آیین نامه همکاری وزارتخانه ها، سازمانها و مراکز تولیدی و آموزشی در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۶/ ۸/ ۱۳۷۱ بنا به پیشنهاد شماره ۴۶۶۳/ ۱۲۰ مورخ ۱۳/ ۳/ ۱۳۷۱ وزارت آموزش و پرورش، و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اجرای، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تغییر نظام آموزش و پرورش دوره متوسطه، آیین نامه «همکاری وزارتخانه ها، سازمانها و مراکز تولیدی و آموزشی در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه» را به شرح زیر تصویب نمود.
ماده ۱
آموزشهای مشمول نظام جدید آموزش متوسطه (کار – دانش) به آموزشهایی گفته می شود که اسباب ایجاد مهارت های لازم و به فعالیت درآمدن استعدادهای نهفته دانش آموزان و جوانان در سن تحصیل را فراهم آورده و آنان را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار مشخص در سطوح کارگر ماهر و نیمه ماهر و کاردانی آماده سازد، یا مهارت و دانش آنها را برای انجام کاری که به آنان محول شده است تا سطوح مطلوب افزایش بخشد.
فصل اول – آموزشهای مشمول قانون کار
ماده ۲
آموزشهای مشمول این فصل عبارت است از کلیه آموزشهای مهارتی و کوتاه مدتی که مشمول قانون کارآموزی بوده و توسط یا با نظارت وزارت کار و امور اجتماعی به اجرا گذاشته می شوند.
ماده ۳
مراکز آموزش مهارت برای اجرای آموزشهای موضوع این آیین نامه می تواند یکی از انواع زیر باشد:
الف – مراکز آموزش مهارت موضوع ماده (۱۰۸) قانون کار.
ب – مراکز آموزش مهارت وزارت آموزش و پرورش که براساس ماده (۱۰) این آیین نامه مجری آموزشهای کار – دانش، گردند.
ج – مؤسسات کارآموزی و آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد که دارای پروانه مربوط باشند.
د – مرکز آموزش مهارت جوار کارخانه ها یا مؤسسات تولیدی و خدماتی مشمول قانون کارآموزی.
هـ – کلیه مؤسسات و واحدهای تولیدی و خدماتی که به شیوه استاد ـ شاگردی، یا شیوه های مناسب دیگر به ترتیب کارآموز همت گمارند، مشروط بر آنکه برنامه های آموزشی متناسب با فعالیت و نیاز آنها باشد.
ماده ۴
استانداردهای مهارت در سطوح مختلف توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می شود . در مواردی که استاندارد مهارت وجود ندارد استاندارد لازم توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه و به تصویب مرجع قانونی آن در وزارت کار و امور اجتماعی می رسد.
ماده ۵
آزمونهای مهارت موضوع این فصل توسط وزارت کار و امور اجتماعی برگزار می شود. برای مناطقی که وزارت کار و امور اجتماعی امکانات لازم برای برگزاری آزمون مهارت ندارد، این وظیفه با همکاری و نظارت وزارت کار و امور اجتماعی به عهده وزارت آموزش و پروش است.
تبصره – صدور گواهینامه مهارت با وزارت کار و امور اجتماعی است .
ماده ۶
تدوین برنامه های آموزشی و تعیین مواد و کتابهای آموزشی و کمک آموزشی برای نیل به استانداردهای مهارت موضوع این فصل، برای آن گروه از موسسات آموزش و پرورش که نسبت به اجرای دوره های مهارت آموزی اقدام می نمایند بر عهده وزارت آموزش و پرورش است، تا بر اساس آن سایر دستگاهها بتوانند در صورت لزوم تغییرات لازم را در برنامه های آموزشی خود اعمال نمایند.
ماده ۷
تعیین انواع زمینه های و رشته های مهارت آموزی و انتخاب روشهای متناسب با نیازهای منطقه برای جوابگویی به نیازهای نیروی انسانی برنامه های توسعه منطقه در چارچوب قوانین، مقررات، سیاستها و آیین نامه های مصوب بر عهده کمیسیون هماهنگی آموزش فنی و حرفه ای استان وابسته به شورای عالی هماهنگی آموزش فنی و حرفه ای کشور است.
ماده ۸
وزارت کار و امور اجتماعی موظف است بخشی از ظرفیت مراکز آموزشی تابع خود را برای پذیرش دانش آموزان شاخه کار دانش جهت مهارت آموزی اختصاص دهد.
تبصره ۱ – سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه همکای لازم را برای توسعه مراکز کارآموزی و ترتیب مربی مورد نیاز وزارت کار و امور اجتماعی به عمل خواهند آورد.
