هيات وزيران در جلسه مورخ 11/8/1373 بنا به پيشنهاد شماره 11/7757 مورخ 12/6/1373 وزارت راه و ترابري و به استناد ماده واحده قانون مقررات تردد وسايل نقليه خارجي ـ مصوب 1372 ـ آيين‌نامه اجرايي قانون ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آيين‌نامه اجرايي قانون مقررات تردد وسايل نقليه خارجي مصوب 1373,08,11با اصلاحات و الحاقات بعدي
فصل اول ـ تعاريف و كليات
ماده 1
ورود و تردد وسايل نقليه جاده‌اي خارجي اعم از مسافربري و باري در قلمروي جمهوري اسلامي ايران، مستلزم اخذ پروانه تردد از سازمان حمل و نقل‌و پايانه و پرداخت مابه‌التفاوت سوخت است.
تبصره 1 ـ منظور از قانون در اين آيين‌نامه، قانون “مقررات تردد وسايل نقليه خارجي” است.
تبصره 2 ـ منظور از وسيله نقليه خارجي، وسيله نقليه‌اي است كه در يكي از كشورهاي خارجي ثبت و شماره‌گذاري شده و بر اساس قوانين و مقررات مربوط مجاز به حمل و نقل بار يا مسافر بين‌المللي باشد.
تبصره 3 ـ منظور از مابه‌التفاوت سوخت مصرفي، مابه‌التفاوت قيمت داخلي سوخت وسايل حمل و نقل با قيمت‌هاي متعارف خارجي است كه بر اساس طول مسير تردد و متوسط مصرف سوخت هر يك از وسايل نقليه خارجي و در چهارچوب عملكرد و رفتار متقابل كشورهاي اعزام‌كننده وسايل نقليه، توسط سازمان‌حمل و نقل و پايانه تعيين شده و توسط رانندگان وسايل نقليه خراجي به حساب خزانه واريز مي‌شود.
ماده 2
پروانه تردد برگه‌اي است كه توسط سازمان حمل و نقل و پايانه صادر مي‌شود و مشخصات عمليات حمل و نقل خارجي، از جمله نام مرز ورودي و‌خروجي، طول و مسير تردد، زمان سفر، و مدت زمان مجاز رانندگي براي هر راننده وسيله نقليه خارجي را تعيين مي‌كند.
اين پروانه توسط دفاتر نمايندگي وزارت راه و ترابري مستقر در محوطه گمركي در مرزهاي جاده‌اي بين‌المللي كشور صادر و در بدو ورود به رانندگان وسائل نقليه خارجي داده مي‌شود.
تبصره ـ مسير تردد در اين آيين‌نامه به جاده‌هايي اطلاق مي‌شود كه توسط سازمان حمل و نقل و پايانه و با همكاري نيروهاي انتظامي به عنواني جاده‌هاي تير(t.i.r) براي تردد وسايل نقليه خارجي و در قلمروي جمهوري اسلامي تعيين و در پروانه تردد قيد مي‌شود.
ماده 3
كليه وسايل نقليه جاده‌اي خارجي كه به قلمروي كشور وارد مي‌شوند اعم از آن كه مقصد آنها داخل كشور باشد يا از قلمروي كشور عبور كنند، مشمول مفاد اين آيين‌نامه هستند.
ماده 4
منظور از ايمن سازي جاده‌ها، هر نوع فعاليتي است كه موجب افزايش ضريب ايمني و كاهش تصادفات جاده‌اي مي‌شود، از قبيل توسعه و تجهيز‌پاسگاه‌هاي انتظامي، ارائه آموزش‌هاي ايمني و ترافيكي به رانندگان و عموم مردم و ارتقاي فرهنگ رانندگي به منظور رعايت اصول و ضوابط ايمني در جاده‌ها با‌استفاده از وسايل ارتباط جمعي.
ماده 5
منظور از مجتمع‌هاي خدماتي ـ رفاهي (تيرپاركها)، مجموعه‌هايي است كه به منظور ارائه خدمات مورد نياز به رانندگان وسايل نقليه ايراني و خارجي و‌سرنشينان آنها در كنار شهرها، همچنين در طول جاده‌هاي ترانزيتي كشور ايجاد مي‌گردند و در آن سرويس‌هاي تعميراتي، بهداشتي، درماني و رستوران، مسجد،استراحت‌گاه، جايگاه‌هاي عرضه سوخت، پاركينگ‌ها و ساير خدمات رفاهي و اداري مورد نياز مستقر مي‌شوند.
