافته و هنوز به قوت خود باقی باشد توسط طرف متعاهد دیگر برای بهره برداری از مسیرها و سرویسهای موضوع موافقتنامه حاضر معتبر شناخته خواهد شد، مشروط بر اینکه شرایط صدور یا اعتبار گواهینامه‌ها و پروانه‌های مزبور مساوی یا بیش از حداقل استانداردهایی باشد که به موجب کنوانسیون وضع شده یا خواهد شد.
در هر حال طرف متعاهد این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در مورد پرواز از فراز سرزمین خود، از شناسایی گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که جهت اتباع آن توسط طرف متعاهد دیگر یا هر دولت دیگری صادر شده یا اعتبار یافته خودداری نماید.
ماده ۱۳ – امنیت هوانوردی
۱- طرفهای متعاهد در راستای حقوق و تعهدات خود به موجب حقوق بین‌الملل تأکید می‌نمایند که تعهد آنان در قبال یکدیگر برای حفظ امنیت هواپیمایی کشوری در برابر اعمال مداخله غیرقانونی جزو لاینفکی از این موافقتنامه را تشکیل می‌دهد.
طرفهای متعاهد بدون تحدید کلیت حقوق و تعهدات خود به موجب حقوق بین‌الملل، به ویژه مطابق با مفاد کنوانسیون راجع به جرایم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در هواپیما امضاء شده در توکیو به تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۴۲ هجری شمسی برابر با ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۳، کنوانسیون راجع به جلوگیری از‌تصرف غیرقانونی هواپیما امضاء شده در لاهه به تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۴۹ برابر با ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۰ و کنوانسیون راجع به جلوگیری از اعمال غیرقانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری امضاء شده در مونترال به تاریخ اول مهرماه۱۳۵۰ برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۹۷۱ و هر موافقتنامه چند جانبه دیگری در ارتباط با امنیت هواپیمایی کشوری لازم‌الاجرا برای هر دو طرف متعاهد، عمل خواهند کرد.
۲- طرفهای متعاهد کلیه مساعدتهای لازم را جهت جلوگیری از اعمال تصرف غیرقانونی هواپیماهای کشوری و سایر اعمال غیرقانونی علیه امنیت این‌هواپیماها، مسافران و خدمه آنها، فرودگاهها و تأسیسات هوانوردی و هر نوع تهدید دیگر علیه امنیت هواپیمایی کشوری را بنا به تقاضا در مورد یکدیگر‌به عمل خواهند آورد.
۳- طرفهای متعاهد باید در روابط دوجانبه خود طبق مقررات امنیت هوانوردی تعیین شده از سوی سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری که به عنوان ضمایم کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی شناخته شده‌اند، تا حدودی که مقررات امنیتی مزبور در مورد طرفین قابل اجرا است عمل نمایند. آنها‌می‌باید از گردانندگان هواپیماهایی که محل ثبت آن هواپیماها یا محل اصلی کار و یا اقامت دایم آنها در سرزمین طرفین می‌باشد و نیز گردانندگان فرودگاههای واقع در سرزمینهای خود بخواهند، که طبق مقررات امنیت هوانوردی مزبور عمل نمایند.
۴- هر طرف متعاهد موافقت دارد که می‌توان از این گردانندگان هواپیماها درخواست نمود تا مقررات امنیت هوانوردی مورد اشاره در بند (۳) فوق را که طرف متعاهد دیگر از لحاظ ورود به سرزمین خود، خروج از آن یا در مدت توقف در آنجا مقرر کرده است، رعایت کنند. هر طرف متعاهد باید اطمینان‌حاصل کند که در سرزمین آن اقدامات کافی برای حفاظت از هواپیماها و بازرسی مسافران، خدمه، لوازم همراه مسافر، اثاثیه مسافر، بار و خواربار‌هواپیما قبل و در زمان سوار شدن مسافران یا بارگیری به نحو مؤثر معمول می‌شود. همچنین هر طرف متعاهد باید با هر درخواست طرف متعاهد دیگر‌برای انجام اقدامات امنیتی ویژه معقول، جهت مقابله با یک تهدید خاص برخورد مثبت داشته باشد.
