قانون اجازه مبادله موافقتنامه سرویس های حمل و نقل هوائی بازرگانی منعقده بین ایران و ترکیه مصوب ۱۳۳۴

قانون اجازه مبادله موافقتنامه سرویس های حمل و نقل هوائی بازرگانی منعقده بین ایران و ترکیه مصوب ۱۳۳۴,۰۳,۲۲

ماده واحده مجلس شورای ملی موافقت نامه راجع بسرویسهای حمل و نقل هوائی بازرگانی منعقده بین ایران و ترکیه را که مشتمل بر یک مقدمه‌و بیست ماده و یک ضمیمه میباشد و در تاریخ ۲۹ اسفند ماه ۱۳۲۹ در تهران بامضاء رسیده تصویب و اجاره مبادله نسخ صحه شده آنها را بدولت میدهد.

موافقتنامه مزبور که مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک ضمیمه است در جلسه چهاردهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و سی چهار بتصویب مجلس شورای ملی رسید.

رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت

قانون بالا در جلسه شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۳۴ بتصویب مجلس سنا رسیده است

موافقتنامه بین ایران و ترکیه راجع بسرویسهای
حمل و نقل هوائی بازرگانی مابین قلمرو
دو دولت و ماوراء آنها
‌نظر باینکه اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
‌و
‌حضرت رئیس جمهور جمهوری ترکیه
‌که از این پس در این موافقتنامه ‌طرفین معظمین متعاهدین نامیده خواهند شد امضاء کنندگان قرارداد بین‌المللی هواپیمائی کشوری که در ۷ دسامبر۱۹۴۴ برای امضاء کشورها در شیکاگو حاضر شده بود (‌از این پس قرارداد نامیده می‌شود) می‌باشد
و نظر باینکه برقراری سرویسهائی هوائی‌بین‌المللی مطمئن و منظم و حتی‌الامکان اقدام بتوسعه همکاری بین‌المللی در این رشته مطلوب میباشد و نظر باینکه تشویق مسافرت هوائی‌بین‌المللی با نازلترین قیمت ممکنه که با اصول اقتصادی صحیح وفق دهد بمنظور ایجاد حسن تفاهم و روابط صمیمانه بین ملتها و تأمین منافع غیر‌مستقیم این نوع حمل و نقل که بنفع مشترک هر دو کشور است مطلوب میباشد و نظر باینکه طرفین معظمین متعاهدین مایلند برای تأسیس‌سرویسهای حمل و نقل هوائی بازرگانی منظم مابین قلمرو خود و ماوراء آنها موافقت نامه منعقد نمایند لذا نمایندگان تام‌الاختیار خود را بدین منظور بشرح زیر تعیین نمودند: ‌اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
‌جناب آقای حسین علاء نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه ایران. ‌حضرت رئیس جمهور جمهوری ترکیه
‌جناب آقای یعقوب قدری کاراعثمان‌اغلو سفیر کبیر و نماینده فوق‌العاده و تام‌الاختیار ترکیه در تهران ‌نمایندگان مزبور پس از مبادله اختیارنامه‌های کامل خود که صحیح و معتبر بود بشرح زیر موافقت نمودند:

مقدمه
در این موافقت نامه مقصود از بعضی عبارت مستعمله بشرحی است که در زیر ذکر شده:
‌الف – مقصود از ‌مقامات هواپیمائی در مورد ترکیه وزارت ارتباطات و هر شخص یا هیئتی است که متصدی وظائف فعلی آنوزارت یا وظایف مشابه‌گردد و در مورد ایران (‌اداره کل هواپیمائی کشوری) و هر شخص یا هیئتی است که متصدی وظائف فعلی آن اداره کل یا وظائف مشابه گردد.
ب – مقصود از «‌قرارداد» قرارداد بین‌المللی هواپیمائی کشوری است که در تاریخ ۷ دسامبر ۱۹۴۴ برای امضاء در شیکاگو حاضر شده.
ج – مقصود از «‌قلمرو» ‌سرویس حمل و نقل هوائی «‌سرویس حمل و نقل هوائی بین‌المللی» «‌مؤسسه هواپیمائی» و «‌فرود آمدن بمنظور غیر از‌حمل و نقل» همانست که در موارد ۲ و ۹۶ قرارداد تصریح گردید.