فصل دوم ـ چگونگي ورود، تردد و توقف وسايل نقليه خارجي در قلمروي جمهوري اسلامي ايران
ماده 6
وسايل نقليه خارجي در بدو ورود به خاك كشور بايد از دفاتر نمايندگي وزارت راه و ترابري مستقر در مرزهاي جاده‌اي بين‌المللي پروانه تردد بگيرند.
تبصره ـ تردد وسايل نقليه خارجي بدون اخذ پروانه مذكور ممنوع است.
گمرك جمهوري اسلامي ايران موظف است از ورود وسايل نقليه خارجي فاقد پروانه تردد به داخل كشور جلوگيري كند مگر اين كه اين پروانه در مرز از‌نمايندگان سازمان حمل و نقل و پايانه اخذ شود، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران موظف است در صورت برخورد با كاميون خارجي فاقد پروانه تردد،فوري آن را به نزديكترين گمرك هدايت كند.
ماده 7
سازمان حمل و نقل و پايانه موظف است با توجه به قيمت رايج سوخت وسايل حمل و نقل در داخل كشور و قيمت‌هاي متعارف بين‌المللي آن، و در‌چهارچوب عملكرد و رفتار متقابل كشورهاي اعزام‌كننده وسايل نقليه، قيمت سوخت مصرفي هر يك از وسايل حمل و نقل خارجي در قلمروي جمهوري‌اسلامي ايران را تعيين كند.
تبصره 1 ـ سازمان حمل و نقل و پايانه موظف است به تناسب تغيير در هر يك از عوامل موثر در تعيين سوخت مصرفي وسايل نقليه خارجي، نسبت به تجديد‌نظر و به روز نمودن قيمت تعيين شده اقدام كند.
بديهي است قيمت تعيين شده تا زمان تجديد نظر بعدي معتبر ملاك عمل خواهد بود.
تبصره 2 ـ وزير راه و ترابري مجاز است مسووليت دريافت وجوه موضوع قانون را به هر يك از سازمان‌ها و شركت‌ها وابسته و تابع وزارت راه و ترابري تفويض كند.
ماده 8
دفاتر نمايندگي حمل و نقل و پايانه در مرزهاي بين‌المللي كشور موظف هستند قبل از صدور پروانه تردد وسايل نقليه خارجي، قبض مربوط به پرداخت‌مابه‌التفاوت سوخت وسايل نقليه خارجي را به حساب‌هاي اعلام شده خزانه از رانندگان خارجي دريافت كنند.
ماده 9
وزارت نفت موظف است اقدامات لازم را جهت احداث جايگاه فروش فرآورده‌هاي نفتي در كليه مرزهاي جاده‌اي بر اساس اعلام وزارت راه و ترابري به‌عمل آورده، نسبت به كنترل ميزان سوخت خروجي وسايل نقليه خراجي اقدام نمايد.
تبصره ـ تعيين ميزان سوخت خروجي به عهده سازمان حمل و نقل و پايانه با همكاري وزارت نفت است.
ماده 10
رانندگان وسايل نقليه خارجي به منظور تردد در جاده‌هاي كشور جمهوري اسلامي ايران بايد اسناد و مدارك زير را هميشه همراه داشته، به هنگام درخواست به ماموران نيروي انتظامي و ساير مسوولان ذيربط ارائه نمايند:
الف ـ پروانه تردد.
ب ـ گواهينامه معتبر بين‌المللي.
ج ـ كارت بيمه معتبر.
د ـ دفترچه ماليات بين‌المللي وسيله نقليه.
تبصره ـ نيروي انتظامي موظف است ضمن بازرسي وسايل نقليه خارجي در كليه پاسگاه‌هاي محل عبور آنها از تردد عبور و مرور وسايل نقليه خارجي فاقد مدارك فوق جلوگيري و طبق مقررات مربوط اقدام نمايد.
ماده 11
رانندگي وسايل نقليه خارجي در جاده‌هاي جمهوري اسلامي ايران بيش از ده ساعت در يك شبانه‌روز براي هر راننده ممنوع است.