تبصره ۲ – دستورالعمل چگونگی پذیرش این افراد در مراکز کارآموزی توسط وزارتخانه های آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی تهیه می گردد.
ماده ۹(اصلاحی ۲۲/۰۱/۱۳۹۵)
همه ساله اعتبار مورد نیاز جهت آموزش مهارت توسط مراکز موضوع بندهای (ج)، (د) و (هـ) ماده (۳) این آیین نامه متناسب با توسعه متوازن این آموزش ها تأمین و در ردیف مستقلی ذیل اعتبارات وزارت آموزش و پرورش قرار می گیرد و برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) که مکلف به تولید استانداردهای مهارت آموزی، همکاری در برنامه ریزی، اجرای این آموزش ها، برگزاری آزمون های مهارتی و صدور گواهینامه های مهارتی تحت پوشش خود است، اعتبارات لازم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش (بر اساس گزارش سالانه این وزارتخانه) ذیل ردیف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) پیش بینی می شود.
تبصره ۱(اصلاحی ۲۲/۰۱/۱۳۹۵)– وزارت آموزش و پرورش می تواند علاوه بر مراکز غیردولتی موضوع ماده (۳) این آیین نامه، با سایر مراکز غیردولتی و خصوصی دارای مجوز از مراجع مربوط با رعایت ماده (۵) این آیین نامه و نیز سایر قوانین و مقررات مربوط در سقف اعتبارات مصوب همکاری نماید.
تبصره ۲(الحاقی ۲۲/۰۱/۱۳۹۵)– کارگروهی متشکل از دستگاه های اجرایی ذی ربط با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش تشکیل و نسبت به محاسبه و پیشنهاد هزینه سرانه آموزش های مهارتی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور جهت درج در لوایح بودجه سنواتی کل کشور اقدام می نماید.
ماده ۱۰
وزارت آموزش و پرورش می تواند بر اساس آیین نامه نحوه تشکیل و اداره آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد، نسبت به اخذ پروانه تاسیس آموزشگاه در آن دسته از واحدهای آموزشی تابع خود که دارای امکانات و تسهیلات موضوع آیین نامه مذکور می باشد، اقدام نمایند.
ماده ۱۱
وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و آموزش و پرورش اختیارات لازم را برای انجام مفاد مقررات این فصل به ادارات کل و مراجع ذی ربط در استانها و مناطق کشور برابر مقررات مربوط تفویض می نمایند.
فصل دوم – سایر آموزشها
ماده ۱۲
آموزشهای مشمول این فصل عبارتند از:
۱ – آموزشهای شاخه متوسطه فنی و حرفه ای و دوره کاردانی پیوسته نظام جدید متوسطه .
۲ – آموزشهای مهارتی و کوتاه مدتی که مشمول قانون کار و قانون کارآموزی نیستند.
۳ – آموزشهایی که بر اساس برنامه های درسی مصوب برای کارورزی دانش آموزان و دانشجویان در محیطهای کار ارائه می شود.
۴ – آموزشهای ترویجی کوتاه مدت که برای روستاییان، کشاورزان و دارمداران برگزار می شود.
۵ – آموزشهای مراکز آموزش روستایی و جهادسازندگی
۶ – آموزشهای هنرستان کشاورزی و دبیرستانهای دامپروری.
ماده ۱۳
وزارتخانه ها یا دستگاههایی که متولی آموزشهای این فصل هستند، استانداردهای مهارت آموزشهای موضوع این فصل را تعیین می کنند. در مواردی که استاندارد مهارت وجود ندارد، وزارت آموزش و پرورش استاندارد لازم را تهیه و به تصویب مرجع ذی ربط می رساند.
ماده ۱۴
وزارتخانه ها یا دستگاههایی که متولی آموزشهای این فصل هستند، آزمونهای مهارت مربوط به آموزشهای موضوع این فصل را برگزار می کنند. در مناطقی که وزارتخانه ها یا دستگاههای یاد شده، امکانات لازم را برای برگزاری آزمون مهارت ندارند، این وظیفه با همکاری و نظارت دستگاه ذی ربط، بر عهده وزارت آموزش و پرورش است.
تبصره – صدور گواهینامه مهارت آموزشهای موضوع این فصل بر عهده دستگاه ذی ربط است.