ماده ۱

با رعایت مقررات این موافقت نامه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی که از طرف معظم متعاهد دیگر تعیین شده برای بکار انداختن سرویس‌های مورد موافقت حق پرواز ترانزیتی از فراز قلمرو خود و همچنین حق فرود آمدن در آن قلمرو و در نقاط مذکوره در‌برنامه پرواز پیوست را بمنظور غیر از حمل و نقل و نیز بمنظور پیاده یا سوارکردن محمولات بین‌المللی مسافر و بار و پست اعطاء مینمایند. ‌

ماده ۲
الف هر یک از طرفین معظمین متعاهدین بمنظور بهره‌برداری طبق این موافقتنامه در خطوط مصرحه در برنامه پرواز یک یا چند مؤسسه‌هواپیمائی خود را کتباً بطرف معظم متعاهد دیگر معرفی مینمایند طرف معظم متعاهد دیگر بمجرد دریافت آن معرفی‌نامه با رعایت مقررات ماده ۳‌این موافقتنامه بلاتأخیر بمؤسسه یا مؤسسات معرفی شده اجازه مقتضی بهره‌برداری را اعطاء خواهد نمود مشروط بر اینکه در صورت لزوم‌مؤسسات مذکوره مقامات صلاحیت دار هواپیمائی طرفی که حقوق نامبرده را اعطاء مینماید قانع‌کنند که قابلیت انجام شرائطی را که طبق قوانین و‌مقررات آنطرف برای عملیات مؤسسات هواپیمائی بازرگانی مقرر است دارا میباشند هر مؤسسه هواپیمائی که بدون ترتیب تعیین و اجازه بهره‌برداری‌تحصیل نمود هر موقعی که بخواهد میتواند بهره‌برداری از سرویس‌های مورد موافقت را شروع نماید.
ب – و نیز مقرر است که بهره‌برداری از سرویسهای مزبور در مناطق جنگ یا مناطقی که بطور دائم یا موقت تحت اشغال نظامی بوده یا در تحت تأثیر‌آن واقع شده باشد باید با موافقت مقامات صلاحیتدار نظامی باشند.

ماده ۳ 
الف – هر یک از طرفین معظمین متعاهدین حق خواهد داشت از اعطاء حقوق مصرحه در ماده ۱ این موافقت نامه بیک مؤسسه یا مؤسسات‌هواپیمائی خودداری یا آن حقوق را معلق یا نقض نموده و یا استفاده از آنرا مقید به شرایطی که لازم میداند بنماید در هر مورد که آنطرف قانع نشده‌باشد که مالکیت و تسلط مؤثر بر آن مؤسسه یا مؤسسات در دست طرف معظم متعاهد دیگر یا اتباع آنطرف میباشد.
ب – هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نیز حق خواهد داشت پس از مشورت با طرف معظم متعاهد دیگر یک مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی را از‌استفاده از حقوق اعطائی مذکور در ماده یک این موافقتنامه بازدارد و یا برای استفاده از آن حقوق شرایطی را که مقتضی بداند تعیین کند و در هر مورد که‌آن مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی مندرجات مواد ۱۱ و ۱۳ قرارداد را بصورت فعلی یا شرائط مندرجه در این موافقتنامه را مراعات ننماید.

ماده ۴

هیچیک از مقررات این موافقتنامه نباید چنین تعبیر شود که حقوق انحصاری و استثنائی بطرف معظم متعاهد دیگر یا مؤسسات هواپیمائی‌آنطرف اعطاء نموده یا نسبت بمؤسسات هواپیمائی هر کشور دیگری استثناء یا تبعیض بعمل آمده است. ‌

ماده ۵

مفاد این موافقت نامه بمؤسسه هواپیمائی یکی از طرفین معظمین متعاهدین حق نمیدهد که در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر از یک نقطه به‌نقطه دیگر آن مسافر بار یا محمولات پستی با دریافت کرایه یا حق‌الزحمه برای حمل قبول نماید و مفاد مزبور نباید باین منظور تعبیر گردد.

