قانون موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری‌اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان مصوب ۱۳۸۲,۰۲,۲۳
ماده واحده – موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و‌دولت جمهوری آذربایجان مشتمل بر یک مقدمه و هجده ماده و یک پیوست به شرح ضمیمه تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده می‌شود.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری‌اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان
مقدمه
دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان که از این پس طرفهای متعاهد نامیده می‌شوند و عضو کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی مورخ ۱۶ آذرماه۱۳۲۳ هجری شمسی برابر با ۷ دسامبر ۱۹۴۴ میلادی می‌باشند، با تمایل به انعقاد موافقتنامه‌ای که مکمل کنوانسیون مذکور باشد، به منظور تأسیس سرویس‌های هوایی‌فی‌مابین و ماورای سرزمین‌های خود به شرح زیر موافقت کردند :
ماده ۱ – تعاریف
از نظر این موافقتنامه جز در مواردی که فحوای عبارت معنی دیگری را ایجاب نماید:
الف – اصطلاح «کنوانسیون» به کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی که در تاریخ۱۶ آذر ماه ۱۳۲۳ هجری شمسی برابر ۷ دسامبر ۱۹۴۴ میلادی در شیکاگو برای امضاء مفتوح گردید، اطلاق می‌شود و شامل هر ضمیمه‌ای که به موجب ماده (۹۰) آن تصویب شده و هر‌اصلاحیه ضمیمه یا کنوانسیون که به موجب مواد (۹۰) و (۹۴) آن به تصویب رسیده و تا‌حدی که برای طرفهای متعاهد لازم‌الاجراء شده است، خواهد بود.
ب – اصطلاح «مقامات هواپیمایی» در مورد جمهوری اسلامی ایران به «سازمان‌هواپیمایی کشوری» و هر شخص یا سازمانی که مجاز به انجام وظایف فعلی آن سازمان یا وظایف مشابه آن باشد اطلاق می‌گردد و در مورد دولت جمهوری آذربایجان به اداره‌هواپیمایی کشوری و هر شخص یا سازمانی که مجاز به انجام وظایف آن اداره یا وظایف مشابه آن باشد، اطلاق می‌شود.
پ – اصطلاح «شرکت هواپیمایی تعیین شده» به شرکت هواپیمایی اطلاق می‌شود که به موجب مفاد ماده (۳) این موافقتنامه تعیین شود و اجازه فعالیت بیابد.
ت – اصطلاح «ظرفیت» در مورد هواپیما، به میزان بارگیری مؤثر آن هواپیما در یک‌مسیر یا قسمتی از مسیر و اصطلاح «ظرفیت» در مورد «سرویس مورد توافق» به حاصل ضرب ظرفیت هواپیما در چنین سرویسی در دفعات پرواز هواپیمای مزبور طی زمان معین در تمام یا قسمتی از مسیر، اطلاق می‌شود.
ث – اصطلاح «سرزمین» در مورد هر یک از طرفهای متعاهد به مناطق خشکی و آبی که تحت حاکمیت آن قرار دارد، اطلاق و شامل فضای محاذی آنها نیز می‌شود.
ج – اصطلاحات «سرویس هوایی»، «سرویس هوایی بین‌المللی»، «شرکت‌هواپیمایی» و «توقف به منظورهای غیرحمل و نقل» دارای همان معانی است که در ماده (۹۶ )کنوانسیون برای آنها ذکر شده است.
چ – اصطلاح «نرخ» به قیمتی اطلاق می‌شود که برای حمل مسافر، بار همراه و‌غیرهمراه پرداخت گردد و شامل شرایطی که به موجب آن قیمتهای مزبور اعمال می‌شود از‌جمله قیمتها و شرایط مقرر برای نمایندگی‌ها و سایر خدمات جنبی به استثناء دستمزدها و‌شرایط حمل پست، می‌باشد.
ح – اصطلاح «هزینه‌های مصرف کننده» به هزینه‌ای اطلاق می‌شود که توسط مقامات صلاحیتدار برای شرکتهای هواپیمایی وضع شده یا اجازه وضع آن برای تهیه امکانات و‌تسهیلات فرودگاهی یا تسهیلات هوانوردی از جمله سرویس‌ها و تسهیلات مربوط برای‌هواپیما، خدمه، مسافرین و بار آن داده شده است.
تفاهم حاصل است که عناوین مواد این موافقتنامه معنی هیچ یک از مقررات آن را به‌نحوی از انحاء محدود نمی‌کند یا توسعه نمی‌دهد.
