هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۴ /۵ /۱۳۸۶ بنا به پیشنهاد شماره ۱۷۸۵۰ /۱۱ مورخ ۶ /۹ /۱۳۸۵ وزارت راه و ترابری و به استناد تبصره (۳) ماده (۲) قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل و نقل ریلی کشور ـ مصوب ۱۳۸۴ ـ آیین نامه اجرایی کمیسیونهای جلوگیری از سوانح راه آهن را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی کمیسیونهای جلوگیری از سوانح راه‌آهن مصوب ۱۳۸۶,۰۵,۲۴با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده ۱
در این آیین نامه عبارات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:
الف- کمیسیون سوانح ناحیه: کمیسیونی متشکل از اعضاء به شرح آتی است که به منظور کنترل و بکارگیری آیین نامه‌ها و دستورالعملهای اجرایی، پیشگیری و رسیدگی به سوانح احتمالی در نواحی راه آهن جمهوری اسلامی ایران تشکیل می گردد.
ب- کمیسیون عالی سوانح: کمیسیونی متشکل از اعضاء به شرح آتی است که به منظور پیشگیری از سوانح احتمالی، تهیه دستورالعملها و مقررات عملیاتی و اجرایی و نظارت بر اجرای آنها و رسیدگی به تقاضای تجدید نظر نسبت به آرای صادره در کمیسیونهای سوانح نواحی به شرح مندرج در این آیین نامه در مرکز راه آهن جمهوری اسلامی ایران تشکیل می گردد.
ماده ۲
کمیسیون جلوگیری از سوانح راه آهن مستقر در نواحی که در این آیین نامه کمیسیون سوانح ناحیه نامیده می شود، با عضویت مدیرکل یا معاون فنی ناحیه و پنج نفر خبره در هر یک از رسته‌های ناوگان، سیر و حرکت، خط و ابنیه فنی، علایم و ایمنی که با پیشنهاد مدیرکل ناحیه و تأیید کمیسیون عالی سوانح راه آهن برای یک دوره دو ساله قابل تمدید انتخاب می شوند، تشکیل می گردد.
تبصره ۱ ـ مدیرکل یا معاون فنی ناحیه، رییس، و عضو خبره ایمنی، دبیر کمیسیون می باشد.
تبصره ۲ ـ هرگاه به عللی تغییر اعضای کمیسیون قبل از انقضای مدت دو سال ایجاب نماید، عضو یا اعضای جدید با همان شرایط انتخاب خواهند شد.
ماده ۳
کمیسیون سوانح ناحیه جهت رسیدگی به سانحه اقدامات زیر را بعمل می آورد:
الف– به سرعت در محل حاضر شده و ضمن تهیه کروکی صحنه و بررسی علل و عوامل وقوع آن، صورتمجلس وضعیت سانحه را تنظیم و تحقیقات اولیه را از مباشرین، مسببین و شاهدین معمول و اظهارات آنان را در برگ تحقیق قید می نماید.
تبصره ۱ ـ در صورت عدم امکان حضور هر یک از افراد مذکور جانشین وی که قبلاً به تأیید کمیسیون عالی سوانح رسیده است اعزام می گردد.
تبصره ۲ ـ در مواردی که سوانح ریلی منجر به قتل یا جرح شود نماینده نیروی انتظامی راه آهن نیز بایستی همراه کمیسیون اعزام شود.
تبصره ۳ ـ در صورت وقوع سانحه ریلی که مدیریت آن خارج از توان و ظرفیت راه آهن باشد ضمن انجام وظایف کمیسیون سوانح (موارد بندهای «الف» و «ب» این ماده) موضوع بعنوان بحران تلقی و بلافاصله مسئولین مربوطه راه آهن مراتب را با سریعترین وسیله ممکن به اطلاع بالاترین مقام مسئول می رسانند که در این شرایط مطابق طرح جامع امداد و نجات کشور موضوع تصویب نامه شماره ۲۲۸۲ /ت۲۴۴۱۲هـ مورخ ۲۳ /۱ /۱۳۸۲ اقدام خواهد شد.
ب– پس از تکمیل تحقیقات ضمن تشکیل جلسه با حضور کلیه اعضا و تعیین خسارات وارده به ناوگان، خط و ابنیه فنی، علائم، تأسیسات و تجهیزات، افراد و دیگر موارد ناشی از سانحه، علت یا علل وقوع سانحه، مسئول یا مسئولین آن و میزان مسئولیت هر یک را طی صورتجلسه‌ای تعیین می نماید.
تبصره ۱ ـ نظریه کمیسیون سوانح ناحیه با اکثریت آراء معتبر می باشد. در صورت تساوی آراء تصمیمی که مطابق نظر رییس کمیسیون باشد، ملاک عمل خواهد بود.