ماده ۶

مؤسسات هواپیمائیکه به وسیله طرفین معظمین متعاهدین معین شده‌اند فرصت مناسب و متساوی خواهند داشت که سرویسهای مورد‌موافقت را در خطوط هوائی مشخصه بین قلمرو طرفین و ماوراء آنها بکار اندازند مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی معینه بوسیله هر یک از طرفین‌معظمین متعاهدین باید در موقع بکار انداختن سرویسهای مورد موافقت منافع مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی طرف معظم متعاهد دیگر را ملحوظ‌ دارند تا اثر نامطلوبی در جریان امور سرویسهائیکه طرف اخیرالذکر در تمام یا قسمتی از همان خطوط دائر نموده حاصل نشود.

ماده ۷

سرویسهای مورد موافقت که از طرف مؤسسات هواپیمائی معینه طرفین معظمین متعاهدین برقرار میشود باید کاملاً با احتیاجات عمومی‌برای حمل و نقل در خطوط معینه منطبق باشد و هدف اصلی آنها فراهم نمودن ظرفیتی باشد متناسب با احتیاجات کنونی و احتیاجاتی که منطقاً از‌لحاظ حمل و نقل مسافر – بار و محمولات پستی بین قلمرو طرف معظم متعاهدین که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی را تعیین نموده و قلمروی که‌مقصد نهائی حمل و نقل است پیش‌بینی میشود فراهم نمودن وسائل حمل مسافر بار و محمولات پستی از لحاظ پیاده و سوار کردن آنها در نقاطی واقع‌در خطوط معینه در قلمرو دولی غیر از دولتی که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی را تعیین نموده است طبق اصول کلی زیر باید انجام گیرد ظرفیت باید‌متناسب باشد با: ‌
الف ) احتیاجات حمل و نقل بین کشور مبدأ و کشور مقصد.
ب ) احتیاجات بهره‌برداری از خط هوائی سرتاسری.
ج ) احتیاجات حمل و نقل نواحی که هواپیماهای مؤسسات هواپیمائی از آن عبور می‌نمایند با رعایت منافع سرویس‌های حمل و نقل هوائی دیگری‌که بوسیله مؤسسات هواپیمائی کشورهای آن نواحی تأسیس شده است.

ماده ۸

۱ – نرخهای حمل و نقل بایستی عادلانه بوده و میزان آن با رعایت کلیه عوامل مربوطه از جمله صرفه‌جوئی در عمل – نفع عادلانه و اختلاف‌خصوصیات سرویس‌ها(‌میزان سرعت و وسائل راحتی مسافرین) و نرخ‌هائی که از طرف سرویسهای حمل و نقل هوائی منظم که در تمام یا قسمتی از‌مسیر مربوطه دریافت میگردد تعیین شود.
۲ –
نرخهای حمل نقل که هر یک از مؤسسات هواپیمائی معینه طبق این موافقتنامه برای حمل و نقل در هر یک از خطوط هوائی مشخصه بین‌قلمروهای طرفین معظمین متعاهدین و مابین قلمرو کشور ثالث و قلمرو یکی از طرفین معظمین متعاهدین دریافت مینماید بایستی بترتیب زیر تعیین‌گردد:
‌الف – طبق تصمیمات متخذه از طرف سازمان مؤسسات هواپیمائیکه مؤسسات هواپیمائی معینه طبق این موافقتنامه عضویت آنرا دارا میباشند.
ب – با موافقت بین مؤسسات هواپیمائی معینه بوسیله هر دو طرف معظم متعاهد برای بهره‌برداری سرویسهای مورد موافقت در موردی که آن‌مؤسسات عضویت سازمان هواپیمائی واحدی را دارا نمیباشند و یا در موردی که هیچگونه تصمیم نامبرده در قسمت ۲ الف فوق اتخاذ نشده باشد‌مشروط بر اینکه اگر هر یک از طرفین معظمین متعاهدین برای یکی از خطوط هوائی مشخصه مؤسسه هواپیمائی تعیین ننموده و نرخهای کرایه برای‌آن خط طبق بند ۲ الف فوق تعیین نشده باشد مؤسسات هواپیمائی معینه از طرف معظم متعاهد دیگر بتواند در خط مذکور بهره‌برداری و نرخهای کرایه‌آنرا تعیین کند.
۳ –
نرخهائی که بدین ترتیب تعیین می‌شود بایستی برای تصویب مقامات هوائی طرفین معظمین متعاهدین تقدیم گردند و این نرخها سی روز پس از‌تاریخ دریافت آنها بوسیله مقامات هواپیمائی نامبرده قابل اجرا خواهد بود مگر اینکه هر یک از آنمقامات عدم موافقت خود را اعلام کرده باشند.
۴ –
در صورتیکه نرخها طبق بند ۲ فوق تعیین نشود و یا اینکه مقامات هواپیمائی هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نرخهای معینه بترتیب فوق را‌تصویب نکنند طرفین معظمین متعاهدین سعی خواهند نمود که بین خود موافقت حاصل نمایند و کلیه اقدامات لازمه را معمول خواهند داشت که‌چنین موافقتی بموقع اجرا درآید در صورتیکه طرفین معظمین متعاهدین نتوانند موافقت حاصل نمایند برای حل مورد اختلاف طبق ماده ۱۲ رفتار‌خواهد شد مادامی که مورد اختلاف بوسیله موافقت حل نشده و یا تا موقعیکه تصمیم طبق ماده ۱۲ اتخاذ نگردیده است نرخهائی که قبلاً برقرار شده‌و در صورتی که هیچگونه نرخی برقرار نشده باشد نرخهای عادلانه بوسیله مؤسسات هواپیمائی معینه معمول خواهد شد.