ماده ۲ – اعطای حقوق
۱ – هر طرف متعاهد جهت انجام سرویس‌های هوایی بین‌المللی منظم به وسیله شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر حقوق زیر را به طرف متعاهد دیگر اعطاء می‌نماید :
الف – پرواز بدون فرود از فراز سرزمین طرف متعاهد دیگر،
ب – توقف در سرزمین مذکور به منظورهای غیرحمل و نقل، و
پ – توقف در سرزمین مذکور به‌منظور سوار و پیاده‌کردن مسافر، بارگیری و تخلیه‌بار و پست در حمل و نقل بین‌المللی در نقاط مشخص شده در جدول مسیر پیوست این‌موافقتنامه.
۲ – هیچ یک از مفاد این موافقتنامه نباید به نحوی تفسیر شود که به شرکت هواپیمایی یک طرف متعاهد این حق را اعطاء کند که در داخل سرزمین طرف متعاهد دیگر از نقطه‌ای به نقطه دیگر مبادرت به حمل مسافر، بار و پست در قبال مزد یا کرایه نماید.
۳ – چنانچه به دلیل مخاصمات مسلحانه، اغتشاشات یا رویدادهای سیاسی یا‌موقعیت ویژه و غیرعادی، شرکت هواپیمایی تعیین شده یک طرف متعاهد قادر به انجام سرویس در مسیر عادی خود نباشد، طرف متعاهد دیگر نهایت سعی خود را برای تسهیل ادامه چنین سرویسی از طریق برنامه‌ریزی مجدد مناسب و موقت مسیرها خواهد کرد. انجام سرویس‌های مزبور منوط به تصویب مقامات صلاحیتدار خواهد بود.
ماده ۳ – تعیین و اجازه
۱ – هر طرف متعاهد حق دارد با ارسال اعلامیه کتبی به طرف متعاهد دیگر یک‌شرکت هواپیمایی را برای انجام سرویس‌های مورد توافق در مسیرهای مشخص شده تعیین، و هر شرکت هواپیمایی تعیین شده را با ارسال اعلامیه کتبی حذف کند یا تغییر دهد.
۲ – پس از دریافت اعلامیه مذکور مقامات صلاحیتدار طرف متعاهد دیگر باید با رعایت مفاد بندهای (۳) و (۴) این ماده اجازه مقتضی را بدون تأخیر به شرکت هواپیمایی تعیین شده مزبور اعطاء کنند.
۳ – مقامات هواپیمایی یک طرف متعاهد می‌توانند از شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر بخواهند که آنان را مجاب سازد که شرایط مقرر در قوانین و مقرراتی را‌که معمولاً به موجب مفاد کنوانسیون توسط آن مقامات در مورد سرویس‌های هوایی‌بین‌المللی اعمال می‌گردد، دارا می‌باشد.
۴ – هر طرف متعاهد حق دارد در هر مورد که مجاب نشده باشد، مالکیت عمده و کنترل مؤثر شرکت هواپیمایی تعیین شده در اختیار اتباع طرف متعاهد دیگر را که از اعطای اجازه بهره‌برداری موضوع بند (۲) این ماده امتناع ورزد و یا هر شرطی را که برای اعمال حقوق مذکور در ماده (۲) این موافقتنامه توسط آن شرکت هواپیمایی تعیین شده لازم بداند، وضع نماید.
۵ – شرکت هواپیمایی که بدین نحو تعیین شده و اجازه کسب نموده می‌تواند در هر‌زمان پس از رعایت مفاد بندهای (۱) و (۲) این ماده بهره‌برداری از سرویس‌های مورد توافق را آغاز کند مشروط بر آنکه بهره‌برداری از این سرویس‌ها مادامی که نرخی مطابق ضوابط ماده (۱۰) این موافقتنامه در مورد سرویس‌های مزبور وضع نشده و مجری نباشد، انجام‌نپذیرد.
ماده ۴ – تعلیق و لغو
۱ – هر طرف متعاهد می‌تواند در موارد مشروحه زیر مجوز بهره‌برداری را لغو یا استفاده از حقوق مندرج در ماده (۲) این موافقتنامه را در مورد شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر معلق، یا هر شرطی را که برای استفاده از این حقوق لازم می‌داند وضع‌کند :
الف – در هر مورد چنانچه قانع نشود که مالکیت عمده و کنترل مؤثر شرکت‌هواپیمائی مذکور متعلق و در اختیار طرف متعاهدی که شرکت هواپیمایی را تعیین نموده یا اتباع وی می‌باشد، یا
ب – چنانچه شرکت هواپیمائی مذکور قوانین و یا مقررات طرف متعاهدی که این حقوق را اعطاء نموده است رعایت نکند ، یا
پ – چنانچه شرکت هواپیمایی مذکور در انجام عملیات بهره‌برداری از شرایط مقرر‌به موجب این موافقتنامه تخطی کند.