فصل سوم – سایر مقررات
ماده ۱۵
افرادی که واجد شرایط تحصیل در دوره متوسطه هستند و برای کسب آموزشهایی مهارتی در مراکز آموزش موضوع ماده (۳) این آیین نامه ثبت نمایند، یا از آموزشهای موضوع فصل دوم این آیین نامه استفاده کنند، می توانند برای کسب سایر آموزشهای مورد نیاز شاخه مهارت آموزی (کار – دانش)، واحدهای درسی لازم را به طور همزمان در یکی از دبیرستانهای روزانه یا نوبت دوم اخذ نمایند. همچنین دارندگان گواهینامه های مهارت می توانند واحدهای درسی لازم را در دبیرستانهای نوبت دوم بگیرند.
تبصره – به کسانی که دوره ها و واحدهای یاد شده را با موفقیت طی کنند، بر اساس مقررات، دیپلم مهارت (کار – دانش) اعطا می گردد.
ماده ۱۶
کلیه دانش آموزانی که برای کسب یا تکمیل مهارت در مراکز موضوع ماده (۳) این آیین نامه ثبت نمایند یا از آموزشهای موضوع فصل دوم این آیین نامه استفاده کنند، در مدت مهارت آموزی از مزایای مشابه سایر دانش آموزان دوره متوسطه برخودار هستند.
ماده ۱۷
کلیه وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی، همچنین موسسات تولیدی و خدماتی تابع آنها – که از این پس دستگاه اجرایی نامیده می شوند – مکلفند امکانات و تسهیلات لازم را برای همکاری در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه در واحدهای تحت پوشش خود سازماندهی کنند و یک نفر از معاونان وزارت یا سازمان را که عهده دار وظیفه برنامه ریزی و اجرای امور آموزشی است به عنوان عضو مدعو شورای موضوع ماده (۲۰) این آیین نامه به وزارت آموزش و پرورش معرفی نمایند.
ماده ۱۸
کلیه دستگاههای اجرایی که دارای مرکز آموزش، آموزشگاه یا موسسات مشابه آموزشی مناسب هستند، مکلفند ظرف سه سال نظام آموزشی دستگاه مربوط را با نظام جدید متوسطه منطبق و ظرفیت آموزشی خود را بر حسب مورد برای پذیرش دانش آموزان یا دانشجویان مشمول نظام جدید متوسطه اختصاص دهند. دستورالعمل چگونگی پذیرش این افراد در موسسات آموزشی به تصویب شورای موضوع ماده (۲۰) این آیین نامه می رسید.
تبصره ۱ – دستگاه اجرایی می تواند پذیرش این افراد را به سپردن تعهد خدمت و استخدام موکول نماید. در غیر این صورت پذیرش افراد مشمول این ماده در واحدهای آموزشی تعهد استخدامی برای دستگاه ذی ربط ایجاد نخواهد کرد.
تبصره ۲ – تامین نیروی انسانی برای اجرای دوره آموزشی موارد فوق بر عهده دستگاه اجرایی است. دستگاهها مجازند در طول ساعات موظف، از کارشناسان، مربیان و استادکاران خود برای امور آموزشی استفاده نمایند و امتیازات ویژه ای برای آنان برقرار کنند.
ماده ۱۹
کلیه دستگاههای اجرایی و واحدهای تابع آنها که فاقد واحد آموزشی می باشند، بر حسب امکانات و تسهیلات موجود خود مکلفند نسبت به پذیرش دانش آموزان مشمول نظام جدید آموزش متوسطه برای کار ورزی در واحدهای مرتبط اقدام، و امور آموزشی آنان را نظارت و سازماندهی نمایند. انجام کارورزی دانش آموزان مشمول این طرح حسب مورد با توافق دستگاه ذی ربط و وزارت آموزش و پرورش طی سال تحصیلی یا تابستان انجام می گیرد. تعیین موسسات مشمول این ماده و تهیه دستورالعملهای لازم توسط شورای موضوع ماده (۲۰) انجام می شود.
ماده ۲۰
به منظور ایجاد هماهنگی و تسهیل شرایط برای همکاری دستگاههای اجرایی با وزارت آموزش و پرورش در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه، شورای علمی و کاربردی با حضور وزیران کار و امور اجتماعی، جهاد سازندگی و مسکن و شهرسازی برای انجام وظایف زیر تشکیل می شود:
الف – تأمین امکانات و تسهیلات برای اجرای نظام جدید آموزش متوسطه .
ب – جلب همکاری دستگاههای دولتی و غیردولتی جهت مشارکت در اجرای طرح و تعیین سهم و میزان مشارکت هر یک از دستگاههای اجرایی .
ج – تعیین شیوه های هماهنگی با سایر شوراها و نهادهای مسؤول اجرای نظام جدید آموزش متوسطه و حدود وظایف هر یک .
د – تأیید و تصویب دستورالعملهای مورد نیاز برای اجرای مفاد این طرح .
ماده ۲۱
به منظور اعمال سیاستهای تشویقی و تسهیل در امر ایجاد و راه انداز مراکز آموزشی و آموزشگاه در جوار کارخانه ها و واحدهای تولیدی و خدماتی یا تاسیس موسسات آموزشی مستقل با همکاری بخش های غیردولتی، سازمان برنامه و بودجه در هر سال اعتبار ویژه ای را پیش بینی و به صورت کمک در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار می دهد تا براساس دستورالعملهای شورای موضوع ماده (۲۰) این آیین نامه و انعقاد موافقتنامه های مورد نیاز هزینه گردد.
ماده ۲۲
برای استفاده بهینه از امکانات و تجهیزات مراکز آموزشی مشمول نظام جدید آموزش متوسطه، همچنین ارتقای دانش و مهارت معلمان، مربیان و استادکاران مربوط، کلیه دستگاههای اجرایی تا حد امکان به هنگام انعقاد قرارداد برای ایجاد تاسیسات عمرانی و صنعتی با کشورهای و شرکتهای خارج نسبت به پیش بینی و کسب تهسیلات لازم برای انجام امور آموزشی و تامین نیروی انسانی ماهر اقدام کنند. دستورالعملهای لازم برای انجام این امر توسط شورای موضوع ماده (۱۸) تهیه و پس از تصویب ابلاغ می شود.
ماده ۲۳
کلیه شهرکها صنعتی مکلفند:
الف – نسبت به پیش بینی زمین مناسب برای ایجاد آموزشگاه یا واحد آموزش فنی و حرفه ای مورد نیاز برای تامین نیروی انسانی ماهر به تناسب برنامه های شهرک اقدام نمایند.
ب – نسبت به ایجاد تاسیسات فیزیکی و تجهیز آموزشگاه به تناسب پیشرفت امور شهرک اقدام و هزینه های مرتبط را از خریداران زمین و صاحبان حرف و مشاغل شهرک به تناسب دریافت نمایند.
ج – در مواردی که کارخانه ها یا موسسات نیازمند ایجاد آموزشگاه مستقل هستند زمین مورد نیاز برای انجام این امر توسط شهرک تامین و هزینه آن از کارخانه ذی ربط دریافت می شود.
تبصره – آیین نامه های مورد نیاز برای تحقق این امر به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده ۲۴
وزارت مسکن و شهرسازی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلفند برای آن دسته از افرادی که متقاضی ایجاد موسسات آموزشی برای اجرای آموزشهای فنی و حرفه ای موضوع این آیین نامه می باشند، تسهیلات ویژه قائل شده و کلیه تسهیلاتی را که برای توسعه مدارس غیرانتفاعی و آموزشگاههای آزاد در نظر می گیرند به این گونه موسسات نیز تعمیم دهند.
ماده ۲۵
وزارت آموزش و پرورش مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید که حدود (۲۵%) از ظرفیت پذیرش دانش آموزان در دوره متوسطه تا پایان برنامه دوم پنجساله به آموزشهای فنی و حرفه ای اختصاص یابد. سازمان برنامه و بودجه بر اساس میزان مشارکت دستگاههای دولتی و غیردولتی، نسبت به تعیین سهم سرمایه گذاری دولت برای توسعه مراکز آموزش فنی و حرفه ای متناسب با میزان مشارکت هر دستگاه در تحقق این برنامه اقدام و منابع مورد نیاز را تأمین می نماید.
ماده ۲۶
وزارت آموزش و پرورش مجاز است با دعوت از متخصصان فاقد مدرک تحصیلی نظیر هنرمندان، استادکاران و افراد مشابه که دارای صلاحیت و توانایی کافی برای ارائه خدمات آموزشی فنی باشند جهت انجام آموزشهای موضوع این آیین نامه اقدام نماید.
تبصره – سازمان امور اداری و استخدامی کشور و شورای حقوق و دستمزد نسبت به تصویب دستورالعملهای لازم جهت پرداخت حقوق و مزایای این افراد براساس درجات همطراز با دارندگان تحصیلی اقدام می نماید.
ماده ۲۷
سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه همکاری لازم برای تأمین سازمان و تشکیلات و اعتبار مناسب برای اجرای این آیین نامه را با وزارت آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی به عمل خواهند آورد.
حسن حبیبی
معاون اول رئیس جمهور