ماده ۹

 مواد ۱۵ – ۲۴ – ۳۱ – ۳۲ – ۳۳ – ۳۵ قرارداد بصورت فعلی آنها بمنزله جزء لایتجزای این موافقتنامه در مورد هر یک از طرفین معظمین‌متعاهدین طی مدت اعتبار این موافقتنامه لازم‌الاجراء خواهد بود مگر آنکه طرفین معظمین متعاهدین که قرارداد نامبرده را امضاء نموده‌اند نسبت بمواد ‌مذکور اصلاحاتی را که طبق ماده ۹۴ آن قرارداد بموقع اجرا گذارده خواهد شد تصویب نمایند و در این صورت موادی که باین ترتیب اصلاح شده‌نسبت بطرفین معظمین متعاهدین در مدت اعتبار این موافقت نامه لازم‌الاجرا خواهد بود.

ماده ۱۰

هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نقاط ورود بقلمرو خود و خروج از آن و همچنین خطوط هوائی را که هواپیماهای سرویس‌های حمل‌و نقل هوائی معینه از طرف معظم متعاهد دیگر از آن عبور می‌نماید تعیین خواهد نمود.

ماده ۱۱ 
الف – هر گاه یکی از طرفین معظمین متعاهدین مقتضی بداند شرایط این موافقتنامه را تغییر دهد می‌تواند تقاضای مشورت بین مقامات‌رسمی هواپیمائی طرفین معظمین متعاهدین را بنماید و این مشورت در ظرف ۶۰ از تاریخ تقاضا شروع خواهد شد و هر موقع که مقامات رسمی نامبرده‌با تغییر این موافقتنامه توافق نظر حاصل نمودند تغییر مزبور پس از آنکه بوسیله مبادله یادداشت‌هائی از مجرای سیاسی تأیید گردید بموقع اجرا‌گذارده خواهد شد این تغییر بایستی بلافاصله باطلاع شورای سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری برسد.
ب – تغییراتی که یکی از طرفین معظمین متعاهدین در خطوط هوائی می‌دهد یا حذف نقاطی از آن خطوط در یک یا کلیه پروازها باستثنای تغییر‌نقاط در قلمرو و طرف متعاهد دیگر که هواپیماهای مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی معینه در آن فرود می‌آید تغییر این موافقت نامه محسوب نخواهد شد‌لذا مقامات هواپیمائی یک طرف معظم متعاهد میتوانند بتنهائی تغییرات نامبرده را بدهند و یا نقاطی را حذف نمایند مشروط بر آنکه تغییر و یا‌حذف نقاط را بلاتأخیر باطلاع مقامات هواپیمائی طرف دیگر برسانند.