۲ – لغو یا تعلیق یا وضع شرایط مذکور در بند (۱) این ماده جز در مواردی که برای جلوگیری از نقض بیشتر قوانین و یا مقررات فوریت داشته باشد، فقط پس از مشورت با‌طرف متعاهد دیگر صورت خواهد گرفت.
ماده ۵ – شمول قوانین و مقررات
۱ – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد در مورد ورود یا خروج هواپیماهایی که به امرهوانوردی بین‌المللی اشتغال دارند و نیز قوانین و مقررات مربوط به بهره‌برداری و‌هوانوردی این قبیل هواپیماها مادام که برفراز یا داخل سرزمین آن طرف متعاهد می‌باشند، در مورد هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر اعمال خواهد شد.
۲ – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد که ناظر به ورود، اقامت موقت و خروج مسافرین، خدمه، بار یا پست از سرزمین آن می‌باشد از قبیل تشریفات ورود و خروج، مهاجرت و همچنین مقررات گمرکی و بهداشتی در مورد مسافرین، خدمه، بار یا محمولات‌پستی هواپیمای شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر مادام که در سرزمین‌مذکور باشند اعمال خواهد شد.
۳ – هر طرف متعاهد بنا به تقاضای طرف متعاهد دیگر نسخه‌ای از قوانین و مقررات مذکور در این ماده را دراختیار آن قرار خواهد داد.
۴ – شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد حق دارد دفاترنمایندگی خود را‌در سرزمین طرف متعاهد دیگر دائرنماید، در صورت نصب عامل کل یا عامل فروش کل این نماینده براساس قوانین و مقررات حاکم مربوط هر طرف متعاهد صورت خواهد گرفت.
۵ – انتقال درآمدهای حاصله توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد در سرزمین طرف متعاهد دیگر طبق مقررات تسعیر ارزهای خارجی کشور طرف متعاهد دیگر صورت خواهد گرفت. طرفها بیشترین تلاش خود را برای تسهیل درآمدها براساس مقررات ملی آنها پس از کسر هزینه‌ها به عمل خواهند آورد.
ماده ۶ – معافیت از حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض
۱ – هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهدی که سرویس‌های بین‌المللی را انجام می‌دهد و مواد سوختی، روغن موتور، سایر مواد مصرفی فنی، وسایل‌یدکی، لوازم موردنیاز جاری و خواروبار موجود در هواپیماهای شرکت هواپیمایی یک‌طرف متعاهد که مجاز به استفاده از مسیرها و سرویس‌های موضوع این موافقتنامه می‌باشند به هنگام ورود یا خروج از سرزمین طرف متعاهد دیگر براساس عمل متقابل از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و هزینه‌های بازرسی و سایرعوارض وهزینههای ملی معاف‌خواهند بود حتی اگر مواد مذکور زمانی مورد استفاده قرار گیرد یا به مصرف برسد که هواپیماهای مزبور برفراز آن سرزمین در پرواز باشند.
۲ – سوخت، روغن موتور، سایر مواد مصرفی فنی، وسایل یدکی، لوازم موردنیاز‌جاری و خواروبار که توسط یک طرف متعاهد یا اتباع آن به سرزمین طرف متعاهد دیگر‌وارد شود و صرفاً به منظور استفاده در هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده آن طرف متعاهد باشد براساس عمل متقابل از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و هزینه‌های بازرسی و سایر عوارض و هزینه‌های ملی معاف خواهد بود.
۳ – سوخت، روغن موتور، سایر مواد مصرفی فنی، وسایل یدکی، لوازم موردنیاز‌جاری و خواروبار که در سرزمین یک طرف متعاهد بارهواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر می‌شود و در سرویس‌های بین‌المللی مورداستفاده قرار‌می‌گیرد براساس عمل متقابل از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی، مالیاتها وهزینههای بازرسی و سایر عوارض و هزینه‌های ملی معاف خواهد بود.
۴ – تجهیزات هوانوردی موردنیاز جاری، و همچنین مواد و کالاهای نگهداری شده در هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد تنها با موافقت مقامات گمرکی طرف متعاهد دیگر در آن سرزمین قابل تخلیه است. در این صورت می‌توان آنها را تا‌زمانی که طبق مقررات گمرکی مجدداً صادر می‌شوند و یا ترتیب دیگری در مورد آن داده‌شود تحت نظارت مقامات نامبرده قرار داد.
۵ – مسافران، اثاثیه مسافران و باری که از سرزمین یک طرف متعاهد در ترانزیت مستقیم قرار دارند و از حریمی که در فرودگاه بدین‌منظور اختصاص یافته خارج نمی‌شوند، فقط مشمول کنترل ساده‌ای خواهند بود. اثاثیه مسافر و بار تا زمانی که در ترانزیت مستقیم‌است از حقوق گمرکی و سود بازرگانی و هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
۶ – اسناد رسمی حاوی آرم رسمی شرکت هواپیمایی مانند برچسب چمدان، بلیط‌هواپیما، بارنامه، کارت اجازه ورود به هواپیما و جدول زمانبندی که به داخل سرزمین هر‌طرف متعاهد برای استفاده اختصاصی شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر‌وارد می‌شود، از کلیه حقوق گمرکی و سود بازرگانی و یا مالیاتها براساس عمل متقابل معاف خواهد بود.