۵- هنگامی که حادثه یا خطر بروز حادثه تصرف غیرقانونی هواپیماهای کشوری یا دیگر اعمال غیرقانونی علیه امنیت این هواپیماها، مسافران و خدمه آن، فرودگاهها یا تأسیسات هوانوردی رخ دهد، طرفهای متعاهد باید با تسهیل ارتباطات و دیگر اقدامات مناسب به منظور پایان سریع و امن حادثه‌مزبور یا خطر وابسته به آن یکدیگر را یاری نمایند.
ماده ۱۴ – معافیت از حقوق گمرکی، سود بازرگانی، هزینه‌های بازرسی و هزینه‌های مشابه دیگر
۱- هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد که سرویسهای توافق شده را مورد بهره برداری قرار می‌دهند، همچنین هرگونه لوازم مورد نیاز، مواد سوختی و روغن موتور و خواربار موجود در هواپیما به هنگام ورود به سرزمین طرف متعاهد دیگر از پرداخت کلیه حقوق گمرکی و‌سود بازرگانی و هزینه‌های بازرسی و سایر هزینه‌های مشابه معاف خواهند بود، مشروط بر اینکه لوازم و مواد و خواربار مزبور تا زمانی که مجدداً صادر‌شوند یا در قسمتی از سفر بر فراز آن سرزمین مورد استفاده قرار گیرد در داخل هواپیما باقی بماند.
۲- همچنین، طبق بند (۳) ماده حاضر، موارد زیر از حقوق گمرکی و سود بازرگانی، هزینه‌های بازرسی و هزینه‌های مشابه، به استثنای هزینه‌های مربوط به خدمات انجام شده معاف خواهد بود:
الف – خوارباری که در سرزمین یک طرف متعاهد، در حد تعیین شده توسط مقامهای هواپیمایی آن طرف متعاهد، بار هواپیما می‌شود و برای استفاده در هواپیما و خارج از هواپیما در سرویس توافق شده طرف متعاهد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ب – وسایل یدکی که به داخل سرزمین هر طرف متعاهد به منظور نگهداری یا تعمیر هواپیمایی که توسط شرکت (شرکتهای هواپیمایی) طرف متعاهد دیگر در سرویسهای توافق شده مورد بهره برداری قرار می‌گیرد، وارد شده است.
پ – مواد سوختی و روغن موتورهایی که در داخل، در ترانزیت یا خارج هواپیمایی که توسط شرکت (شرکتهای) هواپیمایی طرف متعاهد دیگر در‌سرویسهای توافق شده مورد استفاده قرار می‌گیرد، حتی زمانی که چنین مواد مصرفی در قسمتی از سفر بر فراز سرزمین طرف متعاهدی که آنها در آن بار‌هواپیما شده مورد استفاده قرار گیرد.
۳- کالا و مواد مصرفی اشاره شده در جزء‌های (الف) و (ب) و (پ) بند (۲) می‌تواند تحت نظارت یا کنترل گمرکی دو طرف متعاهد قرار گیرد.
۴- اثاثیه مسافر و باری که در ترانزیت مستقیم می‌باشند از حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر مالیاتهای مشابه معاف خواهند بود، مشروط بر اینکه تحت نظارت و کنترل گمرکی باشند.
۵- لوازم جاری هوانوردی و همچنین کالاها و لوازم نگهداری شده در هواپیمای شرکت (شرکتهای) هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد تنها با موافقت مقامهای گمرکی طرف دیگر متعاهد در سرزمین آن طرف متعاهد قابل تخلیه است و مقامهای گمرکی می‌توانند این تجهیزات ، لوازم و مواد‌مصرفی را تا زمانی که طبق مقررات گمرکی مجدداً صادر شوند یا ترتیب دیگری در مورد آنها داده شود تحت نظارت خود قرار دهند.
۶- اسناد رسمی حاوی نشانه رسمی شرکت هواپیمایی مانند برچسب چمدان، بلیط هواپیما، بارنامه ، کارت اجازه ورود به هواپیما و جدول زمان بندی که به داخل سرزمین هر طرف متعاهد برای استفاده اختصاصی شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر وارد شده باشد از کلیه حقوق گمرکی و‌سود بازرگانی و یا مالیاتها براساس عمل متقابل معاف خواهند بود.