ماده ۱۲

بدون آنکه بمقررات ماده ۱۴ این موافقت نامه خللی وارد آید.
۱ –
هر گاه نسبت بتفسیر یا اجرای موافقتنامه فعلی اختلافی بین طرفین معظمین متعاهدین روی دهد طرفین در وهله اول کوشش خواهند نمود که آنرا بوسیله مذاکره مستقیم بین خود حل و فصل نمایند.
۲ –
هر گاه طرفین معظمین متعاهدین موقع نشوند که در ظرف مدت نود روز از تاریخ بروز اختلاف آنرا بوسیله مذاکره مرتفع نمایند.
‌الف – ممکن است موافقت نمایند که مورد اختلاف برای تصمیم بهیئت یا شخص و یا دادگاه حکمیتی که با توافق نظر طرفین تعیین شده باشد ارجاع‌گردد یا.
ب – اگر بدین ترتیب توافق نشود و یا اگر پس از موافقت ارجاع مورد اختلاف بدادگاه حکمیت طرفین نتوانند در ظرف سی روز از تاریخ ارجاع مورد‌اختلاف بدادگاه نسبت بترکیب آن موافقت حاصل کنند هر یک از طرفین معظمین متعاهدین میتوانند مورد اختلاف را برای تصمیم بشورای‌سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری احاله نماید.
۳ –
طرفین معظمین متعاهدین تعهد مینمایند هر تصمیمی را که طبق بند ۲ این ماده صادر شد مراعات نمایند.
۴ –
هر گاه و مادامی که هر یک از طرفین معظمین متعاهدین و یا مؤسسه هواپیمائی معینه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین تصمیم صادره طبق بند۲ این ماده را مراعات ننماید طرف معظم متعاهد دیگر می‌تواند هر گونه حقوقی را که طبق این موافقت نامه بطرف معظم متعاهد مستنکف یا بمؤسسه‌هواپیمائی معینه آنطرف و یا بمؤسسه هواپیمائی مستنکف اعطاء نموده محدود یا معلق یا نقض نماید.

ماده ۱۳

در صورتیکه یک قرارداد یا موافقت نامه عمومی چند جانبه راجع بحقوق مربوط بحمل و نقل سرویس‌های هوائی منظم بین‌المللی نسبت‌بهر دو طرف معظم متعاهد بموقع اجرا درآید موافقتنامه فعلی بطوری اصلاح خواهد شد که با مقررات قرارداد یا موافقت نامه مزبور منطبق گردد.

ماده ۱۴

این موافقت نامه یکسال پس از تاریخ وصول اخطار خاتمه موافقت نامه بوسیله یکی از طرفین معظمین متعاهدین خاتمه خواهد یافت مگر‌اینکه اخطار نامبرده قبل از انقضای مدت یکسال مذکور با موافقت نامه طرفین پس گرفته شود این اخطار باید در آن واحد بشورای سازمان بین‌المللی‌هواپیمائی کشوری نیز ارسال شود طرف معظم متعاهدی که اخطار خاتمه موافقت نامه را دریافت کرده است بآن پاسخ وصول خواهد داد و در عدم‌اعلام وصول اخطار مذکور چهارده روز پس از تاریخ وصول بشورای سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری بطرف معظم متعاهد دیگر وصول یافته‌تلقی خواهد شد.

ماده ۱۵
الف قوانین و مقررات یکطرف معظم متعاهد بخصوص آنهائیکه مربوط بورود هواپیماهای سرویسهای هوائی بین‌المللی بقلمرو‌آن طرف ویا خروج از آن قلمرو و یا مربوط ببهره‌برداری و پرواز چنین هواپیماها در آن قلمرو میباشند در مورد هواپیماهای مؤسسه یا مؤسسات‌هواپیمائی معینه از طرف معظم متعاهد دیگر قابل اجرا خواهند بود.
ب – قوانین و مقررات یکطرف معظم متعاهد بخصوص آنهائیکه مربوط بورود مسافرین و کارکنان یا بار هواپیما بقلمرو آنطرف و یا خروج از‌آن قلمرو میباشند مانند مقررات راجع به ورود و ترخیص و مهاجرت و گذرنامه و گمرک و قرنطینه و مقررات ارزی در مورد مسافرین و کارکنان و کالای‌محموله توسط هواپیماهای مؤسسه هواپیمائی معینه طرف معظم متعاهد دیگر اجرا خواهند شد.