ماده ۷ – تسهیلات و هزینه‌های فرودگاهی
۱ – هر یک از طرفهای متعاهد در سرزمین خود فرودگاه یا فرودگاههایی را جهت‌استفاده شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر در مسیر مشخص شده تعیین‌خواهد کرد، و تسهیلات ارتباطی، هوانوردی، هواشناسی و سایر خدماتی را که برای‌بهره‌برداری سرویس‌های موردتوافق لازم است دراختیار شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر قرار خواهد داد.
۲ – هر یک از طرفهای متعاهد می‌تواند در قبال استفاده هواپیماهای شرکت‌هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر از فرودگاهها و سایر تأسیسات آن هزینه‌های‌عادلانه و معقولی دریافت دارد، مشروط بر آنکه میزان این هزینه‌ها از آنچه شرکتهای حمل و‌نقل هوایی آن که در سرویس‌های مشابه بین‌المللی تردد می‌کنند، برای استفاده از چنین‌فرودگاه و تأسیساتی می‌پردازند، تجاوز نکند.
ماده ۸ – مقررات ظرفیت و تصویب برنامه‌های پرواز
۱ – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد از رفتار عادلانه و برابر‌برخوردار خواهند بود تا بتوانند برای انجام سرویس‌های موردتوافق در مسیرهای مشخص‌شده از فرصتهای متساوی بهره‌مند باشند.
۲ – در انجام سرویس‌های موردتوافق، شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف‌متعاهد، منافع شرکت هواپیمایی طرف دیگر را موردنظر قرار خواهد داد تا من‌غیرحق در‌سرویس‌های طرف دیگر در تمام یا قسمتی از همان مسیرها اثر نامطلوب ایجاد نشود.
۳ – هدف اصلی از برقراری سرویس‌های موردتوافق توسط شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد، تأمین ظرفیت کافی با ضریب بار مناسب جهت رفع نیازمندیهای جاری و پیش‌بینی شده معقول برای حمل مسافر و بار و پست بین سرزمین‌طرف متعاهد تعیین کننده شرکت هواپیمایی و سرزمین متعاهد دیگر می‌باشد.
۴ – شرکت هواپیمایی تعیین شده یک طرف متعاهد همچنین می‌تواند با رعایت اصول مندرج در بندهای (۱)، (۲) و (۳) این ماده، ظرفیتی را برای رفع نیازمندیهای حمل و‌نقل بین سرزمین‌های کشورهای ثالث مندرج در جدول مسیر پیوست این موافقتنامه و‌سرزمین طرف متعاهد دیگر تأمین نماید.
۵ – ظرفیتی که عرضه می‌شود شامل تعداد سرویس‌ها و نوع هواپیماهای مورداستفاده شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد در سرویس‌های موردتوافق‌می‌تواند از سوی شرکتهای هواپیمایی تعیین شده پیشنهاد شود. پیشنهاد فوق پس از مذاکره‌و تبادل‌نظر بین شرکتهای هواپیمایی تعیین شده با رعایت اصول مندرج در بندهای (۱)، (۲) و (۳) این ماده ارائه خواهد شد .ظرفیت مذکور با تصویب مقامات هواپیمایی طرفهای‌متعاهد تعیین و اجراء خواهد شد.
۶ – در صورت عدم توافق بین شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد، مسائل مندرج در بند (۵) از طریق توافق بین مقامات هواپیمایی دو طرف متعاهد حل و فصل خواهد گردید. تا زمانی که این توافق حاصل نگردیده، ظرفیت عرضه شده توسط شرکتهای‌هواپیمایی تعیین شده بدون تغییر باقی خواهد ماند.
۷ – شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد، حداکثر سی روز قبل از شروع سرویس‌ها در مسیرهای مشخص شده، برنامه‌های پرواز را برای تصویب به مقامات‌هواپیمایی طرف متعاهد دیگر تسلیم خواهد نمود. در مورد تغییرات بعدی نیز به همین‌ترتیب عمل خواهد شد. در موارد خاص می‌توان این محدوده زمانی را با تصویب مقامات‌نامبرده کاهش داد.