ماده 12
توقف وسايل نقليه خارجي فقط در تير پاركها يا نقاط تعيين شده توسط سازمان حمل و نقل و پايانه مجاز است.
تبصره 1 ـ سازمان حمل و نقل و پايانه موظف است اولويت‌ها و محل استقرار و مشخصات لازم را براي احداث تيرپاركها تعيين و اعلام كند.
تبصره 2 ـ نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران موظف است حسب درخواست وزارت راه و ترابري نيروهاي خود را در مكان‌ها در نظر گرفته شده و تيرپاركها مستقر كرده همچنين ساعت ورود و خروج وسايل نقليه خارجي در تيرپاركها را ثبت كند.
تبصره 3 ـ در صورت تصادف يا خرابي وسيله نقليه خارجي، توقف آن در خارج از تيرپاركها و نقاط تعيين شده ـ مشروط به تاييد نيروي انتظامي و ثبت آن در‌پروانه تردد وسيله نقليه ـ بلامانع است.
ماده 13
اقدام به حمل بار و مسافر خارج از موارد مذكور در اسناد حمل كالا و مسافر و پروانه تردد، توسط وسيله نقليه خارجي ممنوع است مگر با مجوز كتبي وزارت راه و ترابري.
ماده 14
رانندگان وسايل نقليه خراجي مكلف به رعايت كليه قوانين و مقررات حمل و نقل و راهنمايي و رانندگي در قلمروي جمهوري اسلامي هستند و در‌صورت تخلف از قوانين و مقررات مذكور و مفاد اين آيين‌نامه، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران با آنان برخورد قانوني نموده، نسبت به صدور برگه‌هاي جريمه اقدام مي‌نمايد.
ماده 15
محل استقرار دفاتر نمايندگان سازمان حمل و نقل پايانه در مرزهاي جاده‌اي بين‌المللي كشور، محوطه گمركي است. بديهي است گمرك ايران نسبت به‌تخصيص فضاي كاري مناسب به نمايندگان وزارت راه و ترابري در ساختمان‌ها گمركي اقدامات لازم را به عمل خواهد آورد.
تبصره ـ سازمان حمل و نقل و پايانه موظف است ظرف سه سال نسبت به احداث ساختمان‌هاي مورد نياز نمايندگان خود در محوطه‌هاي گمركي با هماهنگي گمرك ايران اقدام كند. هزينه احداث ساختمان‌هاي مذكور از محل مابه‌التفاوت قيمت سوخت وسايل نقليه خارجي را به منظور حسن اجراي اين قانون هزينه كند.
ماده 16(اصلاحي 28ˏ12ˏ1373)
به سازمان حمل و نقل و پايانه اجازه داده مي شود با رعايت قوانين و مقررات مربوط ساليانه حداكثر معادل يك درصد كل مبلغ وصولي از محل ما به التفاوت قيمت سوخت وسايل نقليه خارجي را به منظور حسن اجراي اين قانون هزينه كند.
ماده 17
به سازمان حمل و نقل و پايانه اجازه داده مي‌شود ساليانه حداكثر معادل پنج درصد (5%) كل درآمد وصولي از محل مابه‌التفاوت قيمت سوخت‌وسايل نقليه خارجي را به منظور تجهيز و تداركات لازم و ايفاي وظايف و مسئوليت‌هاي ناشي از قانون در اختيار نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران قرار‌دهد.
ماده 18
سياست‌گذاري و اولويت‌بندي طرح‌ها و پروژه‌هاي ايمن‌سازي، نگهداري، بهسازي جاده‌ها و احداث مجتمع‌هاي خدماتي ـ رفاهي رانندگان از محل ما به التفاوت قيمت سوخت مصرفي وسايل نقليه خارجي موضوع قانون به عهده وزارت راه و ترابري است.
ماده 19
مسووليت احداث مجتمع‌هاي خدماتي و رفاهي رانندگان بر عهده شركت حمل و نقل و پايانه‌هاي وسايط نقليه باربري است و اعتبارات مربوط در اين خصوص به عنوان منابع، در اختيار شركت ياد شده قرار مي‌گيرد.