تبصره ۲ ـ در مواردی که سوانح ریلی منجر به قتل یا جرح شود یک نسخه از نظریه کمیسیون سوانح ناحیه به نیروی انتظامی راه آهن ارسال می گردد. نیروی انتظامی ناحیه بعنوان ضابط دادگستری مکلف است نظریه کمیسیون را به همراه پرونده قضایی به دادگستری محل ارسال نماید.
ج– کمیسیونهای سوانح نواحی به منظور پیشگیری از سوانح هر ماه باید از کلیه خطوط، تأسیسات، تجهیزات و عملیات در محدوده ناحیه خود بازدید نمایند و علاوه بر ثبت ایرادها در دفتر مخصوص ایستگاه یک نسخه از آن را جهت تنظیم صورت مجلس کمیسیون و پیگیریهای بعدی به دبیر کمیسیون ارایه نمایند و اعضای کمیسیون باید از رفع نواقص در بازدید بعدی مطمئن شوند.
ماده ۴
چنانچه مسئول یا مسئولین وقوع سانحه از کارکنان راه آهن باشند مدیرکل ناحیه مراتب را ضمن ابلاغ به آنان به هیئتهای رسیدگی به تخلفات اداری یا کمیته انضباط کار (حسب مورد) جهت اقدام اعلام و در صورتی که مسئولیت متوجه شرکتهای حمل و نقل ریلی یا پیمانکاری یا سایر اشخاص باشد، نظریه کمیسیون را به آنان ابلاغ می نماید. هر یک از مسئولین سانحه که به نظر کمیسیون سوانح ناحیه اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ مراتب اعتراض کتبی خود را به ناحیه راه آهن مربوط تحویل و رسید اخذ نمایند تا پرونده جهت رسیدگی به کمیسیون عالی سوانح راه آهن ارسال گردد. ناحیه راه آهن مربوط موظف است اعتراض دریافتی را جهت طرح در کمیسیون عالی سوانح به دبیرخانه کمیسیون مذکور ارسال نماید.
تبصره ـ در مواردی که پرونده در مراجع قضایی در حال رسیدگی بوده و اصحاب دعوی به نظریه کمیسیون سوانح ناحیه اعتراض داشته باشند، موضوع جهت رسیدگی و اظهار نظر به کمیسیون عالی سوانح ارجاع خواهد شد.
ماده ۵
کمیسیون عالی رسیدگی به سوانح راه آهن که در این آیین نامه کمیسیون عالی سوانح نامیده می شود با عضویت یک نفر رییس و پنج نفر خبره امور ناوگان ، سیر و حرکت ، خط و ابنیه فنی ، علایم و ایمنی (دبیر کمیسیون ) با پیشنهاد مدیر عامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و تأیید وزیر راه و شهرسازی تشکیل می گردد. افراد مذکور در زمان عضویت در کمیسیون عالی سوانح نباید مسؤولیتی در راه آهن داشته باشند.
تبصره ۱ ـ در موارد رسیدگی به اعتراضات اصحاب دعوی به نظریه کمیسیونهای سوانح نواحی، نماینده انجمن صنفی شرکتهای حمل و نقل ریلی به اعضای کمیسیون اضافه می شود.
تبصره ۲– رییس کمیسیون عالی سوانح فردی خبره و با حداقل (۳) سال سابقه عضویت در هیئت مدیره یا در سمت معاونت مدیر عامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و یا عضویت در کمیسیون عالی سوانح می باشد.
تبصره ۳ ـ هرگاه به عللی تغییر اعضای کمیسیون عالی سوانح قبل از انقضای مدت دو سال ایجاب نماید، عضو یا اعضای جدید با همان شرایط انتخاب خواهند شد.
تبصره ۴ ـ جلسات کمیسیون عالی سوانح با حضور کلیه اعضاء رسمیت یافته و نظریه کمیسیون با اکثریت آراء معتبر خواهد بود.
تبصره ۵ ـ در صورت عدم امکان حضور هر یک از افراد مذکور جانشین وی که قبلاً به پیشنهاد مدیرعامل راه آهن و تأیید وزیر راه و ترابری رسیده است، در جلسه شرکت می نماید.
تبصره ۶ ـ کمیسیون عالی سوانح موظف است به منظور ارتقای ایمنی، کلیه حوادث مهم را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و دستورالعملهای مورد نیاز جهت جلوگیری از تکرار حوادث مشابه صادر نماید.
تبصره ۷ ـ کمیسیون عالی سوانح موظف به تهیه دستورالعملها و اصلاح مقررات در جهت ارتقاء ایمنی و ایجاد روش واحد جهت عملیات ریلی در راه آهن می باشد.
ماده ۶
نظریه کمیسیون عالی سوانح راه آهن غیر قابل اعتراض بوده و نظریه این کمیسیون و نیز نظریه کمیسیونهای سوانح نواحی (در صورت عدم اعتراض اصحاب دعوی در موعد مقرر) در صدور آرای قضایی بعنوان نظریه کارشناسی ملاک عمل قرار می گیرد.
معاون اول رئیس جمهور- پرویز داودی