ماده ۹ – شناسایی گواهینامه‌ها و پروانه‌ها
گواهینامه‌های قابلیت پرواز و گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که توسط یک‌طرف متعاهد صادر شده یا اعتبار یافته و هنوز به قوت خود باقی باشد، برای بهره‌برداری از‌مسیرها و سرویس‌های موضوع این موافقتنامه، توسط طرف متعاهد دیگر معتبر شناخته‌خواهد شد، مشروط بر این که شرایط صدور یا اعتبار گواهینامه‌ها و پروانه‌های مزبور‌مساوی یا بیش از حداقل استانداردهایی باشد که به موجب کنوانسیون وضع شده یا خواهدشد. در حال حاضر هر طرف متعاهد این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در مورد پرواز‌از فراز سرزمین خود از شناسایی گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که برای اتباع آن‌توسط طرف متعاهد دیگر یا هر دولت دیگری صادر شده یا معتبر شناخته شده خودداری‌نماید.
ماده ۱۰ – نرخهای حمل و نقل هوایی
۱ – نرخهای مورد اجراء توسط شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد در‌سرویس‌های مورد توافق در سطح معقولی خواهد بود که باتوجه به کلیه عوامل مربوط از‌جمله هزینه بهره‌برداری و سود معقول و خصوصیات سرویس و نرخهای شرکتهای‌هواپیمایی دیگر که در تمام یا قسمتی از همان مسیرها سرویس‌های منظم انجام می‌دهند، وضع می‌گردد.
۲ – نرخهای موضوع بند (۱) این ماده براساس قواعد زیر تعیین می‌گردد :
الف – در صورتی که شرکتهای هواپیمایی تعیین شده دو طرف متعاهد عضو یک‌اتحادیه بین‌المللی شرکتهای هواپیمایی با مکانیسم تعیین نرخ باشند و یک قطعنامه نرخ، راجع به سرویس‌های مورد توافق از قبل وجود داشته باشد، نرخها براساس این قطعنامه بین شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد توافق خواهد شد.
ب – در صورتی که قطعنامه نرخ راجع به سرویس‌های موردتوافق وجود نداشته باشد یا هیچکدام از شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد یا یکی از آنها عضو‌اتحادیه شرکتهای هواپیمایی موضوع جزء ( الف) فوق نباشند شرکتهای هواپیمایی تعیین‌شده طرفهای متعاهد در مورد نرخهایی که برای سرویس‌های موردتوافق اعمال می‌گردد بین خود توافق خواهند کرد.
پ – نرخهایی که به این ترتیب مورد توافق قرار می‌گیرد لااقل سی روز قبل از تاریخ پیشنهادی اجراء برای تصویب به مقامات هواپیمایی طرفهای متعاهد تسلیم خواهد گردید.این محدوده زمانی با موافقت مقامات مذکور قابل کاهش است.
ت – در صورتی که شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفهای متعاهد نتوانند در باره نرخهای قابل اجراء به توافق برسند یا در صورتی که یک طرف متعاهد شرکت هواپیمایی‌خود را به منظور انجام سرویس‌های مورد توافق تعیین ننموده باشد و یا چنانچه در فاصله پانزده روز اول از دوره سی روزه موضوع جزء (پ) این ماده، مقامات هواپیمایی یک طرف متعاهد عدم رضایت خود را از هر یک از نرخهای توافق شده بین شرکتهای هواپیمایی طرفهای متعاهد طبق جزء‌های (الف) و (ب) این ماده به مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر اعلام دارند، مقامات هواپیمایی طرفهای متعاهد اهتمام خواهند نمود در مورد نرخهای مناسب به توافق برسند. به طور کلی هیچ نرخی قبل از تصویب مقامات هواپیمایی طرفهای‌متعاهد به مورد اجراء گذارده نخواهد شد.
۳ – نرخهای تعیین شده به موجب این ماده تا زمانی که نرخهای جدید تعیین نشده‌باشد، به قوت خود باقی خواهد ماند.
ماده ۱۱ – امنیت هوانوردی
۱ – طرفهای متعاهد در راستای حقوق و تعهدات خود به موجب حقوق بین‌الملل تأکید می‌نمایند که تعهد آنان در قبال یکدیگر درخصوص حفظ امنیت هواپیمایی کشوری در برابر اعمال مداخله‌گرایانه غیرقانونی جزء لاینفکی از این موافقتنامه را تشکیل می‌دهد.
طرفهای متعاهد بدون تحدید کلیت حقوق و تعهداتی که به موجب حقوق بین‌الملل‌به‌عهده دارند، به ویژه طبق مفاد کنوانسیون راجع به جرائم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در‌هواپیما امضاء شده در توکیو به تاریخ ۱۳۴۲/۶/۲۳ هجری شمسی مطابق با ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۳میلادی، کنوانسیون راجع به جلوگیری از تصرف غیرقانونی هواپیما امضاء شده در لاهه به تاریخ ۱۳۴۹/۹/۲۵ هجری شمسی مطابق با ۱۶ دسامبر ۱۹۷۰ میلادی و کنوانسیون راجع به‌جلوگیری از اعمال غیرقانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری امضاء شده در مونترال به تاریخ ۱۳۵۰/۷/۱ هجری شمسی مطابق با ۲۳ سپتامبر ۱۹۷۱ میلادی و پروتکل جلوگیری از‌اعمال غیرقانونی خشونت آمیز در فرودگاههایی که در خدمت هواپیمایی کشوری هستند امضاء شده در مونترال به تاریخ ۵/۱۲/۱۳۶۶ مطابق با ۲۴ فوریه ۱۹۸۸ میلادی عمل خواهند‌کرد.
۲ – طرفهای متعاهد حسب تقاضا، کلیه مساعدتهای لازم را به یکدیگر جهت‌جلوگیری از تصرف غیرقانونی هواپیماهای کشوری و سایر اعمال غیرقانونی علیه امنیت این هواپیماها، مسافرین و خدمه آنها، فرودگاهها و تأسیسات هوانوردی و هرنوع تهدید دیگر علیه امنیت هواپیمایی کشوری ارائه خواهند کرد.
۳ – طرفهای متعاهد باید در روابط دوجانبه خود طبق مقررات امنیت هوانوردی مصوب سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری که به عنوان ضمائم کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی شناخته شده‌اند تا حدودی که مقررات امنیتی مزبور در مورد طرفهای متعاهد قابل اجرا است عمل نمایند. هر یک از طرفهای متعاهد باید از متصدیان هواپیمایی که محل ثبت آن هواپیماها یا محل اصلی کار و یا اقامت دائمی متصدیان آنها در سرزمین وی‌واقع شده و نیز از متصدیان فرودگاههای واقع در سرزمین خود بخواهد که مطابق مقررات‌هوانوردی مزبور عمل کنند.
۴ – هر طرف متعاهد می‌تواند از متصدیان هواپیماها بخواهد که مقررات امنیت‌هوانوردی مورد اشاره در بند (۳) فوق را که طرف متعاهد دیگر برای ورود به سرزمین خود، خروج از آن یا در مدت توقف در آنجا مقرر کرده است، رعایت کنند. هر طرف متعاهد باید اطمینان حاصل کند که در سرزمین آن اقدامات کافی برای حفاظت از هواپیماها و بازرسی مسافران، خدمه، لوازم همراه مسافر، اثاثیه مسافر، بار و خواروبار هواپیما پیش از سوارشدن مسافران یا بارگیری و به هنگام آن به نحو مؤثر انجام می‌شود. همچنین هر طرف متعاهد باید‌هر درخواستی را که طرف متعاهد دیگر برای انجام اقدامات امنیتی ویژه معقول جهت مقابله با تهدیدی خاص به عمل آورد، با نظر مساعد موردتوجه قرار دهد.
۵ – هرگاه هواپیماهای کشوری به طور غیرقانونی تصرف شود و یا اعمال غیرقانونی دیگر علیه امنیت این هواپیماها، مسافرین و خدمه آنها، فرودگاهها یا تأسیسات هوانوردی صورت پذیرد، و یا تهدیدی در این مورد انجام گیرد، طرفهای متعاهد باید از طریق تسهیل ارتباطات و اتخاذ تدابیر مناسب دیگر به منظور ختم سریع و بی‌خطر حادثه و یا خنثی کردن‌تهدید مزبور به یکدیگر یاری رسانند.
ماده ۱۲ – تسلیم آمار
مقامات هواپیمایی هر طرف متعاهد اطلاعات و آمار مربوط به حمل و نقل انجام شده در سرویس‌های مورد توافق توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده خود به سرزمین طرف متعاهد دیگر یا از آن سرزمین را که معمولاً توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده برای‌مقامات هواپیمایی ملی خود تهیه و به آنها ارائه می‌گردد، بنابر تقاضا در اختیار مقامات‌هواپیمایی طرف متعاهد دیگر قرار خواهند داد. ارائه هرگونه اطلاعات اضافی آماری حمل و نقل مورددرخواست مقامات هواپیمایی یک طرف متعاهد از مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر منوط به مذاکره و توافق طرفهای متعاهد خواهد بود.
ماده ۱۳ – مشاوره ، تغییر و اصلاح
۱ – هر طرف متعاهد یا مقامات هواپیمایی آن می‌توانند در هر زمان از طرف متعاهد دیگر یا مقامات هواپیمایی آن تقاضای مشاوره کنند.
۲ – مشاوره مورد تقاضای یک طرف متعاهد یا مقامات هواپیمایی آن ظرف شصت‌روز از تاریخ دریافت تقاضا آغاز خواهد شد.
۳ – هر یک از طرفهای متعاهد می‌تواند در هر زمان که لازم بداند خواستار تغییر یا‌اصلاح مفاد این موافقتنامه شود و در این صورت طرفهای متعاهد باید ظرف شصت روز از‌تاریخ دریافت تقاضای مذاکره توسط طرف متعاهد دیگر در این خصوص به مذاکره بپردازند.
۴ – هر گونه تغییر یا اصلاح این موافقتنامه با رعایت مفاد ماده (۱۸) این موافقتنامه، به‌مورد اجراء نهاده خواهد شد.
۵ – علی‌رغم مفاد بند (۴) اصلاحات جدول مسیر پیوست این موافقتنامه می‌تواند، به‌طور مستقیم بین مقامات هواپیمایی طرفهای متعاهد مورد توافق قرار گیرد. این اصلاحات با‌مبادله یادداشت از طریق دیپلماتیک لازم‌الاجراء خواهد گردید.
ماده ۱۴ – حل اختلافات
۱ – هرگاه در مورد تفسیر یا اجرای این موافقتنامه و پیوست (پیوستهای) آن بین طرفهای متعاهد اختلافی بروز نماید، طرفهای متعاهد در مرحله نخست اهتمام خواهند کرد که اختلاف را از طریق مذاکره حل و فصل نمایند.
۲ – هرگاه طرفهای متعاهد نتوانند اختلاف را از طریق مذاکره حل و فصل کنند،می‌توانند با توافق موضوع را جهت کسب نظر مشورتی به هر شخص یا هیأتی ارجاع کنند.
۳ – چنانچه طرفهای متعاهد به موجب بندهای (۱) و (۲) فوق در مورد حل اختلاف‌به نتیجه نرسند هر یک از طرفهای متعاهد می‌تواند با رعایت قوانین و مقررات مربوط خود، ضمن ارسال اطلاعیه‌ای برای هر طرف متعاهد دیگر موضوع را به یک هیأت داوری سه نفره‌مرکب از دو داور منتخب طرفهای متعاهد و یک سرداور ارجاع نماید. در صورت ارجاع امر به داوری، هر یک از طرفهای متعاهد ظرف مدت شصت روز از‌تاریخ دریافت اطلاعیه ارجاع اختلاف به داوری، نسبت به معرفی یک داور اقدام می‌کند و‌داوران منتخب طرفهای متعاهد ظرف مدت شصت روز از تاریخ آخرین انتخاب، سرداور را‌تعیین خواهند کرد. چنانچه هر یک از طرفهای متعاهد ظرف مدت مقرر داور خود را تعیین‌نکند، و یا داوران منتخب ظرف مدت مذکور، در مورد انتخاب سرداور به توافق نرسند، هر‌یک از طرفهای متعاهد می‌تواند از رئیس شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری‌بخواهد که حسب مورد داور طرف ممتنع یا سرداور را تعیین نماید.
سرداور باید در هر صورت تابعیت کشوری را دارا باشد که در زمان انتخاب با طرفهای متعاهد روابط دیپلماتیک دارد.
۴ – در مواردی که سرداور باید توسط رئیس شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری تعیین شود چنانچه رئیس شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری از انجام وظیفه مذکور معذور یا تبعه یکی از طرفهای متعاهد باشد، انتصاب توسط معاون رئیس‌انجام خواهد شد، و چنانچه معاون رئیس نیز از انجام وظیفه مذکور معذور یا تبعه یکی از‌طرفهای متعاهد باشد، این انتصاب توسط عضو ارشد شورا که تابعیت هیچیک از طرفهای متعاهد را نداشته باشد، انجام خواهد شد.
۵ – هیأت داوری باتوجه به سایر مواردی که طرفهای متعاهد توافق نموده‌اند آیین و‌محل داوری را تعیین خواهد نمود.
۶ – تصمیمات هیأت داوری برای طرفهای متعاهد لازم‌الاتباع است.
۷ – مخارج داوری، شامل هزینه‌ها و دستمزدهای داوران به نسبت مساوی توسط طرفهای متعاهد پرداخت خواهد گردید. هرگونه مخارجی که توسط شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری در رابطه با نصب سرداور و یا داور طرف ممتنع به شرح مندرج در بند (۳) این ماده بوجود آید به عنوان بخشی از هزینه‌های داوری محسوب خواهد‌گردید.