ماده ۱۵ – فروش، دریافتها و انتقال درآمدها
۱- هر شرکت هواپیمایی تعیین شده مجاز خواهد بود به طور مستقیم نسبت به فروش بلیطهای خود در سرزمین طرف متعاهد دیگر اقدام کند و در‌صورت تمایل از طرف نمایندگان خود عمل نماید، این فروشها باید با پول محلی انجام گردد.
۲- هر طرف متعاهد حق انتقال دریافتیهای مازاد بر هزینه را که توسط شرکت (شرکتهای) هواپیمایی در سرزمین آن طرف متعاهد در ارتباط با حمل و‌نقل مسافر، اثاثیه مسافر، بار و پست و همچنین هرگونه فعالیت حمل و نقل هوایی، که طبق قوانین داخلی مجاز باشد، به دست آمده به شرکت(شرکتهای) هواپیمایی طرف متعاهد دیگر اعطاء می‌نماید. این انتقالات به نرخ تبادل طبق قوانین و مقررات مربوط قابل اعمال در مورد پرداختهای جاری‌انجام خواهد شد.
ماده ۱۶ – مشاوره
۱- به منظور همکاری نزدیک، مقامهای هواپیمایی طرفهای متعاهد هرچند وقت یک بار به منظور اطمینان از اجرا و رعایت رضایت‌بخش مفاد این موافقتنامه و پیوست منضم به آن و نیز هر وقت که پیش‌بینی تغییری در این موافقتنامه یا پیوست آن ضروری باشد، مشورت خواهند نمود.
۲- هر طرف متعاهد می‌تواند از طریق مذاکره یا مکاتبه تقاضای مشاوره نماید.
در صورت مذاکره ، طرفهای متعاهد باید مذاکرات را در فاصله (۳۰) روز از تاریخ درخواست آغاز کنند، مگر اینکه دو طرف متعاهد در مورد تمدید این مدت موافقت نمایند.
ماده ۱۷ – اصلاحات
هر اصلاحیه این موافقتنامه به وسیله تبادل یادداشت قابل اجرا خواهد بود و از تاریخی که در تبادل یادداشت‌های سیاسی پیش‌بینی شده لازم‌الاجرا خواهد بود.
ماده ۱۸ – اصلاح موافقتنامه در جهت مطابقت با کنوانسیونهای چندجانبه
این موافقتنامه به نحوی اصلاح خواهد شد که با هر موافقتنامه چند جانبه‌ای که ممکن است برای هر دو طرف متعاهد لازم‌الاتباع شود، مطابقت داشته‌باشد.
ماده ۱۹ – حل اختلافات
۱- هر گاه در مورد تفسیر یا اجرای این موافقتنامه بین طرفهای متعاهد اختلافی بروز نماید، طرفهای متعاهد در مرحله نخست اهتمام خواهند نمود تا‌اختلاف را از طریق مذاکره مستقیم حل و فصل نمایند.
۲- هرگاه طرفهای متعاهد نتوانند اختلاف را از طریق مذاکرات مستقیم حل و فصل نمایند، می‌توانند موضوع را جهت تصمیم‌گیری به هر شخص یا هیأت صلاحیتداری از یک کشور ثالث ارجاع کنند.
۳- چنانچه حل و فصل اختلافات از طریق روشهای مذکور به نتیجه نرسد، اختلافات، با درخواست هر طرف متعاهد براساس قوانین و مقررات مربوطه آنها، برای تصمیم‌گیری به یک دیوان (از این به بعد دیوان داوری نامیده می‌شود) شامل سه نفر داور که یک نفر از طرف هر کدام از طرفهای متعاهد و نفر‌سوم با توافق آن دو انتخاب می‌شود، تسلیم خواهد شد.
۴- هر طرف متعاهد ظرف (۶۰) روز پس از وصول تقاضای طرف متعاهد دیگر در مورد ارجاع اختلاف به دیوان داوری، از طریق مجاری سیاسی به تعیین داور خود مبادرت خواهد نمود و داور سوم نیز ظرف (۶۰) روز بعد از آن تعیین خواهد شد. چنانچه هریک از طرفهای متعاهد ظرف مدت مقرر داور خود را تعیین نکند یا داور سوم ظرف مدت مقرر تعیین نشود، بنا به تقاضای هریک از طرفهای متعاهد، رئیس شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری بر حسب مورد داور یا داورها را تعیین خواهد نمود.
۵- داور سومی طبق بند (۳) تعیین شده از اتباع یک کشور ثالث خواهد بود و به عنوان رئیس دیوان داوری عمل خواهد کرد.
۶- دیوان داوری آیین کار خود را تعیین خواهد نمود.
۷- با رعایت تصمیم قطعی دیوان داوری، طرفهای متعاهد هزینه اولیه داوری را به طور متساوی متحمل خواهند شد.
۸- طرفهای متعاهد هر تصمیم قطعی یا رأی موقتی دیوان داوری را رعایت خواهند کرد.
۹- چنانچه و مادامی که هر طرف متعاهد طبق این ماده تصمیمات متخذه دیوان داوری را رعایت نکند، طرف متعاهد دیگر می‌تواند حقوق یا امتیازات اعطا شده به موجب این موافقتنامه را محدود، ملغی یا از اعطای آن خودداری کند.
ماده ۲۰ – فسخ موافقتنامه
هر طرف متعاهد می‌تواند در هر زمان قصد خود را مبنی بر فسخ این موافقتنامه به طور کتبی به طرف متعاهد دیگر اعلام نماید. این اعلام همان زمان به اطلاع سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری خواهد رسید.
در این صورت موافقتنامه دوازده (۱۲) ماه پس از دریافت اعلام فسخ توسط طرف متعاهد دیگر فسخ خواهد شد، مگر آنکه اعلام فسخ قبل از انقضای این مدت با تراضی طرفین پس گرفته شود. در صورت عدم اعلام وصول از سوی طرف متعاهد دیگر، اعلام فسخ (۱۴) روز پس از وصول آن به سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری دریافت شده تلقی خواهد شد.
ماده ۲۱ – ثبت موافقتنامه و اصلاحات
این موافقتنامه و هر اصلاحیه بعد از آن توسط طرفهای متعاهد نزد سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری به ثبت خواهد رسید.
ماده ۲۲ – لازم‌الاجرا شدن
این موافقتنامه از تاریخ امضای آن و همین که دو طرف متعاهد انجام مراحل قانون اساسی مربوطه خود را به وسیله تبادل یادداشت سیاسی به یکدیگر اطلاع دهند، لازم‌الاجرا خواهد شد.
در تأیید مراتب بالا، نمایندگان امضاء‌کننده زیر که از طرف دولتهای متبوع خود مجاز می‌باشند این موافقتنامه را امضاء نمودند.
این موافقتنامه در تاریخ نهم اسفندماه سال ۱۳۷۵ هجری شمسی برابر با بیست و هفتم فوریه سال ۱۹۹۷ میلادی در رباط در دو نسخه به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی که تمام متن‌ها دارای اعتبار یکسان می‌باشند، تنظیم گردید. در صورت بروز اختلاف ، متن انگلیسی ملاک عمل خواهد بود.
از طرف از طرف
دولت جمهوری اسلامی ایران دولت پادشاهی مغرب
پیوست
جدول مسیر
الف – مسیرهای طرف مغربی
نقاطی در کشور پادشاهی مغرب
نقاط واسط: بعداً تعیین می‌گردد.
نقاطی در جمهوری اسلامی ایران (تهران و اصفهان)
نقاط ماوراء: بعداً تعیین می‌گردد.
ب – مسیرهای طرف ایرانی
نقاطی در جمهوری اسلامی ایران
نقاط واسط: بعداً تعیین می‌گردد.
نقاطی در کشور پادشاهی مغرب (رباط و کازابلانکا)
نقاط ماوراء: بعداً تعیین می‌گردد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن موافقتنامه شامل مقدمه و بیست و دو ماده و یک پیوست در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ نوزدهم تیر‌ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و نه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۲۹/۴/۱۳۷۹ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – مهدی کروبی