فصل سوم ـ مقررات حمل كالاهاي وارداتي كشور
ماده 20
در اجراي تبصره 2 قانون، كليه صاحبان كالاهاي ايراني كه از ناوگان خارجي (زمين، دريايي، هوايي) نسبت به حمل و ورود كالاهاي خود به داخل كشور استفاده مي‌كنند موظف به اخذ مجوز حمل كالا قبل از مراحل گشايش اعتبار از سازمان حمل و نقل و پايانه هستند.
تبصره ـ موارد استثنا در رابطه با صدور مجوز كلي براي كالاهايي كه داراي شرايط خاص حجمي يا وزني هستند بنا به پيشنهاد بالاترين مقام اجرايي دستگاه‌هاي ذيربط به تصويب شوراي عالي ترابري مي‌رسد.
ماده 21
بانك مركزي و بانك‌هاي عامل گشايش اعتبار و گمرك ايران بايد در انجام وظايف مربوط، مجوز حمل كالا را به عنوان يكي از اسناد مورد نياز منظور و‌مطالبه كنند. در صورت عدم ارائه مجوز حمل توسط صاحب كالا، سازمان‌هاي مذكور از گشايش اعتبار يا ترخيص كالا، خودداري خواهند كرد.
ماده 22
در زمان صدور مجوز، سازمان حمل و نقل و پايانه موظف است در صورت وجود ناوگان ايراني ميزان عوارض ده درصد (10%) كل كرايه حمل‌را كه بايد توسط صاحب كالا به حساب خزانه واريز شود، در مجوز حمل قيد نمايد و در صورت تشخيص وجود نداشتن ناوگان ايراني، مراتب بايد در مجوز حمل‌صادر شده قيد و تاييد شود.
تبصره 1 (اصلاحي 28ˏ12ˏ1373)ـ كرايه واقعي حمل كالاي تحويلي در مقصد (سي اند اف)، بر اساس نرخ متعارف حمل كالا و به قيمت ارز خريد كالا ، توسط سازمان حمل و نقل و پايانه تعيين مي‌شود.
تبصره 2 (الحاقي 10ˏ08ˏ1383)ـ مرجع تشخيص وجود ناوگان ايراني، توسط وزارت راه و ترابري تعيين مي‌شود.
ماده 23
در موارد مشمول پرداخت عوارض كرايه حمل، بانك‌هاي عامل گشايش اعتبار موظف هستند فيش بانكي پرداخت عوارض ده درصد (10%) را بر‌اساس مجوز حمل صادر شده در زمان معامله اسناد از صاحبان كالا دريافت و در مدارك خريد كالا منظور كنند.
ماده 24 (منسوخه 28ˏ12ˏ1373)
در صورت حمل كالا بدون اخذ مجوز حمل، وجود ناوگان ايران قطعي تلقي شده و صاحب كالا با اعلام سازمان حمل و نقل و پايانه و هنگام ترخيص‌كالا ملزم به پرداخت ده درصد (10%) كل كرايه واقعي حمل كالاي مورد حمل مي‌باشد و گمرك ايران براي انجام تشريفات گمركي و ترخيص كالا بايد اعلاميه وزارت راه و ترابري را مبني بر پرداخت عوارض مذكور دريافت كند.
ماده 24 (اصلاحي 28ˏ12ˏ1373)
سازمان حمل و نقل و پايانه مكلف است پس از دريافت مدارك، بررسي‌هاي لازم را در خصوص تشخيص موضوع مذكور در ماده (23) انجام دهد و‌حداكثر ظرف هفتاد و دو (72) ساعت نسبت به ارائه مجوز حمل به صاحبان كالا اقدام نمايد.
ماده 25 (اصلاحي 28ˏ12ˏ1373)
گمرك ايران موظف است از ترخيص كالاهايي كه فاقد مجوز حمل يا فيش پرداخت عوارض حمل كالا (در موارد پيش‌بيني شده در مجوز حمل) هستند خودداري كند.
ماده 26 (اصلاحي 28ˏ12ˏ1373)
سازمان حمل و نقل و پايانه، نيروي انتظامي و گمرك ايران مجري اين آيين‌نامه خواهند بود و ساير وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و موسسات دولتي ذيربط موظف به همكاري و مساعدت در جهت اجراي اين آيين‌نامه هستند.
حسن حبيبي- معاون اول رييس جمهور