ماده ۱۵ – فسخ
هر طرف متعاهد می‌تواند در هر زمان قصد خود را مبنی‌بر فسخ این موافقتنامه طی‌اطلاعیه کتبی به طرف متعاهد دیگر اعلام نماید. این اطلاعیه همزمان به اطلاع سازمان‌بین‌المللی هواپیمایی کشوری نیز خواهد رسید و در این صورت موافقتنامه دوازده ماه پس‌از دریافت اطلاعیه فسخ توسط طرف متعاهد دیگر فسخ شده تلقی خواهد شد، مگر آن که‌اطلاعیه فسخ قبل از انقضای این مدت با تراضی طرفهای متعاهد مسترد شود. هرگاه طرف متعاهد دیگر دریافت اطلاعیه فسخ را اعلام نکند، اطلاعیه مزبور چهارده روز پس از وصول‌آن به سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری دریافت شده تلقی خواهد شد.
ماده ۱۶ – مطابقت با کنوانسیونها یا موافقتنامه‌های چند جانبه
چنانچه کنوانسیون یا موافقتنامه چند جانبه حمل و نقل هوایی در مورد هر دو طرف متعاهد لازم‌الاجراء گردد، این موافقتنامه و پیوست (پیوستهای) آن باید از طریق مذاکره به‌شرح مندرج در ماده (۱۳) به نحوی اصلاح شود که مفاد آن با مقررات کنوانسیون یا‌موافقتنامه مزبور انطباق یابد.
ماده ۱۷ – ثبت
این موافقتنامه و پیوست (پیوستهای) آن و هرگونه اصلاحیه آن نزد سازمان‌بین‌المللی هواپیمایی کشوری به ثبت خواهد رسید.
ماده ۱۸ – لازم‌الاجراء شدن
این موافقتنامه از تاریخ آخرین اطلاعیه هر طرف متعاهد به طرف متعاهد دیگر‌مبنی‌بر اینکه اقدامات لازم را طبق قوانین و مقررات خود برای لازم‌الاجراء‌شدن این‌موافقتنامه به‌عمل آورده، به مورد اجراء گذارده خواهد شد.
با تأیید مفاد این موافقتنامه، نمایندگان تام‌الاختیار امضاء‌کننده زیر که از طرف دولتهای متبوع خود مجاز می‌باشند این موافقتنامه را در یک مقدمه و هجده ماده و یک پیوست امضاء نمودند.
این موافقتنامه در تهران در تاریخ ۱۳۸۱/۲/۳۰ هجری شمسی برابر با بیستم ژوئن۲۰۰۲ میلادی در دو نسخه اصلی به زبانهای فارسی، آذربایجانی و انگلیسی که هر سه متن دارای اعتبار یکسان می‌باشد تنظیم گردید. در صورت اختلاف در تفسیر متون، متن‌انگلیسی ملاک عمل خواهد بود.
ازطرف ازطرف
دولت جمهوری اسلامی ایران دولت جمهوری آذربایجان
پیوست
۱ – مسیرهایی که قرار است توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده جمهوری اسلامی‌ایران مورد بهره‌برداری قرار گیرد :
نقاط مبدأ نقاط واسط نقاط مقصد نقاط ماوراء
—————————————————————————————–
تهران ،تبریز بعداً تعیین باکو، گنجه بعداً تعیین
ونقاطی دیگر خواهدشد. ونقاطی دیگر خواهدشد.
۲ – مسیرهایی که قرار است توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده دولت جمهوری آذربایجان موردبهره‌برداری قرار گیرد:
نقاط مبدأ نقاط واسط نقاط مقصد نقاط ماوراء
————————– ———————————————————–
باکو، گنجه بعداً تعیین تهران، تبریز بعداً تعیین
و نقاطی‌دیگر خواهد شد و‌نقاطی‌دیگر خواهد شد.
تذکر
۱ – هر شرکت هواپیمایی تعیین شده می‌تواند نقاط واسط و نقاط ماوراء مشخص شده در پیوست این موافقتنامه را در شرایطی مورد بهره‌برداری قرار دهد که حق بهره‌برداری‌از آزادی پنجم حمل و نقل بین این گونه نقاط و سرزمین طرف متعاهد دیگر اعمال نگردد مگر اینکه در این مورد بین دو طرف متعاهد براساس توصیه‌های شرکتهای هواپیمایی تعیین‌شده توافقی به‌عمل آمده باشد.
۲ – از نقاط واسط و نقاط ماوراء در هر یک از مسیرهای مشخص شده می‌توان به‌اختیار شرکتهای هواپیمایی تعیین شده درهرپروازیا کلیه پروازها صرفنظر نمود.
۳ – تعداد پروازها و انواع هواپیماهای شرکتهای هواپیمایی تعیین شده به شرط تأیید مقامات هواپیمایی دو طرف متعاهد بین شرکتهای هواپیمایی معینه مورد توافق قرار خواهد‌گرفت.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن موافقتنامه شامل مقدمه و هجده ماده و‌یک پیوست در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ بیست و سوم اردیبهشت ماه یکهزار و‌سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۸۲/۲/۳۱ به تأیید‌شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – مهدی کروبی