ماده ۱۶

سوخت روغن‌های موتور که برای مصرف هواپیماهای مؤسسه هواپیمائی معینه یکطرف معظم متعاهد در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر‌بار میشود در صورتیکه از سایر جهات مقررات گمرکی طرف معظم متعاهد اخیر مراعات شود از حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و عوارض مشابه‌که در قلمرو طرف دیگر وضع شده معاف میباشد.
‌این امتیاز علاوه بر امتیازی است که طبق ماده ۲۴ قرارداد اعطاء شده است.

ماده ۱۷

هر یک از طرفین معظمین متعاهدین مؤسسات هواپیمائی معینه خود را وادار مینمایند هر چه زودتر رونوشت برنامه پرواز – صورت‌نرخهای حمل و نقل و سایر اطلاعات مشابه دیگر مربوط به بهره‌برداری سرویسهای هوائی معینه و همچنین رونوشت کلیه تغییراتی را که در این‌برنامه‌ها و صورت‌ها و اطلاعات داده میشود به مقامات هواپیمائی طرف معظم دیگر تسلیم کنند.

ماده ۱۸

موافقتنامه فعلی و کلیه قراردادهای مربوط بآن نزد سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری به ثبت خواهد رسید.

ماده ۱۹ 

طرفین معظمین متعاهدین موافقت دارند که موافقت‌نامه فعلی جانشین قرارداد هواپیمائی که بین نمایندگان دو دولت در ۲۰ آوریل ۱۹۳۷ در‌تهران بامضاء رسیده میباشد و مقررات قرارداد هواپیمائی مزبور از تاریخ اجراء موافقتنامه فعلی کان‌لم‌یکن خواهد بود. ‌

ماده ۲۰

این موافقتنامه بتصویب مقامات مقننه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین خواهد رسید و پس از تاریخ مبادله اسناد مصوبه بموقع اجرا‌گذارده خواهد شد.
‌برای تأیید مراتب بالا نمایندگان تام‌الاختیار و امضاکننده زیر که دارای اختیارنامه می‌باشند این موافقتنامه را امضاء و بمهر خود ممهور نموده‌اند این‌موافقتنامه در تاریخ سه‌شنبه بیست و نهم اسفند ماه ۱۳۲۹ مطابق با بیستم مارس ۱۹۵۱ در تهران بدو زبان فارسی و ترکی که هر دو متن متساویاً معتبر‌میباشند بامضاء رسید.
‌از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
‌از طرف رئیس جمهور جمهوری ترکیه برنامه پرواز
‌الف – ۱ – مؤسسه یا مؤسسات هوائی معینه دولت ایران حق دارند که سرویس‌های هوائی در هر یک از خطوط معینه زیر را در هر دو جهت بکار‌انداخته و بمنظورهای حمل و نقل در نقاط مصرحه در این بند در ترکیه فرود آیند.
‌الف – نقاطی در ایران – بغداد – حلب و یا دمشق – آنکارا – استانبول.
ب – نقاطی در ایران آنکارا استانبول.
۲ –
مؤسسه یا مؤسسات هوائی معینه دولت ترکیه حق دارند که سرویسهای هوائی در هر یک از خطوط معینه زیر را در دو جهت بکار انداخته و‌بمنظورهای حمل و نقل در نقاط مصرحه در این بند در ایران فرود آیند.
‌الف – نقاطی در ترکیه – حلب – دمشق بغداد – تهران.
ب – نقاطی در ترکیه – تبریز – تهران.
‌در صورتی که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی معینه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر عملیات حمل و نقل را بوسیله تشکیلات و کارمندان خود انجام ندهند طرف اخیرالذکر میتواند از آنها بخواهد که این عملیات را بسازمانی که مورد تصویب مقامات‌هواپیمائی خود بوده و تابعیت آن را دارد واگذار نمایند.
‌اجازه مبادله موافقتنامه سرویس‌های حمل و نقل هوائی بازرگانی بین کشور شاهنشاهی ایران و کشور جمهوری ترکیه مشتمل بر یک مقدمه و بیست‌ماده و یک ضمیمه بشرح فوق در جلسه پنجشنبه چهاردهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و سی و چهار داده شده است.
‌رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت